Uchwiszcze, ob. Uchwice. Uchylany, wś na Szląsku austr. , pow. strumieński, gm. Zaborz; ma 72 mk. , 199 mr. Par. katol. Prstec, prot. Drogomyśl Drahomischl. Uchylsko al. Uchilsko, 1305 Awchala, 1407 Uchlisco dobra i wś, pow. raciborski, par. ew. Raciborz, kat. Gorzyce. W r. 1855 dobra miały 125 ha, 1 dm. , 8 mk. kat. ; wś 161 ha, 24 dm. , 160 mk. kat. Wś ta nadaną została klasztorowi tynieckiemu pod Krakowem, przez Henryka Brodatego w r. 1229. Ucia, ob. Ut. Uciana mylnie Udany, żmujdzkie Utena, miasteczko i dobra nad strumieniami Ucianką, Wiesza i Kraszoną, pow. wiłkomierski, w 4 okr. polic, gmina i stacya poczt. Uciana, o 60 w. od Wiłkomierza, przy b. szosie warszaw. petersburskiej. Ma 296 dm. , 982 mk. , kościół kat. par. , 3 domy modlitwy żydowskie, zarząd okr. pol. i gminy, st poczt. między Laużedyszkami a Dowgielami o 17 w. , gorzelnię i browar. Targi odbywają się co czwartek, nieznaczne jarmarki 4 razy do roku. Kościół par. , p. w. Wniebowst. Pańskiego, pierwotnie fundował w 1490 r. w. ks. Witold. Przebudował go w 1802 r. kś. Miłosz; przy pożarze d. 12 czerw. 1879 r. , który zniszczył trzy czwarte części miasta, spłonął oprócz dzwonnicy. Obecnie parafianie wznoszą nowy z cegły, stosując się do dawnego planu i rozmiarów. Parafia kat. , dek. uciańskiego, 7228 wiernych. Filia w Sugintach; kaplice w Jassanach i Syrutanach. Na miejscowym cmentarzu znajduje się grób Karoliny Proniewskiej, młodo zmarłej poetki. Dekanat uciański, dyec. żmujdzkiej, obejmuje 15 parafii U. , Bolniki, Dobejki, Kupiszki, Kurkle, Leluny, Onikszty, Owanta, Poła weń, Sudejki, Świadoście, Uszpole, Wieszynty i Wiżuny w pow. wiłkomierskim oraz Tauroginy w pow. nowoaleksandrowskim. Oprócz kościoła par. jest 8 filii; 88, 900 wiernych. Gmina znajduje się we wschodniej części powiatu, graniczy od płd. i wsch. z gub. wileńską oraz gm. Tauroginy pow. nowoaleksandrowskiego, od płn. wsch. z gm. Antolepty tegoż powiatu, od płn. zach. i zachodu z gm. Uszpole, Wiżuny i Dobejki, od płd. zach. z gm. Owanta, obejmuje 125 miejscowości, ma 1103 dm. włośc. obok 112 należących do innych stanów, 9066 mk. włośc, uwłaszczonych na 14, 234 dzies. ziemi. Okrąg polic uciański obejmuje 5 gmin powiatu Dobejki, Owanta, Uciana, Uszpole i Wiżuny, mających 6 miasteczek, 5 siół, 262 wsi i 151 zaśc. Dobra, własność dawniej hr. Strutyńskich, dziś Bolcewiczów, mają 3000 dz. 674 lasu, 403 nieuż. . Jestto dawna osada, nazwana od Utenesa, ks. Litwy zawilejskiej, który na początku XII w. zbudować miał zamek dla obrony od rycerzy mieczowych na górze Pilekalnis, znajdującej się o 1 2 mili od miasteczka. Góra ta leży nad rz. Ucianką i otoczona jest dwoma rzędami głębokich przekopów, na samym zaś grzbiecie są ślady dawnych wałów ziemnych, śród których wykopują czasami ułamki żelaza i miedzi. W pobliżu znajduje się druga góra, na szczycie której jest wielki kwadratowy kopiec usypany ręką ludzką, który służył zapewne do ofiar pogańskich lub toż jest mogiłą Utenesa, jak twierdzi podanie miejscowe. W 1281 r. panował w zamku tutejszym ks. Doumunt al. Dowmunt, brat w. ks. Litwy Narymunta. Następnie U. stanowiła ststwo niegrodowe, w którego posiadaniu podług metryk litewskich kolejno byli Iwan Litawor Chreptowicz 1489, Wojtek Janowicz Kłoczko 1493 1499, kn. Michajło Lwowicz Hliński l499 1506, kn. Iwan Lwowicz Hliński 1506, Jerzy Radziwiłł 1510 12, Piotr Olechnowicz 1514 16, Stanisław, Juri i Hrehory Ościkowicze, Olbracht Gasztold 1519, Jan Abrahamowicz Józefowicz od 1527 r. , Maciej Michnowicz 1541, Aleksy Pawłowicz 1546 47, Nikifor Wasilewicz Bobojed 1549 51, Bohdan Wasilewicz 1551, Jan Hajko 1558. Podług spisów podskarbińskich z 1569 r. stanowiło ekonomię stołu królewskiego i obejmowało mto Ucianę z zam kiem i przyległościami. Na mocy konstytucyi sejmowej 1667 r. rozdano je pomiędzy eksulantów smoleńskich, którym uchwałami sejmowemi z 1670, 1672. 1769 i 1775 r. przyznano dziedzictw. o i odtąd to ststwo przestało istnieć jako dobra narodowe i przez czas długi pozostawało w ręku kilkunastu właścicieli, poczem przeszło do Strutyńskich, Miasto rządziło się prawem magdeburskiem i z powodu dogodnego położenia przy krzyżujących się traktach z Oszmiany i Święcian oraz z Wiłkomierza do Dyneburga pomyślnie się rozwijało i prowadziło znaczny handel lnem. Dopiero wojna szwedzka za Jana Kazimierza zniszczyła dobrobyt mieszkańców. W okolicach U. znajduje się wielka liczba starożytnych grodzisk i kurhanów, w których znajdują ułamki zbroi i różnych ozdób rycerskich i kobiecych z czasów pogaństwa. Ucianka, rzka, pow. wiłkomierski, przepływa pod mkiem Uciana. Ucianka, folw. , pow. wiłkomierski, gm. i par. Uciana, o 60 w. od Wiłkomierza, należał do probostwa uciańskiego, dziś rządowy. Uciany, ob. Uciana, Uciąchy, folw. , pow. skierniewicki, gm. Grzymkowice, par. Biała, ma 44 mk. , 130 mr. dwors. W 1827 r. 5 dm. , 34 mk. Uciąż, niem. Drueckenhof, dobra ryc. pow.

Uchwiszcze

Uchwiszcze

Uchylsko

Ucia

Uciana

Ucianka

Uciany

Uciąchy

Uciąż