wem, pow. nowogródwołyński, gm. Nowosielica Wielka, par. katol. i st. dr. żel Miropol o 4 w. , o 60 w. od Nowogrodu Wołyńskiego, ma 50 dm. , 101 dusz rewiz. włośc. , 402 dzies. ziemi włośc, 1326 dworskiej, 55 1 2 cerkiewnej. Posiada cerkiew p. w. św. Jana Bohosłowa, z drzewa wzniesioną w 1771 r. a wyrestaurowaną w 1880 r. Szkółka cerkiewna i gorzelnia. Do par. praw. , liczącej 113 dm. , 912 mk. prawosł, 8 katol. i 5 ewang. , należą wsi Dertka o 3 w. i Wojciechówka również o 3 w. . Własność Domaradzkich. Do majątku należy wś Dertka, część wsi Lubomirka i fer ma Wojciechówka nad Słuczą, z piękną rezydencyą dziedziców. 2. T. , wś, pow. pro skurowski, okr. pol. Czarny Ostrów, gm. Chotkowce, par. katol Proskurów, ma 57 osad, 618 mk. , 610 dzies. ziemi włośc, 35 cer kiewnej. Posiada cerkiew p. w. N. M. P. , wzniesioną w 1749 r. , z 846 parafianami. Istniała już w czasie lustracyi z 1530 r. W b. wieku należała do ks. Wirtemberskiej, obecnie Klukowskich. L. R. Dr. M. Tyras, starożytna nazwa Dniestru. Tyraspol, fol. , pow. nowoaleksandrowski, w 5 okr. pol, gm. Kwiatki, własność włościanina Ajszpera, ma 30 dzies. ziemi użytkowej. Tyraspol, mto powiat. gub. chersońskiej, leży na lewym brzegu Dniestru, naprzeciw Benderów, pod 46 50 płn. szer. a 47 15 wsch. dług. , odległe o 26 w. od Chersonu, przy linii kiszyniewskiej RozdzielnaUngeni dr. żel. południowozachodnich. W 1870 r. miało 3546 dm. 146 murow. , 16692 rak. 1500 rozkolników, 3614 żydów, 3 cerkwie prawosł. , 1 jednowierców, 2 synagogi i 1 dom modlitwy żydowski, 12 składów towarów, 123 sklepy, szkoła powiat. , dom przytułku, szpital, st. poczt. i dr. żel, przystań. Miasto posiada 15091 dzies. ; dochody w 1876 r. wynosiły 34953 rs. , wydatki zaś 39412 rs. Mieszkańcy zajmują się handlem, sadownictwem i ogrodnictwem 347 ogrodów, zajmujących 950 dzies. i pracą na fabrykach warzelnia łoju, świec łojowych, tytuniu i wielki młyn parowy. Rzemiosła słabo rozwinięte. Obszerny handel budulcem, przywożonym z Anstryi. W mieście odbywa się 5 jarmarków dorocznie. St. dr. żel. T. , między st. Nowo Sawicka o 18 w. a Bendery o 10 w. , odl jest o 43 w. od st. Rozdzielna a 167 od Ungeni. T. jest miastem nowem, założonem bowiem zostało dopiero w 1795 r. przy twier dzy, wzniesionej w 1792 r. na miejscu dawniejszej wioski rybackiej mołdawskiej Sukleją. Wraz po założeniu mto powiat. namie stnictwa woźniesieńskiego, zostało w 1802 r. mtem powiat. gub. mikołajewskiej a od 1806 r. chersońskiej. W 1835 r. tutejsza twierdza została zniesioną i śladem po. niej pozostały znajdujące się dotąd okopy i ruiny. Tyraspolski powiat leży w zachodniej części gubernii, graniczy od północy gub. podolską, od zachodu Dniestr oddziela go od gub. bessarabskiej, ma 131 28 mil al. 6352 w. kw. Powierzchnia przerznięta niewysokiemi pagórkami, szereg których ciągnie się wzdłuż lew. brzegu Jahorłyka w płn. części powiatu, poczem skręca się ku południowi i pod Tyraspolem dochodzi do Dniestru. Najwyższy punkt w powiecie dochodzi do 731 st. npm. pod mkiem Tumaszowem. W ogóle powierzchnia powiatu nosi charakter czysto stepowy, i tylko zbocza wzgórzy pokrywają niewielkie laski. Glebę stanowi czarnoziem, bardzo urodzajny, warstwa którego, około 1 arsz. grubości, leży na pokładzie gliny napływowej, spoczywającej na granicie. Główną rzeką powiatu jest Dniestr, stanowiący zachodnią granicę i przybierający mnóstwo dopływów, mających w ogóle charakter stepowy, i j. bogatych w wody na wiosnę a wysychających znacznie podczas lata. Z dopływów tych najważniejsze Jahorłyk i Kuczurhan. Nadto do limanu Kujalnickiego uchodzą Kujalnik Wielki, Średni i Mały a do limanu Teligulskiego Teliguł. Drobnych jezior znajduje się wiele w dolinie Dniestru, znaczniejszych jednak niema wcale. W 1870 r. było w powiecie z mtem T. 143681 mk. 2332 katol, 5273 rozkolników, 2460 ormianogre gor. , 16898 protestant. i 11723 żydów. Pod względem etnograficznym przeważają Małorusi 40, dalej idą Mołdowianie 35, Niemcy 8 5, Wielkorusi 7 i in. Mieszkańcy zamieszkują 318 osad, w tej liczbie 3 naiasta, U mka, 38 siól, 12 kolonii; resztę stanowią wsi i drobniejsze osady, W powiecie było 59 cerkwi prawosł. , 1 jednowierców, 1 kościół katol. , 18 ewang. , 3 synagogi, 10 domów modlitwy żydowskich. Pod względem zatrudnień mieszkańców powiat należy do czysto rolniczych. Oprócz różnych gatunków zbóż sieją len i we wsi rozkolniczej W. Płoskie słoneczniki. Gospodarstwa postępowe prowadzą koloniści niemieccy, Sprzęt zboża po części przerabiają w 600 młynach i 2 wielkich młynach parowych, z których jeden w Tyraspolu. W dolinie Dniestru uprawiają w wielkiej ilości tytuń niższych gatunków machorkę, który przeważnie wywożą do Rumunii. Rozwinięte jest również ogrodnictwo i sadownictwo i uprawa winorośli, zwłaszcza we wsiach mołdawskich. Hodowla bydła na wysokim stopniu. W 1870 r. było w powiecie 64000 sztuk koni, 66000 bydła rogatego, 46000 owiec zwyczajnych, 64000 rasy poprawnej, 24000 nierogacizny. Przemysł fabryczny skierowany jest do przeróbki pro

Tyras

Tyras

Tyraspol