von Polhora, Turdusin und Jablonka in der Arva. tamże, t. XVII, 1867. W. H. Twardów 1. Twardovo w r. 1262, Twardowo Polonicalis et Theutonicalis, 1288, wś kośc. i dwór, w pow. i dek. pleszewskim Jarocin, o 9 klm. na wsch. płd. od Jarocina, nad Lutynią dopł. Prosny; par i szkoła w miejscu, poczta i st. dr. żel. w Kotlinie o 4 klm. Wś ma 23 dm. , 197 mk. kat. i 194 ha 179 roli, 8 łąk. Dwór z folw. Bończewem 13 dm. , 195 mk. kat. i 510 ha 330 roli, 11 łąk, 93 past, , 55 lasu, 16 nieuż. , 368 wody; czysty doch. z ziemi 5970 mrk, gorzelnia parowa, stacya do stanowienia klaczy, tucz bydła; właścicielem jest Karol Źychliński. Holendry Twardowskie, o 2 klm. ku płn. od Twardowa, pod Racendowem, istniały już przed r. 1793; około r. 1845 było 8 dm. , 56 mk. 54 kat. , 2 prot. . Kościół w T. p. w. św. Piotra i Pawła wspominają Akta konsystorskie przed r. 1445. Nowy kościół z drzewa, wystawiony przez plebana Dyczkiewicza około r. 1750, zgorzał w r. 1881. O uposażeniu probostwa czytaj Łaskiego, L. B. , II, 23 4. Parafię, liczącą 750 dusz, składają Biała Róża, Bończew, Słębice, Twardów, Wola Książęca, Wolski Młyn, Wolskie Huby, Wysogotowo i Zawodzie. Twardów był własnością osadzonych w Lądzie cystersów, którzy tę posiadłość oddali wzamian za Wierzbno, dziedzictwo komesa Blizbora; odnośną czynność potwierdził w r. 1262 ks. Bolesław, syn Odonicza; w r. 1288 1293 była jedna część T. osadzona na prawie polskiem a druga na niemieckiem; z obu części pobierali cystersi dziesięcinę, którą zamienili na inne dziesięciny arcybiskupie Kod. Wielkop. . Z T. pisali się Twardowscy Janko w r. 1393, Filip w r. 1395 Akta gr. wielkop. , Jan, archidyakon szremski Kod. Dypl. Pol. , II, 472 i in. Z tej rodziny a może i z tej wsi pochodził poeta Samuel z Skrzypny Twardowski. Akta kaliskie z r. 1462 1634 zawierają różne czynności, odnoszące się do T. i Twardowskich. W r. 1579 posiadał tu Jan Wyszkowski z sąsiednich Wyszek 6 1 2 łan. os. , 1 ćwierć karczm, , 4 zagr. i 5 komor. , a w 1620 r. 2 łany km. i 1 zagr. drugi dział, z 4 1 2 łan, km. , 1 2 ćwierci karczm. , 5 komor. i młynem o 1 kole dorocznem, należał do Andrzeja Twardowskiego; przy schyłku zeszłego wieku dziedziczyli tę majętność Mierzewscy. a potem Źychlińscy. Wykopaliska miejscowe znajdują się w zbiorach pozn. Towarz. Przyj. Nauk. 2. T. al. Twardowo, wś, pow. poznański, o 4 klm. na płd. zach. od Stęszewa poczta, przy trakcie do Grodziska; par. Modrze, st. dr. żel. o 13 1 2 klm. w Buku i Mosinie; 11 dm. , 96 mk kat. , 113 ha 109 roli. Około r. 1793 należało T. do Jana Chłapowskiego. 3. T. al. Tw, holendry, o U km. na zach. płd. od Poznania, przy dr. żel, poznańskozbąszyńskiej, pod Dąbrówką, ist niały w r. 1793. 4. T. al Twardowo, wś, pow. szamotulski, par. , poczta i st. dr. żel w Szamotułach Samter; ma 5 dm. , 31 mk. kat. i 78 ha 53 roli, 7 łąk; powstała w now szych czasach. E. CaL Twardowice, wś i folw. , pow. będziński, gm. Ożarowice, par. Siemonia, na lewo od drogi z Siewierza do Niezdary, odl 12 w. od Będzina, mają kopalnię rudy żelaznej i glinki ogniotrwałej. Wś ma 23 dm. , 153 mk. ; folw. 5 dm. , 31 mk. W 1827 r. było 15 dm. , 103 mk. W r. 1885 fol T. rozl mr. 382 gr. or. i ogr. mr. 273, łąk mr. 7, past. mr. 10, lasu mr. 11, kopalnie mr. 11, nieuż. mr. 74; bud. mur. 10, drewn. 10; płodozm. 10pol. Wś T. os. 28, mr. 228. W połowie XV w. wś ta była własnością Kazimierza Twardowskiego w her bie dwa rogi jelenie. Było tam 8 łan. km. Połowa wsi i folw. dawała dziosięcinę kościo łowi w Siemoni, wartości do 4 grzyw. O prze znaczeniu drugiej połowy nie umiał objaśnić Długosz L. B. , II, 190, 191. Według reg. pob. pow. siewierskiego w r. 1667 było tu 4 kmieci Pawiński, Małop. , 452, 453. Na po czątku XIX w. T. i Tąpkowice należały do Piegłowskich, później Grabiańskiego. Br. Ch. Twardówka, wś, pow. piński, w 1 okr. pol, gm. Porzecze, ma 73 mk. ; własność Twar dowskiego. Ks. M. Twardowski, strumyk, pow. margrabowski, nad nim leżą Czymochy ob. Kętrzyński, O ludn, pols. , str. 502. Twardowskiego Skaty, koło Podgórza pod Krakowem ob. t. III, 862. Twardowszczyzna, uroczysko, pow. sokólski, w 2 okr. pol, gm. Kamienna, o 36 w. od Sokółki. Twardy, folw. , należy do dóbr Kielcz, w pow. wielkostrzeleckim, Twardyróg, wś, pow. augustowski, gm. Kolnica, par. Augustów odl 10 w. , ma 4 dm. , 41 mk. W 1827 r. 2 dm. , 11 mk Twarkiszki, wś, pow. maryampolski, gm. Freda, par, Godlewo, odl od Maryampola 38 w. , ma 55 dm, , 483 mk, , 57 os. , 1185 mr. W 1827 r. było 11 dm. , 150 mk. Wchodziły w skład dóbr Froda Dolna. Twarkończa, rzka, w pow. rossieńskim, w par. Szydłów, dopływ Dubissy, uchodzi pod kaplicą Witkiszki. Twarkończe, młyn, pow. rossieński, gm. i par. Szydłów, o 12 w. od Rossień. Twarogi, wś, pow, węgrowski, gm Łochów, par. Kamionna, 14 dm. , 260 mk. , 375 mr. ziemi. W 1827 r. było 21 dm. , 164 mk. Wchodziła w skład dóbr Kamionna. Twarogi, okolica szlach. , pow. bielski gub. grodzieńskiej, gm Skórzec, par. Pierlejewo, Twardów Twardów Twardowice Twardówka Twardowski Twardowszczyzna Twardy Twardyróg Twarkiszki Twarkończa Twarkończe Twarogi