Turze jezioro, w pow. starogardzkim, w zlewie Motławy ob. Turze Wielkie, dobra ryc. nad jez. Turze i traktein i Tczewa do Skarszew, pow. tczewski, st p. Rukocin, st. kol T zew o 11 klm. , par. kat. Godzisiewo; 340 ha 220 roli or. , 47 łąk; 1885 r. 11 dm. , 82 dym. , 198 mk. 122 kat, 76 ew. ; gorzelnia parowa. E. 1248 zwraca ks. Świętopełk zabrane joanitom przez brata jego Sambora dobra Malinin i W. Turze Ture; ob. Perlbach P. U. B. , str. 88. R. 1258 nadaje ks. Sambor Hermanowi Bolco nabyte od Konrada de Bordin dobra Małżewo ł W. Turze tamie, str. 151. iL 1354 zachodzi Nicolaus de Thura. Przez pewien czas posiadał T. klasztor cystersów w Pelplinie ob. Opactwo Pelpliń, ki. Kujota, 73. Według taryfy z r. 1648 płacił tu Jackowski 8 fl. ob. Roczn. T. P. N. w Pozn. , 1871, . str. 174. R. 1780 posiadał T. Franciszek Żelewski, sędzia tczewski; było tu 93 kat. i 4 ew. Mesznego pobierał prob. 8 kor. żyta i tyleż owsa ob. Wizytę Rybińskiego, str. 80. 2. T. Małe, niem. EL Turse, dobra ryc, tamie, 343 ha 246 roli orn. , 36 ląk, 18 lasu; 1885 r. 5 dm. , 8 dym. , 47 mk. ; 40 kat. , 7 ew. . 1336 zachodzi Hieronim de parva Thura Kod. Wielkp. , II, str. 486. Według taryfy pobor, z r. 1648 płacił tu Paweł Bąkow ski 10 fl. 20 gr. R. 1780 był dziedzicem Fr Żelewski; mesznego dawano. 7 1 2 kor. żyta i tyleż owsa ob. Wizytę Rybiński. , str. 80. R. 1858 dziedzicem Bardski, dziś Mac Lean. Turzec al Turzy, Ostrów, wś i fol, pow. łukowski, gm. Tuchowicz, par. Stoczek, odl. 21 w. od Łukowa, ma 8 dm. , 78 mk. W 1827 r. było 10 dm. , 87 mk. W r, 1887 fol. T. rozl. mr. 555 gr. or. i ogr. mr. 425, łąk mr. 10, past. mr. 4, lasu mr. 91, nieuż. mr. 25; bud. drowi. 12; płodozm. 14pol; las nieurządzony. Wś T. os. 20, mr. 132. Według reg. pob. pow. stężyckiego z r. 1569 wś Turzy Ostrów, w par. Wilczysko, miała 5 pół łan. Pawiński, Małop. , 336. Br. CL Turzec 1. wś nad rzką Sipunicą, pow. oszmiański, w 2 okr. pol. , gm. Bienica o 9 w. , okr. wiejski Zaśkiewicze, o 57 w. od Oszmiany, ma 17 dm, 112 mk. prawosŁ i 4 katol. w 1865 r. 46 dusz rewiz. ; należała do dóbr Malinowszczyzna, Swiętorzeckich. 2. T. , wś i fol, nad rzką Turanką al. Turozanką, lew. dopł. Niestety, pow. bobrujski, przy drodze ze wsi Chodaczyna do Niestety, w 4 okr. pol. świsłockim, gm. Bacewicze. Wś ma 13 osad; fol. własność Pawlikowskich, należy do domin. Nieseta. Miejscowość małoludna, dzika, grunta piaszczyste. 3. T. , wś nad Świsłoczą, pow. ihumeński, w 2 okr. pol. świsłoekim, gm. i par. praw. Dukora, przy gośc. wojennokomunikacyjnym, o 25 w. od Ihumenia. Wś ma 40 osad; łąk wielka obfitość, grunta szczerkowe, po części pszenne, bardzo urodzajne. Lud byłby bardzo zamożnym gdyby nie pijaństwo z powodu osiedlonych tu licznych karczmarzy. W pobliżu wsi cerkiew filialna p. w. św. Trójcy, wzniesiona w 1753 r. przez Stanisława Moniuszkę, ówczesnego właściciela T. Świątynia ta, zachowana do dziś dnia w stanie pierwotnym, jest prawdziwą ozdobą okolicy. W ostatnich czasach poddaństwa T. należał do domin. Horodyszcze Wańkowiczów. 4. T. , białoruskie Turec, mko i dobra, pow. nowogródzki, w 4 okr. pol. mińskim, gm Jeremicze, przy gośc. poczt. zo Słucka przez Nieśwież, Mir do Nowogródka o 33 w. , o 12 w. od Miru, w miejscowości falistej, besleśnej, w gruntach bardzo urodzajnych pszennych. Mko ma około 70 osad, do 800 mk. z których chrześcianie trudnią się rolnictwem, a żydzi drobnym handlem. W pobliżu dwa folw. jeden Lipnickich 3 włók, drugi Świdzińskich około 10 włók. Kronika wołyńska wspomina T. pod 1276 r. , z powodu spustoszenia przez zastępy kn. wołyńskiego Włodzimierza, walczącego przeciwko w. ks. lit Giliginowi ob. Narbut, Dzieje nar. lii, t. IV, str. 267. W XIV w. T. stanowił jakoby dzielnicę Włodzimierza Olgierdowicza, w. ks. kijowskiego, którego syn Aleksander al Olelko miał około 1420 r. nadać dziesięcinę na rzecz pobliskiego monasteru ławrysiewskiego ob. Arch. Zap. Ross. , t. I, Nr 28. Zdaje sie, że już pod koniec XVI w. T. stał się na długo własnością Chodkiewicsiów. W 1645 r. Antoni Sielawa, metropolita kijowski, procesował ówczesnego dziedzica T. Krzysztofa Chodkiewicza, wwdę wileńskiego, o summy i nie wypełnienie dekretu, przeto w d. 20 grudnia zapadł nowy wyrok przysądzający Sielawie na Turom i innych dobrach Chodkiewiczowskich 80025 złp. ob. Akty Wil. Arch. Komiss. , t. XV, str. 26, Nr 20. O ile wiemy jeden tylko z Chodkiowiczów, starosta błudeński, pisał się hrabią na Turcu ob. Encykl. Orgel, t. V, str. 400, inni, jak się zdaj, tego tytułu nieużywall W 1786 r. wdowa po Janie Mikołaju Chodkiewiczu, aście żmujdzkim, Ludwika z Rzewuskich, zamieszkawszy w T. , zaniemogła śmiertelnie, aż musiano z Warszawy sprowadzić królewskiego lekarza Zydelmana ibidem, str. 404. Miejscowy kahał żydowski płacił w 1717 r. 340 złp. podatku pogłównego Vol. leg. , VI, fol 355. Na okopisku wśród miasteczka stała mała cerkiewka z 1747 r. , p. wez. Opieki N. M. P. , na miejscu której w 1886 r. wzniesiono wspaniałą cerkiew z muru, kosztem 45000 rs. , na co rząd asygnował 23209 rs. , włościanie złożyli 3000 rs. , resztę pokryły składki Szczegóły o tej erekcyi podają

Turze jezioro