Tuja, wś włośc. , pow. wilejski, w 1 okr. l pol. , o 53 w. od Wilejki, przy b. dr, poczt. z Wilna do Mińska, 18 dm. , 147 ak. Tuja, ob Tym. Tujajniej ob. Tuajnie, Tujka, rzką, w pow. mińskim ob. t. VI, 466. Tujty wś i fol, pow. poniewieski, w 4 okr. pol, o 42 w. od Poniewieża. Tukąj, os. , pow. wieluński, par. Konopiska. W 1827 r. 1 dm. , 4 mk. W później. szych spisach nie podana. Tukatówka, białoruskie Tukalouka, wś nad rz. Wiaczą. pow. miński, w 1 okr. poi, gm. Białarucz, 9 osad; miejsoowośc falista, grunta szozerkowogliniaste, urodzajne. Tukany, wś i fol, pow. miński, w 2 okr. pol. Raków o 28 w. i gm. Iwieniec o 4 w, o 64 w. od Mińska, ma 8 osad; miejscowość falista. A. Jel. Tukce, wś, pow. rossieński, par. Widukle. Tukis 1. dwór, pow. rossieński, gm. Rossienie, o 21 w. od Rossień. 2. T. 1 i 2, dwie wsi, tamże, o 22 w. od Rossień. Tukkum, łotew. Tukkume, mto okręgowe gub. kurlandzkiej, nad rzką Schlok, dopł. kurlandzkiej Aa, pod 56. 59 płn. szer. i 40. 49 wsch. dług. od F. , o 18 w. od zatoki Ryskiej, położone śród wyniosłej, urodzajnej i obfitującej w wody miejscowości, odl. o 54 w. na płn. wsch, od Mitawy, połączone z Rygą dr. żelazną ryskotukkumską, długą 60 w. Wzniesienie na wschód od mta dochodzi 367 st. ang. npm. we wzgórzu Boningsberg al. Riösenborg. W 1863 r, było tu 221 dm. 11 murów. , 3398 mk. 1633 męż. i 1765 kob. , w tej liczbie 1409 protest. , 136 prawosł. , 51 katol, i 1802 żydów 53 ogólnej ludności. Z liczby mieszkańców 2772 używało języka niemieckiego, 492 łotyskiego, 114 ruskiego, 14 polskiego, 6 innych języków. Dochody miejskie wynosiły 1657 rs. , podatki zaś z nieruchomości 1006 rs. W mieście znajduje się cerkiew prawosł. , kościół ewang, murowany, wzniesiony w XVI w. , kaplica kat. paraf. Liwenhof, synagoga żydowska. W 1863 r. była tu szkoła powiatowa z 28 uczniami, szkoła elementarna 72 uczniów, szkoła żydowska rządowa 25 uczniów i szkoła żeńska prywatna 20 dziewcząt, szpital miejski na 30 łóżek, towarzystwo dobroczynności; st. poczt, i st. dr. żel. Jarmarki odbywają się trzy razy do roku, targi zaś co niedzielę. Przemysł 4 browary i 2 gorzelnie i handel nieznaczne. O 2 w. od mta, śród lasów, znajdują się dwa źródła żelaziste. W dziejach po raz pierwszy występuje T. pod 1252 r jako Killegunde al. włość Giskieto. W 1299 r. podług innych w 1350 r. wzniósł tu w. mistrz Godfryd von Rogga zamek warowny, Słownik geograficzny T. XII Zeszyt 140 z którego pozostały się ruiny baszta i część murów na płn. wschód od miasta na wzgórzu Schlossberg. Do czasów zniesienia zakonu zamek ten należał do w. mistrzów, którzy przebywali w nim niekiedy. W 1561 r. ks, kurlandzki Godfryd Kettler otrzymał od Rzpltej, między innemi, i zamek T. Jako lenno. Podług ustawy zarządu Kurlandyi z 1617 r. formuła regiminis T. stanowił jedno z 4 starostw grodowych oberhauptmaństw, na jakie podzieloną została Kurlandya. Starostowie byli obierani przez samego księcia z obywateli miejscowych, dobrze osiadłych. Gród tukumski obejmował sstwa niegrodowe kandawskie, zabelńskie, talseńskie i auceńskie. Około zamku istniała osada, której dopiero cesarz Paweł I w 1799 r, nadał prawo miejskie. Parafia T. obejmuje ważniejsze dobra Abaushof, Prawingen, Schlampenz, Ekendorf, Tummen, Grendsen, Irmelau, Degalen, Bresilgen, Spirgen, Schlokenbek, Zehrksten i in. pograniczu gub. 39 Tukkumski okrąg oberhauptmaństwo zajmuje środkową część gubernii, graniczy z okr. mitawskim, gub. inflancką, zatoką Ryską, okr. goldyńskim i gub. kowieńską. Podług wymiarów Strjelbickiego ma, 99, 17 mii al. 4798, 6 w. kw. Naj wyniosłej sza cz ść powierzchni znajduje się w południowej części okręgu, na działo wodnym rzek Auc i Berso, Waddax i Zezem. Wyniosłość ciągnie się tu od jez. Zebbern do jez. AltAuc, odtąd skręca na zachód na Lamsern i jez. Zezem i kończy się na płn. od Frauenburgu. Łukowata ta wyniosłość, mająca od 450 do 550 st. wysokości, nazywa się wyżyną Frauenburską al. GrossAuceńską. Na płn. od jez. Zebbern ciągnie się szereg wyniosłości, służących za dział wodny pomiędzy Abawą dopł. Windawy a dopływami rz. Aa. Dział ten dochodzi prawie do Tukkumu, poczem nagle obniża się ku zatoce Ryskiej. Całą powierzchnią okręgu, z wyjątkiem wybrzeży morskich, zalega formacya dewońska górnej warstwy, wybrzeża zaś morskie formacya napływowa. W warstwach wapienia spotykają się znaczne pokłady gipsu, np. w okolicach Tukkumu, gdzie też znajdują się źródła siarczane. Na polach prawie wszędzie rozsiane są bryły eratyczne. Gleba przeważnie piaszczystogliniasta, na wybrzeżach zatoki Ryskiej piaszczysta. Pod względem hydrograficznym cała powierzchnia zroszoną jest rzekami, należącemi do zlewu Bałtyku; nieznaczne tylko rzeczki uchodzą do Jezior. Z rzek najważniejsze Abawa i Waddax, dopływy Windawy, i Auc, dopływ rz. Aa. Rz. Waddax służy za granicę naturalną od gub. kowieńskiej. Z jezior ważniejsze Auc, dające początnk rz. t. n. , Zabbern i Kangern, na Tuja Tuja Tujajnie Tujka Tujty Tukąj Tukatówka Tukce Tukis Tukkum