mt. npm. , zasilane wodociekiem nieszawskim, odpływa do Warty. Nad odpływem stoi młyn Tuczno. 3. T. , jeziorko, pow. poznański, przy płd. Wsch. kończynie pow. obornickiego, o 10 klm, na płd. wsch. od Gośliny Murowanej, 1000 kroków długie, 300 szerokie, wzn. 96 8 mt. npm. Odpływa do jez. Stęszewskiego wzn. 94 7 mt. . W pobliżu znajdują się holendry Tuczyńskie i os. Tuczno, Tuczno 1. Tuczna w r. 1298, Thurzna 1303, Thuchno 1305, Tuczmnow 1390, Thuczno 1505, wś kość, dwór i cukrownia, pow. i dek. inowrocławski, o 6 klm. ku płn. od Pakości, nad płd. wsch. wybrzeżem jeziora t. n. , par. i szkoła w miejscu, poczta i st. dr. w Jaksicach Jakschitz o 4 klm. Wś z Turlejowem 3 dm. , 40 mk. tworzy okrąg wiejski, mający 31 dym. , 339 mk 323 kat. , 16 prot. i 470 ha 423 roli, 25 łąk. Ludność dość zamożna, przechowuje ubiór i zwyczaje kujawskie. Dwór z Helenowem 3 dm. , 66 rak. , Podgajem 3 dm. , 71 mk. i cukrownią 17 dm. , 110 mk. tworzy okrąg dworski, mający 38 dm. , 407 mk. 338 kat. , 68 prot. i 890 ha 643 roli, 30 łąk, 12 lasu; czysty dochód z ha roli 19 97, z ha łąk 7 83, z ha lasu 5 87 mrk; właścicielką jest p. Tekla z Czajkowskiobi Wichlińska. Kościół p. w. św. Piotra i Pawła istniał już wr. 1298; w tym bowiem czasie 1298 1305 występuje pleban Michał, kapelan ks. kujawskich Kod. Dypl. Pol, I, II. W kościele znajdowały się 2 portrety, malowane na blasze; jeden przedstawiał mężczyznę w bogatym stroju, a drugi niewiastę w habicie zakonnym; na tabliczce był herb Ogończyk; prócz tego był napis nagrobkowy Doroty Tupalskiej 1663. W miejscu starego stawiają obecnie nowy kościół. Paraf, liczącą 1430 dusz, składają Gniewkowiec, Helenowo, Kobylniki, Krężoły, Łącko, Mierzwin, Radłówek, T. i Złotniki; szkoły paraf, znajdują się w Gniewkowcu i Tucznie, Zachodząca w dypl z r. 1364 Thuczna Kod. Dypl. Pol, II, 743 jest Tucznem w pow. wałeckim. Tuczno kujawskie było w r. 1390 czołem ziemi tuczyńskiej Tuczoviensie, którą Władysław Opolczyk dał w posagu razem z ziemią inowrocławską i bydgoską córce swojej Jadwidze, wydanej za Aleksandra Wigunta, ks. litewskiego na Kiernowie; odnośne czynności spisane były t. r. w Oleśnie na Szląsku dnia 25 stycznia i w Inowrocławiu dnia 12 i 13 maja Kod. Dypl Pol, II, 775, 9, 782 i IV, 7, mylnie objaśnione Tucznem w pow. wałeckim. W r. 1409 stał w T. z wojskiem, idąc na odzyskanie Bydgoszczy, król Władysław Długosz, II. T. było królewszczyzną, którą liczono nieraz do ststwa inowrocławskiego. W r. 1461 przylegało do obszaru folwarcznego pole, , Marzynanywa, wspomniane przy odnowieniu swobód nada nych sołtysowi w Dzwierzchnie, posiadłości bisk. włocławskich; r. 1505 król Aleksander zastawił T. i inne dzierżawy skarbowe Kod Dypl Pol, II, 529, 977. Zygmunt August dał T. w starostwie inowrocławskim w do żywocie pani Trzebuchowskiaj kaszt. gnieźn. W r. 1565 było we wsi kmieci 28 na 28 wł. , pustych włók 18 1 2, karczma, sołtysów 3 na 5 włók. Jeziorko dobro, niezarosłe. Dochód wynosił 168 fl 21 gr. 12 den. ; z fol 290 fl, 4 gr. 9 den. Lustr. , V, 300. W r. 1583 były 3 łany sołtysie, 20 km. , 6 zagr. , 6 komorn. i 1 rybak. W r. 1771 stanowiło T. odrębną dzierżawę, z której Ignacy Trzciński, pod czaszy inowrocławski, opłacał 500 złp. kwar ty i 154 złp. 5 gr. hyberny. Po r. 1793 król pruski zabierając starostwa, darował T. ge nerałowi Brauschuetz. W kilka lat potem na byli je Moszczeńscy r. 1797, potem Miecz kowscy 1801, Majerscy, następnie Włodeccy 1811 i Czaykowscy 1830. Na obszarze T. znajdują się obszerne cmentarzyska z po pielnicami i przedmiotami bronzowem. 2. T. , urzęd. Tutschno, młyn, w pow. oborni ckim, o 2 1 2 klm. na zach. od Gośliny Dłu giej par. i poczta; nad jez. Tucznem. Wcho dzi w skład okr. wiejskiego Długiej Gośliny; 1 dm, i 11 mk. ; należał przy schyłku zeszłe go wieku do benedyktynek poznańskich. 3. T. , 08. , pow. poznański, o 10 klm, na płd. wsch. od Gośliny Murowanej, w pobliżu jez. Tuczna; par. Wronczyn, poczta i st. dr. zel. w Biskupicach o 6 klm. , okr. wiejski Dębogóra; 4 dm. i 41 mk. 3. T. , pow. średzki, ob. Tuczyńskie Holendry. E. Cal Tuczno, jezioro, w zach. stronie miasta t. n. , pow. wałecki, wzn. 76 mt. npm, , 3 10 mili dług. , 1 10 mili szer. ; wypływa z niego w zach. kierunku rzeczka Ruhnow. Tuczno 1. niem. Tuetz, 1337 Tenczik, 1341 Tencin, 1349 Tuch, 1364 Thucz, 1552 Thuczno, 1602 Thuz, Tuetz, 1783 Tietz, miasteczko w Prusach Zachodnich, pow. wałeckim, w malowniczem położeniu, między trzema jeziorami Tucznem, Zamkowem i Lueptow Lubstowskie Odl od Bydgoszczy 13 mil, od Wałcza i Frydlądu Pruskiego 2, od Człopy 11 2 mili. Posiada urząd poczt. i tel. 3 klasy, kościół katol i ewang, , szkołę 3klas. katol i 2klas. owang. , 4 jarmarki, obszaru ma 3020 ha 1773 roli or. , 210 łąk 514 lasu; 1885 r. 209 dm. , 447 dym. , 2045 mk 1368 kat. , 604 ew. , 83 żyd. . Ludność trudni się głównie rolnictwem, hodowlą bydła i rybołówstwem. Pod względem administracyjnym dzieli się ta miejscowość na 3 gminy, miasto, wś i zamek, z których każda ma swój zarząd. Jest to gniazdo rodziny wielkopolskiej Wedelów Tuczyńskich, któ

Tuczno

Tuczno