wsi w 1824 r. znaleziono obfity skarb staro żytnych monet, opisany w dziełku Stare pieniądze 1824 r. w T. wykopane, przez J. Lelewela objaśnione Warszawa, 1826, z 6 tablicami. Pobliskie Proboszczowice są sta rożytną osadą. T. jest dawną posiadłością biskupów płockich, Br. Ch. Trzebuń al. Trzeboń, niem. Trzebuhn, wś na Kaszubach, pow. kościerski, st. p. i par. kat. Leśno, szkoła kat. w miejscu. Obejmuje 18 posiadeł włośc, 10 zagr. i karczmę, razem 2435 ha 750 roli or. , 79 łąk, 115 lasu; 1885 r. 70 dm. , 113 dym. , 601 mk. kat. , 29 ew. , z których na wyb. Dywan przypada 6 dm. i 80 mk. , na os. młyńską Pełki 5 dm, i 52 mk. odl. od Kościerzyny 3 1 2 mili. Lustraoya z r. 1570 donosi, że Jakub Szczawiński, ststa mirachowski trzymał 6 włók osiadłych; oprócz tego był tu 1 ogrod. , 5 włók było pustych. Wizyta Szaniawskiego opiewa, że proboszcz w Leśnie pobierał ztąd 6 1 2 kor. żyta i tyleż owsa str. 69. W wizycie Rybińskiego z r. 1780 czytamy, że T. i Raduń liczyły razem 186 kat. i 2 ew. str. 80. Według lustracyi pruskiej komisyi katastrowej z r. 1772 73, T. należał do ststwa parchowskiego. Mieszkańcy byli katolicy i Polacy. Według kopii przywileju krzyżackiego została ta wieś osadzona na prawie chełm. i była wolna od tłoki. Kiedy r. 1655 potwierdził Jan Kazimierz przywilej, tylko włóki sołeckie pozostały przy prawie chełmiń. Ale ststa nałożył na sołtysa czynsz i podwody do Gdańska. Folwarku nie ma. We wsi mieszkają sołtys, 5 włościan do tłoki zobowiązanych, 4 czynszowników na całych posiadłach i 2 włącznie z karczmarzem na połowach, 2 zagrod. z rolą, leśniczy, kowal, zdun i 1 chałupnik w sołtysa chacie. Rola nie jest rozmierzona, , jest licha i ledwie połowa jest pod pługiem. Każde posiadło wysiewa 12 kor. żyta, 2 jęczm. , 4 owsa, 1 tatarki, 1 grochu; żniwią 2 lub 2 1 2 ziarna, jeżeli szarańcza, co się często zdarza, nie zrobi szkody. Siano muszą kupować, pastwiska są szczupłe, tak że bydło wciąż głód cierpi. Drzewo opałowe i budulcowe mają wolne z lasu starościńskiego. Karczmarz jest od tłoki wolny, trunki winien brać z Parchowa. Sołtys ma w 3 małych jeziorach latem wolną rybitwę dla własnej potrzeby. We wsi jest piec Smolany, w którym mieszkańcy co rok 8 pieców smoły wypalają, do czego sobie pieńki karczują i czasem jaki chojniak otrzymują. Za to płacą staroście po 1 talarze od pieca i po 1 beczce smoły. Pięciu szarwarkujących gburów płaci czynszu, podwody i łanowego każdy 10 tal. 35 gr. , sołtys U tal. 60 gr. , 4 gburów czynszowych razem 56 tal. 69 gr. , karczmarz 10 tal, 75 gr. , półgbur 4 tal. Za nadmiarek czyli t. z. nowe pole dają wszyscy razem nadto 8 tal. 52 1 2 gr. Zagrodnicy obaj z rolą płacą razem 6 tal. 25 1 2 gr. ; zagrodnik bez roli nic. Oprócz tego daje sołtys 6 korcy i 12 mac owsa, 9 gburów razem zaś także ty le, reszta 1 korzec i 2 mace. Każdy daje do tego 1 gęś, a 9 gburów zamiast kur i jaj 1 tal. 60 gr. Co do tłoki, to sołtys jest wolny, każ dy gbur szarwarkujący musi przez 18 dni orać, 12 dni pracuje kosą a 6 dni grabiami; każdy gbur czynszujący orze 2 morgi i pra cuje przez 1 dzień kosą, a przez jeden grabia mi na folw. w Parchowie. Półgbur, zagrodni cy i karczmarz są od tłoki wolni. Pogłównego płaci cała wś wraz z sołtysem 16 tal. 54 gr. , hiberny 18 tal. 32 gr. Każdy gbur ma 1 krowę, 4 owce i 2 świnie ob. Zeitsch. d. Westpr. Gesch. Ver. , XV, 117. Uwłaszczenie nastąpiło tu na mocy przywileju z dnia 1 kwietnia r. 1820. Ks Fr. Trzebunia, ob. Trzebonia. Trzebuńka, mylnie Czarna Rózga, rzeczka, wypływa z lasów krzepickich i nazwę otrzymuje od części lasu zwanej Trzebunia. Całą swą długością, wynoszącą 5 w. , odgranicza pow. częstochowski od lublinieckiego na Szląsku. Bierze początek na pustkowiu Kierzek i wpada do rz. Liswarty pod wsią Łebki. Trzebuńka, rzeczka, dopływ z lew. brzegu Raby, wypływa na wsch. stokach Babicy 734 mt. npm. , punkt tryang. i zmierzając na wschód przez Trzebonię i Stróżę uchodzi w Stróży do Raby. Długość biegu 8 klm, Trzebuńska góra 562 mt. npm. , wznosi się około 6 klm. na płd. płd. zach. od Myśle nic. U stóp jej rozłożyła się na płd. Trzebonia, na płn. Jasienica. Na płn. wsch. wznosi się Zachodnia góra 518 mt. npm. , na płd. wschód Sularzowa 624 mt. npm. , punkt tryangul. . Tad. Wiśn. Trzebuśka, rzeczka, dopływ z lew. brzegu Trzebośni, w pow. kolbuszowskim, wypływa w Trzebosi pod Sokołowem, przepływa go ściniec z Rzeszowa do Sokołowa i zdążając na wch. płn. wschód uchodzi w Trzebosi do Trzebośni; z praw. brzegu przyjmuje Nienadówkę. Brzegi podmokłe i moczarowate; dłu gość biegu 5 klm. Tad. Wiśn. Trzebuska, wś, pow. kolbuszowski, w piaszczystej równinie, 4 klm. na płd. zach. od Sokołowa, ma dwie wólki Zmysłów i Kąty. Zbudowana w ulicę wzdłuż drogi do Raniszowa. Wraz z obszarem dwors. 8 dm. i 94 mk. ma 245 dm. i 1241 mk. 640 męż. , 601 kob. , 1197 rz. kat. , 3 prot. i 41 żyd. Wólka Kąty ma 41 dm. i 212 mk. , Zmysłów 9 dm. i 40 mk. Pos. wiek. Jana Wł. hr. Zamoyskiego ma dwa folw. i 530 roli, 49 łąk, 5 ogr. , 16 past, , 1106 lasu, 3 nieuż, i 3 mr. parcel budowl; pos. mn. 1193 roli, 147 łąk, 80 past. i 12 mr. lasu. Wś ma szkołę ludową i kasę Trzebuń Trzebuń Trzebunia Trzebuńka Trzebuńska góra Trzebuśka Trzebośni Trzebosi Trzebuska