wielka przędzalnia wełny. Kościół ewang. , pierwotnie kaplica p. w. św. Piotra i Pawła, założony został w r. 1139; prawo patronatu oddano następnie klasztorowi. W r, 1525 ssostał ewangielickim. Katolicy odebrali go w r. 1671 i posiadali do 1709 r. , w którym znowu zwrócili ewangielikom. Mieszczą się tu groby ks. Przemysława najstarszy syn Konrada mazow. , Konrada syna Henryka Brodatego i Jadwigi ks. holsztyńskooldenburskiej. Najważniejszą instytuoyą kościelną w T. był klasztor cystersek, założony w r. 1202 p. w. P. Maryi i św. Bartłomieja przez ks. Jadwigę, żonę Henryka Brodatego, i uposażony hojnie przez tegoż księcia, Jego następców, bisk. poznańskich, arcybisk, gnieźnieńskich. Przy klasztorze wzniesiono kościołek p. w. św. Bartłomieja potem dodano św. Jadwigę, nazwany w dokum. z r. 1209 macierzystym materna. W 1202 r. już jest przełożona Pietrussa i zakonnice, sprowadzone z klasztoru w Kitzingen, w którym wychowywała się ks. Jadwiga. Budowa została ukończoną ostatecznie r. 1219. Koszt wynosił 30, 000 grzyw. Księżna nadała klasztorowi swój dar ślubny od męża, dobra Schawoine 400 włók. Z początku bywało po 100 zakonnic, w XIV w. jest 120. Do XVI w. przełożonemi bywają zwykle księżniczki z domu piastowskiego. Już w 1241 r. klasztor posiada 28 wsi i dziesięciny. Około 1000 osób żyło z funduszów klasztoru. Zapewne po założeniu klasztoru bogate uposażenie dostarczało środków zakonnicom do rozszerzenia zarówno gmachu klasztornego, jak i pierwotnego kościoła. Pożary i zniszczenie w czasie napadu husytów i podczas wojny 30letniej, tudzież wywoływane przez to częste restauracye i przebudowy, zatarły pierwotne cechy budowli Niektóre jednak części przechowały jeszcze swe ostrołukowo formy. Klasztor po zniesieniu w r. 1810 przerobiony na przędzalnię wełny, mieści od r. 1857 dom poprawy. Główną ozdobą kościoła są grobowce fundatorów księżnej a następnie św. Jadwigi, sarkofag marmurowy w stylu rococo, w środku nawy kościelnej, bogato ozdobiony i obwieszony wotami i lampami. Po kanonizacyi w r. 1267 wydobyto z grobu kości księżnej i umieszczono w okazałym grobowcu ostrołukowym, w umyślnie zbudowanej kaplicy. Grobowiec ten nie istnieje. Przechował się w bocznej części kościoła pomnik bez napisu, będący niewątpliwie pierwotnym grobowcem księżnej. Przedstawia on postać kobiecą w całej osobie. W 1450 r. biskup wrocławski Piotr Nowak odbywa w gronie prałatów uroczystą pielgrzymkę do grobu świętej. Część wierzchnia czaszki zamknięta jest oddzielnie w srebrnym relikwiarzu. Liczni pielgrzymi z Wielkopolski i okolic Krakowa przybywają corocznie do grobu patronki. Przed wielkim ołtarzem mieszczą się grobowce Henryka Brodatego i Jego przyjaciela, w. mistrza krzyżackiego Konrada de Feuchtwangen. Klasztor, jakkolwiek niemiecki, zostawał pod względem kościelnym w zależności od kościoła polskiego, jak i cały Szląsk. Jeszcze w r. 1378 papież Grzegorz XI poleca oficyałowi i kanclerzowi poznańskiemu Damianowi rozstrzygnąć spór między klasztorem a braćmi z Ołoboku. Sprawa toczyła się w Poznaniu Kod. Wielkop. , Nr. 1734 i 1749. Rozszerzona śród okolicznej ludności polskiej cześć dla św. Jadwigi, polskie pochodzenie całej fundacyi, sprawiały, ii wiele Polek wstępowało do klasztoru i że niechętnie znoszono obecność Niemek i niemieckich przełożonych, które miały swych protektorów w opatach lubiąskich, książętach na Oleśnicy i cesarzach. Wpływ protektorów uwydatniał się zwłaszcza przy wyborach przełożonej. Gorszące życie Niemek i jawne sympatye dla protestantyzmu, przechyliły szalę przewagi moralnej na stronę Polek. W r. 1610 ksieni Marya Luck przyjmuje protestantyzm a 4 zakonnice uciekają, W r. 1668 ksienią zostaje Krystyna Pawłowska a tylko 4 zakonnice na 31 mają nazwiska niemieckie. Trzebnicki powiat regencyi wrocławskiej, ma 14 1 2 mil kwadr. obszaru, obejmuje on część płn. zachod. rozgałęzień wyżyny szląskiej, która w postaci pasma gór Kocich al Trzebnickich rozgranicza dorzecze Odry i Baryczy. Najwyższy punkt pasma tego w Boleszynie Pollentschin sięga 260 mt. Pomimo nieznacznego wzniesienia, pasmo to odznacza się malowniczością, dzięki pięknym lasom bukowym i brzozowym. Pięknością położenia odznaczają się okolice Trzebnicy, Obernigku Oborniki i Uraz. Słabe źródła mineralne znajdują się w Obernigku i Skarszynie. Gleba średnio żyzna, wydaje wiele zboża i owoców wiśnie zwłaszcza. Prócz rolnictwa rozwiniętą jest hodowla owiec i wyrób spirytusu. Kuźnica miedzi znajdują się w MasslischHammer a fabryka wełny drzewnej w PolnischHammer. Ogóly obszar powiatu, wynoszący 81, 979 ha, rozpada się na 62, 104 ha roli, 7147 ha łąk i 17, 503 ha lasów. Średni czysty dochód z ha roli wynosi 19, 97 mrk, z ba łąk 22, 72, z ha lasu 5, 09 mk. Do miast należy 983 ha 730 roli, 69 lasu, do gmin wiejskich 36, 648 ha 27, 685 roli, 3999 łąk, 2087 lasu, do większej własności 44, 350 ha 23, 689 roli, 3109 łąk, 15, 347 lasu. Do większej posiadłości zaliczono też trzy obszary lasów rządowych i obręb leśny Bluecherwald 1201 ha, w tem 1130 lasu, w par. kat. Schawoine, nadleśnictwo Kathol. Hammer 5165

Trzebnica