częścią zaś w skład gubernii wileńskiej grodsieńskiej i kowieńskiej, J. Krz. Troki 1. zaśc. , pow. oszmański, w 3 okr. pol, gm. Dziewieniszki o 9 w. , okr. wiejski Dowlany, o 31 w. od Oszmiany, ma 2 dm. , 17 mk, kat, ; należy do dóbr skarb. Wejkszyszki 2. T 1 i 2, dwie wsi włośc. pow. święciański, w 1 okr. pol. , gm. Święciany, okr. wiejski i dobra skarb. Mile o 2 i 3 w. , po 9 dusz rewiz. 3. T. , wś, pow. Święcianski, w 1 okr. pol, gm. miohajłowska, okr. wiejski SoryStrunajcie, o 6 w. od gminy, 8 dusz rewiz. ; należy do dóbr Sory, dawniej Marcinowskich i Sołtanów, następnie Goldnerowej. 4. T. Stare, folw, skarbowy i wś włośc, pow, trocki, w 1 okr, pol. , gm. Troki, okr. wiejski Troki Stare, o 4 w. na płd. wschód od Trok, ma 20 dm. , 164 mk. w 1865 r. 67 dusz rewiz. włośc 2 jednodworców i 20 żołnierzy urlopowanych. Posiada kościół par, kat. W skład okr wiejskiego wchodzą wsi T. Stare, Serafiniszki, S, Nowe, Worniki, Wornikiele; zaśc. Wornikiele Nowe, w ogóle 144 dusz rewiz. b. włośc. skarb. , 11 osadn. w. ruskich. Kościół, par. , p. w. Zwiastowania N. M. P. , z muru wzniósł w 1405 r. w. ks. Witold. Po zniszczeniu pierwotnego kościoła, benedyktyni wznieśli około 1780 r. obecny z drzewa. Parafia katol, dekanatu trockiego, ma 4821 wiernych. Kaplice w Połukniacli, Skorbucianach i Wace, dawniej także w Ołonie i Świątnikach. Jestto dawna osada, niegdyś zamek stołeczny w. ks, litewskich. Podług Narbuta Dzieje narodu lit. , t. I, 232 T. S. już w XI w. były centrem głównem dzielnicy ks. litewskich, idących od Dorszpunga, zwały się Ghurgani i były słynne rozległemi świątyniami i gmachami. Pewniejszą wzmiankę o istnieniu T. podaje dziejopis norwegski SnorroSturleson, który zwiedzając krainy nadbałtyckie przy końcu XII w. , wspomina miasto Tyrki Troki, Velnie Wilno i Misiri Merecz, gdzie znalazł przebywających osadników skandynawikich. Miejsce to Jednak przez długi czas nie miało żadnego znaczenia i dopiero na początku XIV w. spotykamy o niem pierwszą wzmiankę w dziejach, W 1321 r. Stryjkowski, Kronika, rozd. IV, str. 369 Giedymin miał tu zbudować zamek, otoczony przekopem i wałami, i przenieść stolicę książęcą z Kiernowa. Nie długo tu Jednak przebywał, w następnym już bowiem roku przeniósł stolicę do Wilna. Po śmierci Giedymina miejsce to; stało się stolicą Kiejstuta, w. ks. trockiego i żmujdzkiego. Zamiast drewnianej warowni ojca swego, wymurował on zamek obronny, w którym przebywał prawdopodobnie aż do wymurowania nowego zamku na wyspie jez. Trockiego około 1380 r. Syn jego Witold, mając wygodniejszy i okazalszy zamek na stały swój pobyt, siedzibę przodków swych w T. Starych obrócił na klasztor benedykty. nów, których sprowadził w 1405 r. z Tyńca. Wymurował przy zamku kościół p. w. Zwiastowania N. P. M. i iw. Benedykta i mianował pierwszym opatem trockim benedyktyna tynieckiego Łukasza. Odtąd hiatorya T. Starych jest historyą opactwa benedyktynów, bo znaczenie polityczne przeniosło się zupełnie do T, Nowych. Witold przywilejem wydanym w dzień św. Walentego 1416 r. na zamku nowotrockim nadał klasztorowi dziesięciny ze wszelkich płodów majętności książęcej w T. Starych, plac z dwoma ogrodami, jednym przy drodze oddzielającej tenże ogród od zamku, drugim położonym około cmentarza, oraz niwę pod dworem; dalej wioskę nad rz. Waką, którą dzierżyli niegdyś bracia rodzeni Smigajłło i Mosgajłło; wolność robienia jazów na rz. Wace; wś Obrowo z całym dochodem i łowami, i w końcu jez. Korweko, przez które płynie rzeka i na niej są jazy. Dokument ten, z pieczecią, zachowywał się w archiwum tynieckiem, jak świadczy Szczygielski Series et notitia Trocensium Abbatum ordinis S. Benedicti, Kraków, 1668. Opactwo trockie, podług warunku fundacyi, zostało ściśle połączone z tynieckiem, którego opat, spólnie z kapitułą, wybiera z pośród zgromadzenia swego kandydata do tej godności w Trokach, przedstawiając go tylko do zatwierdzenia biskupowi wileńskiemu. W r. 1416 biskup wileński Piotr konfirmował na opata trockiego Alberta Żegotę. Za jedenastego opata Bernarda Wieliczki Zygmunt I w 1517 r. potwierdził fundacyę Witolda i powiększył ją nadaniem dziesięciny z dóbr królewskich Iłgi i dwóch ziem pustych. Następca tego opata Feliks Służewski wyjednał u Zygmunta Augusta w 1558 r. potwierdzenie przywilejów klasztoru. W 1577 r. kościół starotrocki został konsekrowany przez Cypryana, dominikanina, biskupa metoneńskiego, sufragana i kanonika wileńskiego. Szesnasty opat Tomasz Pawłowski, objąwszy opactwo w 1597 r. , zajął się ozdobieniem kościoła i klasztoru. Rozjaśnił on kościół przez wybicie okien we wschodniej i zachodniej ścianach, wzniósł nowy ołtarz wielki, chór i przysionek, ułożył posadzkę, świątynię ozdobił malowaniem i opatrzył aparatami, założył bibliotekę. W 1625 r. , podczas powszechnie panującego powietrza, zmarł opat Jan Chełstowski, zajmujący się gorliwie przygotowaniem na śmierć i grzebaniem zarażonych. Za opata Dydzińskiego, po upadku dawniejszej świśtyni, wzniesiono obecny kościół drewniany, za wałami zamku, które niewiadomo z jakiej przyczyny, kazał znisiczyć 5. T. ,

Troki

Troki