płn. wsch. powstaje Tarcza, dopł. Tajny wpadającej do Gniłej, dopł. Zbrucza. Powiat leży na wyżynie podolskiej. W płn. zach. stronie zachowały się jeszcze resztki pierwotnego stępu. Na zach. od Strusowa mianowicie ścielą się stepy Strusowski i Pantalicha, dziś w znacznej części zamienione na orne pola. Wzniesienie obszaru najwyższe w płn. części we wsch. części Strusowa w Wielkim lesie wzgórze Buczyna 379 mt. ; średnie wznies. 320 do 350 mt. W jarach obniża się poziom do 240 mi w dolinie Seretu, w pobliżu płd. granicy powiatu. Obszar powiatu obejmuje 697, 414 klm. kwadr. Gmin administracyjnych jest 43, katastralnych 40, obszarów dworskich 34, a mianowicie w obrębie sądu pow. Budzanów mczka Budzanów i Janów, i wsi Kobyłowłoki, Laskowce, Mogielnica, Romanówka, Skomorosze, Słobódka Janowska i Wierzbowiec, a w obrębie sądu pow. trembowelskiego T. , Strusów i wsi Bernadówka, Boryczówka, Brykuła Nowa, Chmielówka al. Winiawka, Darachów, Dereniówka, Dołhe, Hleszczawa, Humniska, Iławcze, Iwanówka, Krowinka, Łoszniów, Malów, Młyniska, Nałuże, Pantalicha al. Nowy Tyczyn, Ostrowczyk, Plebanówka, Podgórzany Pidhiriany, Podhajczyki, Ruzdwiany, Semenów, Słobódka Strusowska, Tiutków, Warwaryńce, Wolica, Załawie, Zaścinocze, Zazdrość i Zubów. Obszar rozpada się na 52, 644 ha 16 ar. roli, 1722 ha 98 ar. łąk, 2441 ha 58 ar. ogr. , 2457 ha 43 ar. pastw. , 7887 ha 37 ar. lasów, . 36 ha 33 ar, moczarów i wód, 2551 ha 54 ar. innych gruntów, razem 69, 741 ha 43 ar. Lasy wysokopienne liściaste zajmują 232, 14 ha, niskopienne 8078, 65 ha. Gospodarstwo leśne urządzone obejmuje 6165, 50 ha, nieurządzone 2145, 29 ha. W r. 1880 było w powiecie koni 11, 139, bydła rogatego 14, 914, owiec 7706, kóz 40, świń 5392, uli 15, 084. Na 1 klm. kwadr. wypada koni 15, 98, bydła 21, 39, owiec 11, 5, kóz 0, 05, świń 7, 73, uli 21, 64. Na 100 mieszkańców koni 17, 61, bydła 23, 58, owiec 12, 19, kóz 0, 06, świń 8, 53, uli 23, 86. W r. 1880 było w powiecie 10, 501 dm, a 63, 235 mk. , a mianowicie 3323 dm. w okręgu budzanowskim, a 7178 dm. , 42, 679 mk. w trembowelskim. Na 1 klm. wypada 90 mk. Według płci było 31, 432 męż. , 31, 803 kob. Wedle wyznania 32, 856 gr. kat. , 22, 747 rz. kat. , 7286 izr. , 346 in. wyzn. Na 1000 mk. było 519, 58 gr. kat. , 359, 72 rz. kat. , 115, 23 izrael, 5, 47 innych wyznań. Języka ruskiego używało 38, 819, polskiego 23, 582, niemieckiego 721, innych 30. Umiejących czytać i pisać było 6988 4618 mężczyzn, 2370 kobiet; umiejących tylko czytać 3066 1659 męż, 1407 kob. . Na 1000 mężczyzn umie czytać i pisać 147, tylko czytać 52, 8; na 1000 kobiet umie czytać i pisać 74, 5, tylko czytać 44, 2. Według sposobu zarobkowania na 100 mieszkańców zajmuje się rolnictwem 82, 49; przemysłem 7, 79, handlem 2, 01, przy komunikacyach 0, 10, na urzędników, duchownych, nauczycieli, zakłady publiczne, ich rodzinę, domowników i służbę przypada 3, 04, na adwokatów, notaryuszów, architektorów, inżynierów i lekarzy 0, 14, na właścicieli domów, rentierów i ich rodziny 0, 43, na robotników ze zmiennem zajęciem, na służbę dochodząca i ludność niewiadomego zatrudnienia 4, 30. śmiertelność na 1000 mk. w 1878 r. 30, 7; w 1879 r. 37, 5; w 1880 r. 34, 1; w 1881 r. 37, 0; w 1882 r. 36, 3; średnia 35, 1; w 1885 r. 34, 0. Od 1 lipca 1888 r. tworzy powiat osobny okrąg szkolny, którego rada i inspektor mają siedzibę w Trembowli. Inspektorowi podlega także okrąg liusiatyński. Oprócz szkół wymienionych przy opisie Trembowli, istnieją dwuklasowe mieszane w Budzanowie, Janowie, Kobyłowłokach, Łoszniowie i Strusowie; 1klas. etatowe we wsiach Chmielówka, Darachów, Dereniówka, Dołhe, Hleszczawa, Iławcze, Iwanówka, Krowinka, Laskowce, Mogielnica Nowa, Mogielnica Stara, Młyniska, Ostrowczyk, Plebanówka, Podhajczyki, Romanówka, Ruzdwiany, Słobódka Janowska, Skomorosze, Tiutków, Wierzbowiec i Zazdrość; a szkoły filialne Bernadówka, Boryczówka, Brykuła Nowa, Humniska, Małów, Nałuże, Słobódka Strusowska, Tyczyn Nowy, Załawie i Zubów. Z językiem wykładowym polskim było w r. 1891 szkół 15, z jez. ruskim 16, z polskim i ruskim 9. Dzieci obowiązanych do uczęszczania od 6 do 12 lat było 11, 406 5810 chłopców, 5596 dziewcząt; od 12 do 15 lat było 2572 1355 chłop. , 1217 dziew. . Z pierwszej kategoryi nie pobierało nauki 5335, z drugiej 837. W dniu 1 stycznia 1884 r. było w powiecie ślusarzy 2, kowal 1, stelmachów 4, kołodziejów 5, kamieniołomów 6 w Zaścinoczu, zakładów wyrabiających płyty chodnikowe 2 w Ruzdwianach, zakładów wyrabiających bruski kamienne 3 w Ruzdwianach, jeden zakład wyrabiający kamień budowlany w Wierzbowcach, cegielnia 1, wapniarka 1, gipsarnia 1, fabryka wyrobów drzewnych 1, stolarzy 17, bednarzy 5, rymarzy i siodlarzy 2, tkaczy 4, sukienników 2, powroźników 3, waciarnia 1, krawców 26, kuśnierz 1, szewców 28, kapelusznik 1, perukarzy i fryzyerów 6, introligatorów 2, młyn walcowy 1 w Strusowie, młynów amerykańs. 2 w Janowie, młynów zwyczajnych 24, młyn konny 1 w Strusowie, piekarzy 9, rzezników i massarzy 35, gorzelni 7 Darachów, Dołhe, Kobyłowłoki, Łoszniów, Ruzdwiany, Romanówka, Wierzbowce, browar 1, fabryka octu

Trembowla