skim ob. t. XI, 320, dziś pod tą nazwą nieistnieje. Toropów al. Toropowo, fol. , pow. bory sowski, w 2 okr. poL, gm. i par. katol. Ło hojsk, o 64 w. od Borysowa, około 12 1 2 włók; od początku bieżącego wieku własność Wa lickich. A. Jel. Toropowa, ob. Tropowa. Torosowo, przystanek dr. żel. kijowsko odesskiej, w gub. chersońskiej, pomiędzy st. Iwanówka o 9 w. a Zacisze również o 9 w. , odl. o 61 w. od st. Birzuła a 47 w. od st. Razdzielnaja. Toroszyno, st. dr. żel. warszawskopetersburskiej, w gub. pskowskiej, pomiędzy st. Nowosielie o 24 w. a Pskowem o 22 w. , odl. o 237 w. od Petersburga, 261 w. od Dyneburga a 808 w. od Warszawy. Torów al. Torzów, pow. samborski, ob. Glinna 2. Torówka por. Ostapie, mylnie, za Turowka. Torsiszki, zaśc, pow. wiłkomierski, gm. Kowarsk, o 21 w. od Wiłkomierza. Torska, słoboda nad rzką Żerebcą, pow. kupiański gub. charkowskiej, o 90 w. od Kupiańska, ma 275 dm. , 2203 mk. , cerkiew. Torskie, wś, pow. zaleszczycki, 16 klm. na płn. zach. od Zaleszczyk sąd pow. , 7 klm. na wsch. od urz, poczt. w Uścieczku. Na zach. leży Uścieczko, na płn. Uścieczko i Worwolińce, na wsch. Hińkowce, Charta nowce, Uhryńkowce i Dupliska, na płd. wsch. Dźwiniacz, na płd. zach. Iwanie. Środkiem obszaru płynie pot. Ługi, lew. dopł. Dnie stru. W dolinie potoku leżą zabudowania; na płd. od nich grupa domów i fol. Hłuszka, na płn. zach. domy i fol. Prusy, i fol. Nie poczęcie. Wzn. sięga 335 mt. na płn. Własn. więk. Siemiginowskich ma roli or. 1746, ląk i ogr. 19, past. 131, lasn 1118 mr. ; wł. mn. roli or. 1744, łąk i ogr. 110, past. 59 mr. W r. 1880 było 302 dm. , 1573 mk. w gm. ; 50 dm. , 249 mk. na obsz. dwor. 1455 gr. kat. , 307 rz. kat. , 60 izr, ; 1519 Rusinów, 289 Polaków, 13 Niemców. Par. rz. kat. w Czer wonogrodzie, gr. kat. w miejscu, dek. zalesz czycki. We wsi jest cerkiew, szkoła etat. lklas. , kasa pożycz. gmin. z kapit. 668 złr. , gorzelnia i młyn. Lu. Dz. Tortaki, mylnie ob. Brahiłów, za Tartaki. Toruń, fol. ob. Rudka, pow. krasnostawski, mylnie, za Boruń, Toruń, niem. Thorn, miasto powiatowe, od r. 1873 twierdza pierwszorzędna w Prusach zachodnich, w reg. kwidzyńskiej, za czasów polskich w wojew. chełmińskiem, leży na praw. brzegu Wisły, niedaleko granicy królestwa polskiego, pod 51 1 płn. szer. i 36 23 wsch. dłg. , 8 mil od Grudziądza, 23 1 2 od Gdańska, 30 od Warszawy, 33 od Królewca. Gleba, na której miasto stoi, jest piaszczysta, w płn. zach. części bagnista. Po drugiej stronie Wisły widać msto Podgórz z kościołem i resztą klasztoru reformackiego, a tuż przy Wiśle ruiny zamku Dybowa, siedzibę starostwa. Miasto ma jeszcze od strony Wisły stary mur miejski, a w nim baszty obronne z bramami. Bo niedawna całe było tak opasane. Teraz otoczono je wałami i wysuniętemi daleko fortami. Dzisiejsze koszary artyleryjskie przy ulicy Białej są przerobione z gmachu po jezuitach. Dwa kościoły ewang. na Starym Rynku i na Nowym, są nowsze i nic osobliwego nie zawierają. W kościele na Nowem Mieście są organy nowe o 24 głosach i 32 rejestrach, kosztujące 9000 mrk. Miejscom przechadzek są stoki forteczne i lasek od Rybaków aż do cegielni, do której się dojeżdża koleją konną. Na lewym brzegu Wisły stoi wielki dworzec kolei żeL, po prawym, przy moście, mały dworzec. Most żelazny przez Wisłę dla kolei i wozów skończono 1873 r. , ma 997 mt. długości, wsparty na 18 filarach 6 nad rzeką a 12 nad niziną i odnogą Wisły. Zdobią go końcowe wieże z posągami i rzeźbami. Przez miasto płynie strumyk Bacha, dawniej Mokrą zwany, ujęty w kryty kanał. Po lew. brzegu tej wody jest Nowe Miasto, po prawym Stare Miasto. Bawniej dzieliły oba miasta mury i fosy. T. ma ludne i pieknie zabudowane przedmieścia Bydgoskie, Chełmińskie, Winnicę, a w bliskiem sąsiedztwie wielką wieś Mokre 6826 mk. , 1885 r. . Sam T. zajmuje co do ludności trzecie miejsce, po Gdańsku i Elblągu, między miastami Prus zachodnich. W 1890 r. miał 27, 018 mk. 5840 wojskowych. Według wyznań było 10, 014 kat. , 15, 681 ew. , 50 in. wyzn. , 1371 żyd. i 2 nieznanego wyzn. Roku 1885 było tu 23, 906 mk. ; r. 1858; 11, 438. Obszar miasta wynosi 1150 ha 281 roli or. , 10 łąk, 104 lasu. Mieszkańcy trudnią się głównie handlem, przemysłem fabrycznym i rękodzielnym. Zboże skupują nic tylko z najbliższej okolicy, ale i z powiatu brodnickiego i ostródzkiego, z Kujaw i z przyległych części królestwa polskiego. Wysyłają je do Gdańska i Szczecina, do Berlina, szląskich, saskich i nadreńskich obwodów fabrycznych. R. 1875 wywieziono koleją 853, 984 centn. , wodą 196, 144 centn. Drzewo budulcowe, pożytkowce i opałowe spławiają Wisłą i jej dopływami ob. Flis, Klonowicza, 340 347. Dowóz wełny wynosił w 1875 r. 34, 074 cntn. , wywóz 39, 028 centn. Wino sprowadzają z Francyi, Węgier i z nad Renu, a wysyłają je do Prus wschod. i zachodnich, do Pomeranii, na Szląsk i do księstwa poznań V i Toropów Toropów Toropowa Torosowo Toroszyno Torów Torówka Torsiszki Torska Torskie Tortaki Toruń