wał osadę szremską klasztorowi lubińskiemu, polega na mylnem rozumieniu dyplomatów ob. Kod. Wielkp. , n, 236. W r. 1249, przy podziale Wielkopolski, dostał się Sz. z innemi zamkami Bolesławowi, bratu Przemysława I, I który mu go odebrał następnego już roku; w r. 1253 ks. Bolesław i Przemysław nadali; miastu prawo niemieckie, powierzając osadzanie go na obszarze 100 łanów frank. wójtowi Konradowi. W r. 1270 bawił tu ks. Bolesław Kod. Wielkp. , n. 441; r. 1279 Przemysław II uwalniające wsie Psarskie i Zarzeczyn Zarzenino od opola szremskiego i zwierzchności kasztelanów, przyłączył je do opola Drzonek. Odnośny dokument Kod. Wielkp. , n. 486, określający granice Psarskiego, przechował nomenklaturę miejscowości, która prawie całkiem poszła w zapomnienie. Wś Zarzeczyn, granicząca z Sz. i Psarskiem, istniała jeszcze w r. 1596. Zmieniła się też od owego czasu topografia miejscowa; Warta zmieniała swe koryto i miasto przeniosło się na inne miejsce. W r. 1296, po śmierci Przemysława II, który na następcę swego wyznaczył Henryka III, ks. na Głogowie, podzielili się Wielkopolską Henryk z Władysławem Łokietkiem. Henryk otrzymał, ziemie wielkopolskie od granic Szląska do Obry, od źródeł jej aż do ujścia i ztąd wzdłuż Warty aż do ujścia Noteci. Przy tym podziale przyrzekł Łokietek ziemię poznańską synowi Henryka, zastrzegając sobie opiekę nad nim podczas małoletności jego. Dr. M. Kantecki, odmiennie od niemieckich pisarzy, wnioskuje, że Sz. pozostał przy Łokietku aż do r. 1298. Po śmierci Wacława II, w r. 1306 zgłaszał się Henryk III po ziemię poznańską, a gdy i on umarł w r. 1309, wróciła cała Wielkopolska pod berło Łokietka. Dzielili się nią wprawdzie w r. 1312 synowie Henryka III, ale tylko na pergaminie, na którym spisali ten podział. W r. 1362 i w następnych latach odbywały się w Sz. sądy starościńskie; r. 1368 bawił tu król Kazimierz Kod. Wielkp. , n. 1597; r. 1393 król Władysław, przychylając się do prośby mieszczan szremskich, pozwolił przenieść miasto na ostrowie zwane Kobylcem, czyli na prawy brzeg Warty, gdzie już od wieków stało zamczysko kasztelańskie; r. 1398 ustanowił w Kole pobór cła w Sz, po 4 denary od konia dla kupców wielkopolskich, a 1 gr. dla innych kupców i po 6 denarów od bydła. Jadący z towarami do Wrocławia musieli zatrzymywać się w Sz. ; późniejszy przywilej króla Aleksandra z r. 1504 wspomina o przepisanej kupcom wrocławskim drodze na Sz. i Poniec. Przy końcu XIV w. królowa Jadwiga zastawiła Sz. lub nadała w dożywocie Wincentemu z Granowa, kaszt, nakielskiemu, który dla utrzymania się przy tej posiadłości pozywał króla w r. 1406 przed sądy krakowskie; wyrok zapadł na korzyść króla; powodowi wieczne nakazano milczenie. W r. 1405 zamierzał król odstąpić panom Ostenom Sz, , Rogoźno i Mosinę w zamian za Drzeń; r. 1409 nadał miastu Sz. przywilej uwalniajacy je od różnych ciężarów; r. 1416 bawił w Sz. , dokąd też przybył posłaniec ks. austryackiego Ernesta dla naocznego sprawdzenia, że na polach poblizkiego Nochowa rosną garnki różnego kształtu. Wieść tę rozniósł szlachcic Jan Warszewski Długosz, Hist. . Były to popielnice, w które obfituje okolica Szremu. W r. 1418 przejeżdżał król Władysław przez Sz. jadąc z Poznania do Pyzdr; 1424 r. pozwala król w Łęczycy wystawić most na Warcie i pobierać mostowe według dawnego zwyczaju. Potwierdził to Kazimierz Jagiel. 1460 i Olbracht 1492; r. 1423 8 nabyło miasto niektóre części wójtowstwa szremskiego i wieś Zbrudzewo; kupno Zbrudzewa potwierdził Warneńczyk w r. 1443; w r. 1425 złożył magistrat w imieniu mieszczan przysięgę wierności królowi Władysławowi i synowi jego; r. 1483 nadał król Bartłomiejowi Baszowi młyn w starem mieście; r. 1456 zaszły między sukiennikami a kupcami szremskimi, sprowadzającymi sukna zagraniczne, spory, któro król rozstrzygł na korzyść sukienników. Ci uzyskali w r. 1562 podobny przywilej od Zygmunta Augusta. Gdy w r. 1456 na sejmie piotrkowskim uchwalono pobór na wyprawę przeciw Krzyżakom, wyznaczono w Wielkopolsce Poznań, Kościan, Pyzdry, Widawę i Szrem jako miejsce odbioru pieniędzy. W r. 1458 dostawił Sz. 20 pieszych na wyprawę malborską, t. j. tyle co Gniezno, Środa, Koźmin i Wschowa; r, 1493 uzyskało miasto od króla Jana Olbrachta przywilej, potwierdzający dawniejsze; r. 1524 policzono Sz. do miast, które dostarczać miały pod wód wojennych. Odtąd odbywały się tu rocznie 4 jarmarki na bydło. W r. 1539 zezwolił Zygmunt I na pobieranie myta, na utrzymywanie mostów na Warcie i grobli. Wysłana w r. 1559 komisya znalazła most na Warcie, od strony Poznania groblę szeroką i długą z 2 mniejszemi mostami na odnogach rzeki, a od strony Dolska most wielki i dwa mniejsze. W r. 1564 postanowiono, że miasto płacić będzie królowi rocznie 48 fl. stacyi, że w czasie pospolitego ruszenia wyprawi wóz skarbowy ozterokonny z 2 drabami, a wspólnie ze Środą wóz dwukonny; r. 1585 ks. lignicki Henryk XI, uchodząc do Polski, przejeżdzał przez Sz. , silnie naówczas obwarowany Script. Ber. Siles. , I, 283, 7. W r. 1605 srożyło się tu powietrze; r. 1631 sejm potwierdził wcielenie wójtowstwa do mia

Szrem