ko wem w pow. horodeńskim. Pow. tłumacki mając glebę nieprzepuszczalną, potrzebuje melioracyi gruntowych, a mianowicie robót osszających, jednakże brak kapitałów i ciężkie położenie większych właścicieli nie pozwalają na przeprowadzenie tych robót. Oprócz dóbr tłumackich, w których orne pola i łąki w małej części meliorowano, na innych obszarach dworskich tylko w niektórych miejscach pokopano rowy. Najwięcej zabagnione grunta w powiecie ciągną się od mka Ottynii doliną Worony aż poniżej wsi Podpieczary ob. Wiadomości stat. o stosun. krajow. , Lwów, 1880, Rocznik V, zesz, II, str. 191. Powiat tłumacki zajmuje płn. krawędź Pokucia i stanowi płn. zach. część wyżyny tłumackohoro deńskiej. Wzn. dochodzi w stronie płd. Puźniczka w Puźnikach do 386 mt. ; na płn. obniża się ku dolinie Dniestru w Ńiźniowie do 192 rot. . Obszar powiatu obejmuje 889, 512 klm. kw. Gmin katastralnych jest 52, administracyjnych 60, obszarów dwors. 57, a mianowicie w obrębie sądu powiat. tłumackiego miasteczka Niżniów, Tłumacz i wsi Antonówka, Bohorodyczyn, Bortniki, Bratyszów, Budzyń, Bukowna, Delawa, Dolina, Gruszka, Horyhlady, Hostów, Hryniowce, Jezierzany, Kolińce, Konstantynówka, Korolówka, Kutyska, Nadorożna, Nowosiółka, Okniany, Olesza, Oleszów, Ostrynia, Pałahicze, Petryłów, Przybyłów, Puźniki, Słobódka, Targowica, Tarnowica Polna; w obrębię sądu powiat. tyśmienickiego mto Tyśmienica, mczko Ottynia i wsie Babianka, Bratkowce, Chomiakówka, Czarnołośce, Dołhe, Grabicz, Jurkówka, Kłubowce, Krasiłówka, Krzywotuły Nowe i Stare, Ladzkie Szlacheckie, Markowce, Miłowanie, Odaje, Olszanica, Podpieczary, Pohonia, Przeniczniki, Roszniów, Słobódka, Strychańce, Uhorniki, Winograd, Worona i Zakrzewce, Obszar powiatu rozpada się na 50, 920 ha 75 ar. roli, 12, 798 ha 79 ar. łąk, 1067 ha 53 ar. ogrodów, 7065 ha 51 ar. pastwisk, 13, 285 ha 9 ar. lasów, 86 ha 88 ar. jezior, moczarów i stawów, 3726 ha 16 ar. innych gruntów. Lasy wysokopienne liściaste 4213, 12 ha, niskopienne 12, 041, 57 ha, pastw sk z podrzędnem użytkowaniem drzewa 7980, 38 ha. Gospodarstwo lasowe systematyczne obejmuje 3160, 84 ha, nieurządzone 13, 103, 76 ha. W r. 1880 było w powiecie koni 8070, bydła rogatego 30, 969, owiec 5543, kóz 12, świń 10, 629, uli pszczół 1915. Na jeden klm. kw. wypada koni 9, 07, bydła rogatego 34, 82, owiec 6, 23, kóz 0, 01, świń 11, 95, uli pszczół 2, 14 Na 100 mieszkańców wypada koni 10, 08, bydła rogatego 38, 7, owiec 6, 9, kóz 0, 01, świń 13, 28, uli pszczół 2, 39. W r. 1880 było w powiecie 13, 362 dm. i 80, 027 mk. , a roianowicie 7683 dm. , 45, 479 mk. w obrębie tłumackiego sądu pow. , a 5679 dm. , 34, 548 mk. w obrębie sądu tyśmienickiego. Według płci było 40097 męż. , 39, 930 kob. Na 1 klm. kw. wypada 90 mk. , na jedne gminę administr. 1262, na obszar dwór. 75. Wedle wyznania było 58, 773 gr. kat. , 12, 122 rzym. kai, 8419 izr. , 713. in. wyzn. Na 1000 mk. było 734, 42 gr. kat. , 15146 rzym. kat. , 105 21 izr. , 8, 91 in. wyzn. Języka polskiego używało 18, 266, rusińskiego 58, 184, niemieckiego 3541. Na 1000 mk. używało języka polskiego 228, 3, rusińskiego 727, 4, niemieckiego 44, 3. Umiejących czytać i pisać było 2899 1880 męż, , 1019 kob. ; umiejących tylko czytać 296 189 męż. , 107 kob. ; nieumiejących ani czytać ani pisać 76, 832 38, 028 męż. , 38, 804 kob. . Na 1000 męż. umie czytać i pisać 46, 9; na 1000 kob. 25, 5; tylko czytać 4, 7 męż. , 2, 7 kob. Według sposobu zarobkowania na 100 mk. zajmuję się rolnictwem 68, 48, górnictwem 0, 09, przemysłem 6, 24, handlem 4, 03, przy komunikacyach ma zajęcie 0, 24, na urzędników, duchownych, nauczycieli, ich rodzinę i służbę przypada 1, 87, na adwokatów, notaryuszów, architektów, inżynierów i lekarzy 0, 13, na właścicieli domów, rentierów i ich rodziny 0, 22, na wyrobników, służbę dochodzącą i ludzi bez zatrudnienia 18, 70. Śmiertelność na 1000 mk. w 1878 r. 46, 5; w 1880 r. 46, 2; w 1881 r. 42, 0; w 1882 r. 48, 6; średnia 45, 5; w 1885 r. 36, 3 Bocznik statystyki Galicyi, Lwów, 1887. Od 1 lipca 1888 r. tworzy powiat osobny okrąg szkolny, którego rada szkolna okręgowa ma siedzibę w Tłumaczu, a inspektor w Stanisławowie. Oprócz szkoły 4klas. w T. , istnieje 2klas. etatowa w Tyśmienicy; szkół etat. 1klas. jest 28 Bohorodyczyn, Bortniki, Bratyszów, Czamołośce, Delawa, Grabież, Gruszka, Horyhlady, Hostów, Hryniowce, Jeziorzany, Kolińce, Kntyska, Ladzkie Szlacheckie, Niżniów, Okniany, Oleszów, Olesza, Olszanica, Ostrynia, Ottynia, Pałahioze, Petryłów, Podpieczary, Roszniów, Stryohańoe, Tarnawica Polna, Uhorniki; filialnych 9 Dolina, Korolówka, Krzywotuły, Markowce, Miłowanie, Nadorożna, Tyśmienica przedmieście, Worona i Winograd. Z językiem wykładowym polskim było w r. 1890 szkół 3, z jez. rusińskim 28, z polskim i rusińskim 7. Dzieci obowiązanych do uczęszczania na naukę codzienną od 6 do 12 lat wieku było 9691; do uczęszczania na naukę dopełniająoą od 12 do 15 lat 3355. Dczęszczających na naukę codzienną było 4751 2857 chłopców, 1894 dziewcząt, na naukę dopełniającą 1081 687 chłopców, 394 dziewcząt. Według stanu z d. 1 stycznia 1884 r. było w powiecie kowali 21, nożownik i szlifierz 1, kotlarzy 2, mosięźnik 1, hamernia 1 w Otty

Tłumacz