Werdum podróżujący po Polsce w latach 1670 1672, wspomina o T. nazywając go Pio masz, że jestto miasteczko z wałami z ziemi i palisadami na nich, ale wszystko w walącym się stanie Liske, Cudzoz. w Polsce, str. 173. W r. 1686 założył tu Jan III obóz, przygotowując się na wyprawę wołoską, i tu odbył przegląd wojska, poczem przez Śniatyn ruszył na Bukowinę Les anecdotes de Pologne, Amsterdam, 1699, t. II, 174. Za czasów Rzpltej należał T. do dóbr kor. ststwa tłumackiego, w ziemi halickiej. W lustracyi ststwa z r. 1765 Rkp. Ossol, Nr. 1892, str. 36 nn. czytamy Starostwo w poaesyi JW. Eustachego Potockiego, generała artyleryi litewskiej, za intromisyą z r. 1740 vigore cesyi przez JW. Jerzego Potockiego, ststę grabowieokiego, ojca. Miasto Tłumacz Osiadłości chrześcian ad praesens, inkludując i szlachtę, 102. Domów i domków żydów. 59. Importują intraty rocznej zł. 10, 084. Ze spustu, stawów trzech na rok wypada zł. 944 gr. 7 den. 6. Ze spustu stawu dolińskiego na rok wypada zŁ 533 gr. 10. Arendy miejskiej z porękawicznem na rok zł. 6220, które sumy do oryginalnej 10, 084 wchodzą. W dalszym ciągu wymienione są wsie należące do starostwa Gruszka i Nadorożna, Jeziorzany, Dolina, Olesza, Bortniki, Kolence. Potem wykazana kwarta. Jm Pan Józef Janiszewski, ekonom tegoż ststwa, zaprzysiągł sumę intra ty 27, 794 zł. 26 gr. 11 den. Kwarty do skarbu J. Kr. Mości i Rzpltej złp. 6948 gr. U den. 11. Potem następuje lustraoya wójtówstwa tłumackiego Wójtowstwo wposessyi JW. Eustachego i Maryanny de Kątskich Potockich, małżonków, vigore inskrypoyi cęsyonalnej przez urodzoną Annę z Dybrowskioh Niewęgłowską, podczaszynę nowogródzką, wdowę, przed aktami halickimi do ustąpienia prawa zeznanej. Osiadłości poddanych na wójtowstwie ad praesens 18. Importuje intraty rocznej złp. 442 gr. 18. Bo wójtowstwa należy wś Słobódka, która importuje intratę zŁ 188 gr. 28. Kwarta z wójtowstwa od intraty 631 zł. 16 gr. wynosi 157zł. 26 gr Starostwo zajęto w r. 1801, a w r. 1807 oddano dobra spadkobiercom Tadeusza hr. Dziedu szyckiego jako częściowy ekwiwalent za Kossów i inne dobra. Tlumacki powiat w atlasie Kummersberga karty 40, 44, 45; szt. gen. Z. 9, C 32; Z. 10, C 31, 32 i Z. 11. C 31, 32, leży między 48 42 a 49 3 płn. szer. i między 42 22 a 42 55 wsch. dłg. od F. Na zach. leżą pow. stanisławowski i nadworniański, na płd. nadworniański i kołomyjski, na wsch. horodeński i buczacki, na płn. buczacki. T. leży prawie w środku powiatu, trochę więcej na płn. wsch. wysunięty. Najdalej od T. położone punkty są płn. kraniec Dołhego 21 klm. na płn. za chód, płd. kraniec Winogradu 25 klm. na płd. zach. ; najbliższe wsch. kraniec Kutysk 10 klm. na płn. wsch. Płn. wsch. część powiatu przepływa Dniestr, tworzący przeważnie granicę, powiatu. Wchodzi on od zach. z Maryampola do Dołhego, płynie na płn. wschód przez płn. część obszaru, potem na płd. wsch. wzdłuż granicy powiatu, a mianowicie Dołhego a Uścia Zielonego, następnie skręca na płd. i płynie dalej wzdłuż granicy powiatu, między Bukowną a Łuką. Skręciwszy potem na płd. wsch. , wchodzi znowu w obręb powiatu, płynie przez Petryłów, Nowosiółkę, Niźniów, gdzie znowu dotyka do granicy, a skręciwszy na płd. oddziela w dalszym biegu Niźniów i Kutyska od Ostrej, wchodzi raz jeszcze w obręb powiatu do Horyhladów, tu zawraca podkową na płd. wygiętą na płn. , płynie granicą powiatu, skręca na wsch. , potem na płd. , oddziela Delawę i Dolinę od Koropoa, Ścianki i Kośmierzyna, poczem znowu przybiera wsch. kierunek i wchodzi na granicę pow. horodeńskłego a buczackiego. Do Dniestru wpadają w obrębie powiatu od praw. boku Korosilna, zasilona od lew. brzegu pot. Olszanickim Tłumacz, Suchodół wchodzi od płd. z Żywaczowa w pow. horodeńskim i płynie na płn. przez Oleszę, Dolinę, wzdłuż granicy Delawy od wsch. a Horyhladów od zach. i przez Delawę, gdzie ma ujście. Z lew. boku wpada do Dniestru Złota Lipa, tworząc granicę między Nowosiółką a Niźniowem. Płd. zach. część powiatu leży w dorzeczu Dniestru za pośrednictwem Worony, praw. dopł. Bystrzycy Czarnej. Werona wchodzi do powiatu od płd. z Weleśnicy Dolnej, w pow. nadworniańskim, płynie w kierunku płn. wsch. przez Winograd i Woronę, tu skręca na wsch. i wchodzi do Ottynii, gdzie przybrawszy płn. kierunek płynie przez Krasilówkę, Słobódkę, Ozarnołoźce, Przeniczniki i Tyśmienicę, a ztąd w kierunku płn. zach, przez Podpieczary do Podłuźa w pow. stanisławowskim. W obrębie powiatu wpadają do Worony od praw, brzegu Welaśnica w Winogradzie; Stebnik z pot. Krzywym od praw, brz. wnadpływający od płd. a powstający z potokó Woronie; t. zw Ottyński potok w Babianki, Opraszyny i innych; Kipiaozka na płn. granicy Czarnołoziec; pot. Mielnicki w Tyśmianiey. Od lew. brzegu wpadają do Worony Rokitna w Weronie; pot. Poliński na płn. granicy Czarnołozieo; Strymba w Przenicznikach; Uniawa w Tyśmienicy; Studenieo w Podpieczarach. Płd. wsch. granicy powiatu dotyka na przestrzeni 5 klm. pot. Czerniawa, dopł. Prutu, tworząc granicę między Bohorodyozynem i Puźnikami w pow. tłumackira, a między Żu

Tłumacz