przez reformatorów. W r. 1558 stał się cud w oktawę Bożego Ciała hostya wysunęła się z rąk wątpiącego kapłana i uniosła się w górę, dopiero na modły zakonnic opuściła się znowu. Na pamiątkę cudu wystawiono drewniany kościołek Ciała Chrystusowego, zamieniony w r. 1738 staraniem zakonnic, przy udziale magistratu z rozkazu cesarskiego, na murowany. Gdy wzrastała liczba protestantów, zawartą została pomiędzy ewangielikami a katolikami dobrowolna ugoda w r. 1565 co do wspólnego używania kościoła par. Kazania i modły odprawiały oba wyznania, tylko chrzty i śluby protestantów odbywały się u św. Jerzego lub w domach. W 1598 r. wystawili protestanci oddzielny kościółek i szkołę. W 1628 r. oddział żołnierzy Liohtensteina zajął miasto a następnie wzbroniono protestantom 1630 r. używania kościoła katolickiego, zostającego pod patronatem klasztoru. W 1747 r. rozpoczęto budowę kościoła ewang. w murach dawnego zamku. Budowa trwała do 1825 r. Kościół katol. paraf, p. w. Wniebowzięcia P. Maryi, po zamknięciu klasztoru w r. 1810 przeszedł pod patronat rządu i biskupa. Powiat szprotowski obejmuje 13 mil kw. wyżyny przeszło 1000 st. npm. piaszczystej, błotnistej, obfitującej w stawy, torfowiska i lasy. Z powodu ubóstwa gleby zaludnienie słabe. Główną rzeką w powiecie jest Bobrawa lewy dopł. Odry, do której Szprotawa uprowadza wody wschód, części powiatu. Ogólny obszar gmin wiejskich wynosi 28, 945 ha 18, 737 roli, 4487 łąk i 3622 lasu, większej posiadłości 42, 542 ha 9879 roli, 4355 łąk i 26, 796 lasu, gmin miejskich Szprotawa i Primkenau 1475 ha 1037 roli. Ludność gmin wiejskich wynosiła w 1885 r. 23, 484, wiek. posiadłości 3063, miast 9280. Ogólny obszar 72, 961 ha 29, 653 roli, 8969 łąk, 30, 435 lasu. Ogólna ludność 35, 827 31, 142 ewang. , 4555 katol, 113 żyd. , 17 in. wyzn. . Obszar powiatu wchodzi częściowo w skład księstwa Sagan Żegań. Ludność wyłącznie niemiecka lub zniemczona. Szpruch Dolny i Górny, os. , pow. grójecki, gm. i par Czersk; leży o 2 w. na płd. zach. od Czerska. Szprudowo, niem. Sprauden, dok. 1245 Sprudoho, Sprudov, Sprudowe, Sprudow 1283 r. , wś w nizinach, niedaleko Wisły, nad szosą gniewskotczewską, zamieszkała przez t. z. Fetrów ob. Sł. Geogr. , IX, 99, pow. kwidzyński, st. p. Gniew, par. kat. Lignowy, 945 ha 846 roli or. , 49 łąk; 1885 r. 27 dm. , 69 dym. , 353 mk. , 289 kat. , 64 ew. Szkoła ew. liczyła 1887 r. 75 dzieci. Sz. należało od r. 1233 do cystersów w Oliwie, jako darowizna książąt pomorskich. R. 1282 ustąpił Mestwin II Krzyżakom całą ziemię gniewską, do której należało i Sz. , wynagradzając klasztor innemi włościami. Dawniej był w Sz. ko ściół kat. mur. p. w. św. Szymona i Judy, fi lialny do Lignów, patronatu rządowego. Fun dował go podobno jakiś sołtys. Ołtarz wielki był poświęcony Panu Jezusowi na Krzyżu, drugi po prawej stronie N. M. Pannie. Na ścianach było 12 apostołów malowanych. Ko ściół ten posiadał 24 mr. roli, pozostałej po nowem wymierzeniu włók lignowskich; Her mann Kuhdorn, komtur gniewski, przekazał je r. 1345 kościołowi, później dodał jeszcze całą włókę, również na nizinach; biskup Ma ciej, bawiący właśnie w Miłobądzu, potwier dził tę darowiznę d. 1 listop. 1348 r. i przy łączył wtedy kościół jako filią do Lignów. Powiadano, jakoby proboszcz posiadał i w Sz. 4 włóki, na co jednak nie było dowodów wizyt. Klińskiego, str. 296. Podczas reformacyi opanowali kościół luteranie i używali go przeszło 40 lat. Kiedy potem r. 1596 bi skup Rozdrażewski oddał go katolikom, z da wnych gruntów nic nie pozostało oprócz cha łupy z ogródkiem. Z początku przybywał tu proboszcz lignowski co drugą niedzielę, pó źniej co trzecią. W uroczystość św. Szymona i Judy był główny odpust. Na początku obe cnego stulecia kościół podupadł i rząd kazał go r. 1827 rozebrać. Katolicy w Sz. chcieli na jego miejscu wystawić przynajmniej kapli cę, rząd jednak tego nie pozwolił ob. Utrac. kośc. przez kś. Fankidejskiego, str. 256. Mesznego pobierał prob. 40 kor. żyta i tyleż owsa, po 1 kor. od włóki ob. Wizyt. Sza niawskiego z r. 1710, str. 226. R. 1780 li czyło Sz. 155 kat. i 70 luter. ob. Wizyt. Rybińskiego, str. 166. Za czasów polskich wś należała do ststwa gniewskiego. Uchwalo no obecnie budowę szosy ze Sz. na Cierpice, Kursztyn do Peplina. Kś. Fr. Szpryca, niem. Spritza, wyb. do Swornigac, pow. chojnicki, 16 dm. , 128 mk. Szpule 1. wś, pow. nowoaleksandrowski, w 4 okr. pol, o 28 w. od Nowoaleksandrowska. 2. Sz. , wś, pow. wiłkomierski, gm. Owanta, o 51 w. od Wiłkomierza. Szpuntowe Podżliny ob. Podzliny. Szpyć szczyt karpacki, w dziale Czarnohory, niedaleko granicy węgierskiej, w płd. wsch. przedłużeniu Czarnohory, po za Turkułem. Wzn. 1866 mi Szpylak, szczyt górski na lew. brzegu pot. Różanki i nad pot. Kliwińskim, w gm. Rożanka, pow. stryjskim. Wzn. 839 mt. Szpyn, wzgórze na obszarze gm, Korczyn, w pow. stryjskim, na praw. brzegu Kruszelnicy, dopł. Stryja. Wzn. 689 mt. Szpyrki, wś niedaleko rzki Szewczynki dopł. Bohu, pow. lityński, okr. pol. Meżyrów, gm. Owsianiki, par. praw. Iwanowce, Szpruch Szpruch Szprudowo Szpryca Szpule Szpuntowe Szpyć Szpylak Szpyn Szpyrki