gm, Białogródka, o 27 w. od Kijowa, ma 518 mk. Podług Pochilewicza jest tu 715 mk. praw. i 25 żyd. Włościanie, w liczbie 251 dusz rewiz. , uwłaszczeni zostali na 1302 dz. , ze spłatą po 1845 rs. 14 kop. Posiada cerkiew Pokrowską, drewnianą, wzniesioną w 1735 r. przez Aleksego Kobca, młynarza budeckiego. Do par. praw. należą wsi Hurowszczyzna i Łyczanka. Wś ta założoną została podobno przez Spytka z Melsztyna, wwodę krakow. , poległego w bitwie z Tatarami nad Worskłą w 1399 r. Na początku zeszłego wieku nale żała do ks. Szujskich, w końcu zaś wieku do Józefa Kopernickiego, który umierając w r. 1799 przekazał synowi Stanisławowi. W 1820 r. przeszła do Zaleskiego, który w 1840 r. Sz. wraz z Łyczanką, Hurowszczyzną i Lisznią, w ogóle 6000 dz. , sprzedał Podwysockiemu. Następnie dobra były własnością Stogowa, od 1850 r. Dobryńskich, następnie Iwensona, od 1870 r. nabyte przez Maryę Bigelman, w uszczuplonych granicach, mają 1137 dzies. ziemi i 1074 lasów we wsiach Sz. i Petruszkach. Obecnie należy do Breszczyńskich. J. Krz. Szpitolpewis, wś, pow. kowieński, w 2 okr. pol. , o 83 w. od Kowna. Szplitkarczma 1. pow. szubiński, ob. Grocholin. 2. Sz. , niem. Splittkrug, os. należąca do wsi Kruszyn Polski, pow. bydgoski. Szpluchów 1. czeskie Szpluchov niem. Spluchau, os. na Szląsku austr. , należy do gm. Frystat Freistadt; w 1880 r. 21 dm. i 157 mk. , 152 rz. kat. i 5 prot. ; 137 Polaków i 18 Niemców. 2. Sz, , os. , należąca do gminy wiejskiej Dąbrowy, w pow. frysztatskim; 16 dm. i 119 mk. 3. Sz, , os. , w pow. cieszyń skim, należąca do Błędowic Górnych OberBludowitz; 29 dm. i 150 mk. W. i. Szpogin, wś nad Dubną, pow. dyneburski; most na rzece. Szpoki, wś, pow. Słonimski, w 2 okr. pol, gm. maryjska, o 18 w. od Słonima. Szpoła, mko nad rzką Szpołką, pow. zwinogródzki, na pograniczu pow. czerkaskiego, w 1 okr. pol, gm. Szpoła, par. kat. Złotopol, o 32 w. na wschód od Zwinogródki, na płd. zach. od Śmiły pow. czerkaskiego, ma 7305 mk. Podług Pochilewicza w 1863 r. było tu 2946 mk. praw. , 10 kat. , 2534 żyd. Sz. połączona jest odnogą, 21 w. długą, ze st. dr. żel. chwastowskiej Ćwietkowo. W mku znajdują się dwie cerkwie drewniane Troicka, z l784 r. i Nikołajewska, z 1786 r. , dom modlitwy żydowski, gorzelnia, cukrownia, założona w r. 1856, apteka, zarząd okr. pol. , sąd pokoju, zarząd gminy, wzorowa szkoła początkowa. Oprócz tego jest tu rezydencya właściciela, z parkiem i ogrodem i główny zarząd dobr. Gmina szpolańska obejmuje 9 okręgów starostw wiejskichy 12 miejsc zamieszkałych mko Sz. , cukrownia, willa, mających 3814 dm. , 22, 446 mk. , 26, 810 dzies. ziemi 9674 włośc, 16, 850 dwors. , 286 cerkiewnej. Poprzednio Sz. była attynencyą Śmilańszczyzny i razem ze Śmiłą w ciągu czasów tych samych zmieniała właścicieli. W 1764 r. 20 maja ks. Ksaw. Franc. Lubomirski założył tu kaplicę kat. p. t. Narodzenia N. P. Maryi, na miejscu dawniejszej cerkwi. Oprócz tego były w Sz. trzy inne cerkwie obrządku prawosławnego, W 1795 r. 27 maja kś. Jan Radzimowski, protojerej olszański, zjechawszy do Sz. , zajął cerkiew i do swojej przyłączył parafii. Poświadczyli o tem przed kś. Trębickim kś. Ignacy Zerebicki, Cypryan Starowiejski, pisarz kantory szpolańskiej i czterej z bractwa. W skutek tego kaplicę przeniesiono do domu Gojżewskiego i przy niej był kapelanem kś. Tomasz Domaniecki ob. O śmil. paraf. kośc. , Wilno, 1856, str. 26. W 1768 r. podczas koliszczyzny parochem był tu kś. Jan Skulski. Ks. Ksawery Fr. Lubomirski w jednem z nadań swoich tak się wyraża iż chcąc miasto moje Sz. zaludnić i ozdo, bniejszem one uczynić, końcem zachęcenia, aby przyjmujący w nim zasiedziałość nie szczędzili pracy i wydatków na porządne zabudowanie się, umyśliłem grunta zajmujące się przez nich na wieczność onym przydzielać. Jakoż Matwij owi Kijanicy, kupcowi i mieszkańcowi szpolańskiemu, daję niniejsze prawo moje, w moc którego, tak sam, jak i potomkowie jego, w obowiązkach mieszczaństwa zostając, plac w rynku z domem gotowym zabudowanym i lochem murowanym, oraz coby później na tym placu przybudowanego było, aż do brzegów rzeczki, sadzawka rznięta, która podobnie do pomienionego Kijanicy należeć ma, oraz sianoźęć w dąbrowie. ., jako własność posiadać ma, z którego to domu i gruntu do żadnych innych powinności i danin obowiązanym być ma, oprócz czynszu kupieckiego, rocznie po złp. 18 i podatków na skarb koronny kominnego lub jakieby w czasie następnym oznaczone były; dom tegoż od kwatyrowania wolny bydź ma, to więc prawo aby zupełną moc miało, podpisem ręki mojej stwierdzam. Datum w Smiłej d. 27 Junii 1785 r. U tego prawa, do obiaty podanego, podpis F. X. Lubomirski G. W. R. m. p. ; poniżej przypisek Importował za dom i plac rubli 40 Arch. J. Z. R. , część TI, t. 2, str. 283. Ks. Fr. Ksaw. Lubomirski wraz z całą Śmilańszczyzną sprzedał Sz. ks. Potemkinowi, po którego śmierci dobra te przeszły do jego sukcesorów Łopuchinych, od tych do Skordulich i w końcu do Orłowych, którzy sprzedali Sz. ze wsiami Maryanówką, Sihnajówką i Wasilkowem 18, 538 dzies. Szpitolpewis Szpitolpewis Szplitkarczma Szpluchów Szpogin Szpoki Szpoła