na jest nieobsadzoną. Wreszcie w r. 1288 przychodzi do ugody pomiędzy Engelbertem, opatem byszewskim, a Wisławem, bisk. kujawskim. W akcie spisanym we Włocławku opat utrzymując prawa zakonu do pierwotnej fundacyi Boguszy, zrzeka się praw do dóbr jakoby zapisanych klasztorowi testamentem Boguszy, z wyjątkiem dwóch wsi Złotopole i Konarzewo, które tenże fundator umierając oddał klasztorowi a biskup Wolimir przyznał tę darowiznę. Z listu opata lubiązkiego widać, iż na dobrach szpitalnych ciążyły jeszcze około 1258 r. obowiązki takie, jak pilnowanie bobrów i sokołów książęcych, przewód i podwody i t. p. ciężary, o których zniesienie prosi opat księcia. Zapewne życzenie to zostało zaspokojonem. Odtąd szpital pozostaje pod zarządem klasztoru byszewskiego, przeniesionego następnie do Koronowa. W r. 1358 klasztor byszewski, któremu zarząd dóbr w Kujawach był niedogodnym, robi zamianę z Hektorem Łąckim, który oddaje klasztorowi swe wsi Łącko Wielkie i Małe, Wilcze, Osiek, a bierze za to Szpital Górny Hospitale S. Gothardi, Szpital Dolny Novum Hospitale, Zaduszniki, Glewo i Złotopole Kod. Wielkp. , Nr. 1372 i 1376. Akt zamiany spisany został w Żninie wobec arcyb. gnieźn. Jarosława, trzech wojewodów i innych poważnych świadków. Szpital sam istnieje zapewne jeszcze czas jakiś, ale zakonnicy, nie mając materyalnych pobudek, zaniedbują instytucyę. Być może, iż jeszcze za, rządów klasztornych powstał tu kościół i parafia. W 1564 r. Szpital Dolny posiada kościół parafialny. Wikaryusze katedry kujawskiej posiadają tu dwa łany kmiece, karczmę i 6 komorników. Stanisław Chodowski ma 10 ogrodz. , karczmarza, 2 garncarzy, hultaja, 2 komorn. Płacą poboru 5 fl. 28 gr. W Sz. Wielkim siedzi 15 kmieci na łanach, 5 komorn. , karczmarz przedający gorzałkę, poddani Stan. Chodowskiego; płacą 9 fl. 8 gr. Pawiński, Wielkp. , I, 284, 285. Sz. Dolny posiadał kościół par. p. w. św. Wojciecha, fundacyi Tomasza Niemierzy, który spłonął na początku obecnego stulecia. Około r. 1880 znajdowała się fabryka obić papierowych a w 1884 r. powstała fabryka serów. Dobra Sz w 1789 r. były własnością sukcesorów Józefa Rutkowskiego; składały je wsi Suszyce, Kulino, Skórzno, Chełmica W. , Wichowo, Łochocino, Popowo, Rachcino, Lisk, Rzeczna, Polichnowo, Krajczynko, Krępa. Sz. Górny parafia dawniej Sz. Dolny, dek. lipnowski dawniej dobrzyński, do r, 1818 należała do dyecezyi kujawskiej. Sz. gmina należy do sądu gm. II okr. , ma 22, 737 mr. obszaru 4381 mr. nieużytków, 594 dm. , 5921 mk. 1301 protest. , 130 żyd. ; zarząd gm. w Fabiankach. W gminie znajdują się 2 kościoły, 6 szkól począt. , urząd gm. , sąd gm. , cegielnia, browar, młyn wodny, tartak, 3 wiatraki. W skład gminy wchodzą Bednarka, Błotkowo, Brzóstowo, Bogucin, Chełmica Wielka i Mała, Cypryanki, Działy, Fabianki, Grodzkie, Grabiny, Józefin, Ignackowo, Karasiewo, KrzyżówkiBoguokie, Krępiny, KotowskieBachińskie, K. Wito szyńskie, Kulin, Lisk, ŁachaWitoszynska, Łęg, Łochocin, Maryanka, Mościska, NoweRomunki, Okrągła, Olszyny, Orszulewo, Osiek, Popowo, Polichnowo, Popiołkowo, PsiaGórka, PiaskiPopławy, Rachcin, Rek, Roma nowo, Rutkowice, Rzeczno, Sempliny, Świątkowizna, Skórzno, Stanisławowo, Suszyce, Szpital Górny i Dolny, Upust, Uklejewiec, Walewskie Rządowe i Prywatne, Wichowo, WilczeniecBoguski, W. Fabianki, Witoszyn, Wycinki, Zapusta, Zarzyczewo, Zbytkowo, Zofijka. Br. CL Szpital, urzęd. Spital, wś i os. , pow. ino wrocławski, o 8 klm. ku płd. od Gniewkowa, wzn. 87 mt. npm. , par. kat. i pocz. Parchanie, par. prot. Murzynek Klein Morin, st. dr. żel. w Gniewkowie. Wś ma 6 dym. , 44 mk. 3 kat. , 41 prot. i 118 ha 108 roli. Os. ma 20 dym. , 192 mk. 28 kat. , 164 prot. i 207 ha 192 roli, 5 łąk. Sz. należał do probo szczów inowrocławskich; z nich wymieniają regestra pobor, z r. 1583 Piotra Gawłowskie go; było tam wówczas 7 łan. os. , 3 zagrodn. Rząd pruski zabrał Sz. i wcielił do domeny inowrocławskiej. E. Cal. Szpitale, dobra, pow. kobryński, w 1 okr. pol, gm. Siechnowicze, o 25 w. od Kobrynia. Szpitalka, folw. , pow. nieszawski, gm. Lubanie, par. Nieszawa odl 3 w. , rozl. 180 mr. 129 mr. roli, 33 mr. past. , U mr. łąk, 2 bud. mur. , 1 drewn. Zdaje się, iż folw. ten wchodził dawniej w skład par. Parchanie. Szpitalna Wieś, niem. Hospitalsdorf, dok. 1302 r. Bertelsdorf, Bartelsdorf, Rolandt, 1402 Bertnsdorf, wś w Pomezanii, pow. sztumski, st. p. Mlecewo, par. kat, Kalwa; 246 ha 192 roli or. , 12 łąk, 7 lasu; 1885 r. 15 dm. , 14 dym. , 70 mk, kat. Ob. Sztum. Kś. Fr. Szpitałyszki, wś, pow. kalwaryjski, gm, i par, Udrya, odl. od Kalwaryi 45 w. ; ma 3 dm, , 13 mk, Szpitary, wś i folw. , pow, miechowski, gm. Kowala, par. Brzesko Nowe. Folw. poduchowny, obejmujący 518 mr. , nabył na licytacyi od rządu Koloński za 38, 006 rs. W 1827 r. 24 dm, , 211 mk. Według reg. pob. pow. proszowskiego z r. 1581 wś Szpitary, w par. Brzesko Nowe, należąca do prepozytury zwierzynieckiej, miała 4 1 2 łan. km. , 2 zagr. bez roli Pawiński, Małop. , 8. Szpitki, wś nad bezim, ruczajem, uchodzącym do Irpenia, pow. kijowski, w 5 okr. pol. , Szpital Szpital Szpitale Szpitalka Szpitalna Szpitałyszki Szpitary Szpitki