tynga, Płungiany, Sałanty, Wornie i Żorany do 2 okr. pok. do spraw włośc. Gminy obejmują w ogóle 39 okręgów starostw wiejskich. Pod względem sądowym powiat dzieli się na 4 rewiry sądów pokoju w Telszach, Szkudach, Kretyndze i Płungianach oraz 4 okręgi inkwirentów sądowych sędziów śledczych 1 i 2 w Telszach, Kretynga i Szkudy. Okręgi akcyzne znajdują się w Telszach, Siadach i Kretyndze w ogóle w 1878 r. 3 gorzelnie, 25 browarów, 1 miodosytnia i 3 dystylarnie, trzy okręgi konskrypcyjne w Telszach, Szkudach i Płungianach. Pod względem oświaty publicznej, oprócz niższych szkół w Telszach, było w powiecie w 1877 r. 3 szkoły lklas. parafialne Kretynga, Siady i Żemelany i 17 szkółek ludowych, do których uczęszczało w 1890 r. 1044 dzieci 84 dziewcząt. Pod względem kościelnym powiat obejmuje; 2 parafie prawosławne Telsze i Kretynga, z 1549 wiernymi, 2 parafie ewang. augsb. Kretynga i Szkudy, z 3261 wiernymi i 33 parafii katolickich, należących do dekanatów olsiadzkiego, retowskiego, szkudzkiego i wornieńskiego. Mianowicie do dekanatu olsiadzkiego należą parafie Telsze filie Ejgirdzie, Nierymdajcie, Nieworany i Wieszwiany i 8 kaplic, Olsiady filia Kienstajcie i 1 kaplica, Pikiele, Płotele filie Berżory i Szatejki, Siady filia Renów i 4 ka plice, Tyrkszle filia Piewiany i 2 kaplice, Gintyliszki filia Naciany i 1 kaplica, Kontowcie filia Żłobiny i 2 kaplice, Gadonów, Żemelany 1 kaplica, Żydyki filia Ukrynie i 1 kaplica, Lepławki i Kalwarya filie Barszczyce i Giegrany; do dekanatu retowskiego Płungiany 2 kaplice, Kule 1 kaplica i Gorźdy filia Wieżajcie i 1 kaplica; do dek. szkudzkiego Szkudy filia Aleksandrya i 3 kaplice, Masiady 3 kaplice, Sałanty filie Gruszławki i Kalnele i kaplica, Korciany filia Budry i 1 kaplica, Dorbiany 1 kaplica, Ławkożemy, Kretynga filia Jakubów i 2 kaplice, Szaty, Iłłoki 2 kaplice i Lenkimy; do dek. wornieńskiego Wornie 1 kaplica, Wornie Stare, Twery 1 kaplica, Żorany filie Ławkosady i Medyngiany i 1 kaplica, Janopol 1 kaplica, Powondeń i Ławków filia Pojeziory i 1 kaplica; w ogóle 33 kościołów paraf. , 22 kośc. filialnych i 42 kaplic. Pod względem sanitarnym szpitale wiejskie znajdują się w Siadach i Płungianach, ambulatorya zaś w Źoranach, Żydykach, Masiadach i Kulach; 9 aptek normalnych Telsze, Siady, Szkudy, Sałanty, Płungiany, Gorźdy, Wornie, Pikele i Kretynga i 3 apteki wiejskie Iłłoki, Żydyki i Dorbiany; lekarz powiatowy, 2 lekarzy wiejskich, 3 lekarzy wolnopraktykujących w Telszach i 14 w powiecie, 13 felczerów wiejskich i 3 akusztrki wiejskie W środki komunikacyjne powiat telszewski bardzo jest ubogi. Droga żelazna lipaworomańska przechodzi na nieznacznej przestrzeni przez północnowscho dni zakątek powiatu ima stacyą Łusza, leżącą w pobliżu granicy pow. szawelskiego i gub. kurlandzkiej. Dróg bitych szosy powiat nieposiada; zwykły trakt pocztowy Kowno Możajki przecina powiat na przestrzeni około 80 w. i ma 4 stacye Wornie, Żorany, Telsze i Siady. Drogi handlowokomunika cyjne, utrzymywane zresztą w dość dobrym stanie, idą; z Kretyngi na Dorbiany i Sałanty do Płungian; z Kretyngi przez Korciany, Płungiany do Telsz; z Płungian do Retowa; z Siad do Moźajek; ze Szkud do Iłłok; ze Szkud do Prekuln; z Żoran do Worń; z Telsz do Siad i z Worń do Kołtynian. St. poczt. tel. są; Gorźdy, Kretynga, Płungiany, Sałanty, Siady, Szkudy, Telsze, Wornie i Żorany; st. poczt. Łusza i st. telegr. pomocnicze Kurtowiany i Płotele. Pomimo ubóstwa gleby powiat należy do czysto rolniczych. Oprócz uprawy zboża, kwitnie nadto hodowla lnu. W ciągu 1878 87 r. zebrano rocznie śre dnio około 22900 czetw. pszenicy, 262900 żyta, 182400 owsa, 142500 jęczmienia, 9500 różnych zbóż jarych i 116900 pudów włókna Imanego. Hodowla bydła dość rozwinięta, w powiecie bowiem jest około 48000 sztuk koni, przeszło 66000 bydła rogatego, przeszło 53000 owiec, około 87000 świń, do 8000 kóz. Włościanie posiadają 287076 dzies. ziemi 8066 nieużytków, z której płacą 223535 rs. 08 kop. wykupu. Kasy pożyczko wowkładowe gminne znajdują się w Telszach, Płungianach i Żydykach; suma obrotów w nich w 1890 r. wynosiła do 230000 rs. Przemysł fabryczny prawie nieistnieje, jakkolwiek wykazy urzędowe podają 137 zakładów przemysłowych w powiecie, produkujących za 90000 rs. W tej liczbie mieści się 72 młynów i wiatraków, 25 drobnych garbarni i 16 browarów piwnych. Z ważniejszych zasługują na uwagę browar w Szatejkach, 1 gorzelnia z produkcyą 16000 rs. i fabryka zapałek, produkująca za 8200 rs. Przemysł rękodzielniczy zatrudniał 2716 ludzi 1726 majstrów, 564 robotników i 426 uczniów, t. j. około 7 ogólnej ludności miejskiej. Handel spoczywa wyłącznie w rękach żydów, zamieszkujących w przeważnej liczbie Telsze i liczne miasteczka. W powiecie odbywają się liczne jarmarki kiermasze, z których najważniejsze w Kalwaryi i Siadach. Komory celne od strony Prus są w Gorżdach i Kretyndze. Marszałkami szlachty powiatu telszewskiego byli w porządku alfabetycznym Czapski Adolf h. Leliwa 1848, 55, Czapski Maryan 1858, Daniłowicz N. , h. Sas,

Telsze