dach tutejszych pisali Marcyan Ogończyk Zakrzewski O w odach kruszcowych w Galicyi a w szczególności w Szkle Czasop. zakładu Ossolińskich, 1828, III, 85 i 1829, I, 68; Torosiewicz O źródle siarczystem w Szkle Pamięt. farmaceut. Sawiczewskiego, 1835, II, 150 i Mnemosyne, 1838, Nr 45; Wycieczka ze Lwowa do Szczawnicy przez dra T. Dziennik liter. , 1862, str. 460; Do kąpiel, przez P. S. Dziennik Pols. , Lwów, 188, Nr z 10 lipca. Ulryk Werdum Liske Cudzoziemcy w Polsce, Lwów, 1876, str. 78 i 79 tak mówi o Sz. Długa wieś, ciągnąca się na wschód przy pagórku. Na wschodniej stronie ku jezioru ma drewniany kościół. W minionym sierpniu 1670 zamienił się tu w pobliżu wielki piaskowy pagórek, skutkiem trzęsienia ziemi, na małe jezioro, a kiedy się pagórek z wielkim łoskotem zapadł, wybuchła woda w takiej obfitości, że zalała naokół leżące pola. Jezioro miało około 600 kroków w obwodzie, a świeże urwisko zapadłej ziemi jeszcze wyraźnie widzieć było można. Woda była jasna i bardzo głęboka, czuć i smakować było z niej siarkę. Niewątpliwie też siarczane źródła, które się tu pod ziemią ukrywają, wywołały to trzęsienie ziemi. Na strzał z muszkietu od tego miejsca, na dole, w dolinie, znajdowała się też studnia, z której czysta siarka z wodą wytryskała, tak że z wiatrem już zdaleka czuć ją było można. W Sz. była dawniej papiernia. Lu. Dz, Szkłoby, wś, pow. konecki, ob. Skloby. Szkłow 1. w dokum, łacińskich Sclovia, mto na prawym, wyniosłym brzegu Dniepru, pow. mohylewski, pod 54 12 płn. szer, a 47 49 wsch. dłg. , w 1 okr. pol. , gm. Szkłów, o 32 w. na płn. od Mohylewa, przy b. trakcie poczt, petersburskim na Orszę. W 1880 r. miało 872 dm. 11 mur. ; 312 należało do chrześcian a 560 do żydów i 2393 mk. 1268 prawosł, 33 kat. i 11092 żyd. . Posiada 5 cerkwi 2 mur. , kaplicę prawosł, mur. , kościół kat. mur. , 2 synagogi 1 mur. i 17 domów modlitwy żydows. 5 mur. . Znajduje się tu zarząd 1 okr. pol. , biuro sędziego pokoju IV okr. , zarząd gm, , szkoła żydowska rządowa wyższa, szkoła ludowa, st. poczt. , dwie apteki, szpital żydowski na 14 łóżek, dom dla sierot żydowskich na 50 chłopców, przystań na Dnieprze, 7 warsztatów tkackich, wyrabiających flanelę, kort i materyały na tałesy i arbekenfesy ubiory rytualne żydowskie, 2 młyny krupczatno. W mieście odbywają się targi co niedziele i piątki oraz dwa jarmarki doroczne w drugim tygodniu w. postu i w 9 tygodniu po Wielkiejnocy, poprzednio bardzo ożywione, które po 1860 r. straciły znaczenie i obecnie mają zaledwo po 25, 000 rs. obrotu. Kościół kat. , p. w. św. Piotra i Pawła, z muru wzniesiony w 1849 r. Parafia kat. dekanatu mohylewskohoreckiego, 1145 wiernych. Kaplica w Sz. na cmentarzu grzebalnym, w Zahorankach, Zarowicach i oratoryum w Babczynie. Gmina ma 3467 mk. włościan 889 męż. , 1031 kob. , 1547 dzieci, z któ. rych 263 206 męż. i 57 dzieci zajmuje się przemysłem leśnym, używając do pomocy 342 koni. W gminie znajduje się 7208 1 2 dzies, lasów prywatnych i 11431 2 dzies. włościańskich. W historyi Sz. wspominany jest po raz pierwszy pod 1535 r. , w którym spalony został przez wojewodę ruskiego Wasila Szujskiego, podczas wojny Iwana Groźnego z Zygmuntem Augustem. Od XVI w. Sz. z okolicą stanowił dziedzictwo Chodkiewiczów, którzy pisali się ztąd hrabiami na Szkłowie. Miasto było wówczas obwarowane i dwukrotnie wciągu XVI w. 1563 i 1580 r. ucierpiało od napadu wojsk ruskich. W tym prawdopodobnie czasie Jan Karol Chodkiewicz wzmocnił warownie miasta przez opasanie go wałami i rowami, ślady których przetrwały do dnia dzisiejszego od strony wjazdu z Orszy. W 1619 r. Aleksander Chodkiewicz, wwoda trocki, założył tu klasztor dominikanów i znaczną ich biblioteką obdarzył. Nadany im kościół był dawniej zborem kalwińskim, fundowanym w XVI w. przez przodków wwody, który znalazł ostatni spoczynek w grobach tego kościoła. Była to największa świątynia na Białorusi, dziś w gruzach. Dominikanie istnieli tu do 1832 r. W 1653 r. hetman w. lit. Janusz ks. Radziwiłł, nie czekając przez zawiść na połączenie z hetmanem polnym lit. Gosiewskim, ciężką poniósł klęskę pod Sz. od wojsk ruskich pod wodzą kn. Trubeckiego, który jednak, pomimo uporczywego oblężenia, nie mógł zdobyć miasta. W 1655 r. Sz. zrabowany został przez Kozaków, co powtórzyło się w 1708 r. z polecenia gen. szwedzkiego Lewenhaupta, niezadowolnionego ze złożonej przez miasto kontrybucyi. Od Chodkiewiczów Sz. przeszedł w posiadanie Sieniawskich a następnie ks. Czartoryskich i w 1762 r. otrzymał od Augusta III przywilej na prawo miejskie i prawo używania pieczęci, z wyobrażeniem wiszącego bezmianu. W 1769 r. wielki pożar zniszczył prawie doszczętnie miasto, poczem mieszkańcy zaczęli się osiedlać na lew. brzegu rzki Szkłowianki, dawna zaś osada stała się siołem, zwanem Szkłowem Starym. Po przyłączeniu do Rossyi Sz. przeszedł na własność skarbu. W 1773 r. przeznaczony na mto powiatowe prowincyi mohylewskiej, nadany został zrazu ks. Poterakinowi a w 1778 r. gen. Zoryczowi, który założył tu szkołę dla 300 dzieci szlachty białoruskiej. Na urządzenie szkoły wydał 77, 888 rs. , na utrzymanie zaś roczne przeznaczył po 43, 670

Szkłoby

Szkło