stytucyi z 1659 r. Sz. nadana zostało prawem lennym Eustachemu Faczkowiczowi; w 1775 r. prawo to przyznane było Ostrowskim, którzy w 1777 r. na mocy zezwolenia Stanisława Augusta, ustąpili swoje prawo na rzecz Stanisława Poniatowskiego, posiadacza rozległego sstwa kaniowskiego. Od niego w 1800. r. nabył Sz. Józef Poniatowski, pułkownik w. pol. , z innej gałęzi pochodzący, który zostawił ją wraz z Szenderowską Budą i Komarówką w niepodzielne władanie trzem synom swoim Lambertowi, Daryuszowi i Augustowi. Szenderowską gmina składa się z 13 okręgów starostw wiejskich, obejmuje 15 nonienklatur mka Sz. i Steblów, 2 cukrownie, 1 chutor, ma 1383 dm. , 13003 mk. , 20307 dzies. ziemi 8502 włośc. , 11508 dworskiej, 297 cerkiewnej. 3. , Sz. al Szandyrówka, wś nad Łozową, pow. mohylowski, na pograniczu pow. jampolskiego, okr. pol. Szarogród, gm. Serby, par. katol. Czerniejowce, Ma 178 osad, 786 mk. 84 jednodworców, 947 dzies. ziemi włośc. , 705 dworskiej, 75 cerkiewnej. Posiada cerkiew p. wez. św. Michała, wyniesioną w 1753 r. , z 1156 parafianami. Dziedzictwo niegdyś Zamoyskich, Koniecpolskich, następnie Iwanowskich, od których drogą wiana dostała się ks. Wittgenstejnowi, dziś Hohenlohe. J. Krz. Dr. M. Szenderowska al. SzenderowieckaHuta al. Buda, przysiołek, pow. kaniowski, o 3 w. od mka Szenderówki w stronę Zwinogródki, ma 320 mk. praw. i 2 katol. Należy do Szenderówki. Szendrany, wś niedaleko Prutu, pow. chocimski gub. bessarabskiej, par. Chocim, przy tr. poczt. z Lipkan do Nowosielicy, posiada cerkiew. Własność Sąsiedzkiego. X. M. O. Szendin al. Wyspy, zaśc. szl. , pow. dzisieński, w 3 okr. pol. , o 55 w. od Dzisny, 1 dm. , 4 mk. kat. Szendzin w spisie z 1865 r. Szenbino, fol. i dobra nad rz. Dzisienką, pow. dzisieński, w 4 okr. pol. , gm. Stefanpol, okr. wiejski Szendzino, o 22 w. od Dzisny, ma 1 dm. , 22 mk. ; własność Śmigielskich. W skład okr. wiejskiego i dóbr Sz. wchodzą wsi Dorowce, Krupieniszcze, Michałuszki, w ogóle 45 dusz rewiz. włośc. uwłaszcz. Szenejki, fol. , pow. bielski, gm. Lubienka, par. Łomazy, ma 2 dm. , 20 mk. , 236 mr. W 1827 r. było 7 dm. , 42 mkWchodziła w skład dóbr rząd. Łomazy. Ssenfeld, z niem. Schoenfeld, 1648 Szonfeldt, dobra ryc. nad szosą chojnickokamieńską, pow, chojnicki, st. p. i kol. i paraf. kat. Chojnice, 3, 5 klm. odl. ; 1010 ha 843 roli om. , 35 łąk, 55 lasu; 1886 r. 23 dm. , 34 dym. , 194 mk, 165 kat. , 29 ew. Szkoła kat. , kosztem dziedzica wystawiona, liczyła 1887 r. 43 dz. Oprócz tego jest publiczna kaplica p. w. św. Trójcy i cegielnia, Sz. jest dawną majętnością dziedziczną Wolszlegrów. R. 1338 nada je w. mistrz Dyteryk v. Altenburg wiernemu Mikołajowi de Maleczkow i jego siostrom do bra Schonfelt, obejmujące 54 włók, na prawie chełm. , na wieczne czasy. Dla proboszcza wy znaczamy z tych włók 4 wolne De jam dictis mansis Plebano, qui pro tempore fuerit, quatuor debent libere pertinere. Za to bę dzie nam Mikołaj czynił dwie służby zbrojne i pomagał przy warownych budowlach na każde zawołanie braci naszych. Od każdego pługa zaś będzie nam dawał po 2 miary zbo ża, , a od każdego radła po jednej mierze. Na uznanie zwierzchnictwa naszego będzie dawał co rok 1 funt wosku i I fenik koloński. Dan w Malborku, w dzień św. Piotra i Pawła ob. Odpisy Dregera w Peplinie, str. 27 b. W wizytacyi Trebnica z r. 1653 czytamy, że pier wotny kościół znajdował się w miejscu wilgotnem, na środku wsi; dla tego kazał go ar cybiskup Karnkowski przenieść tam, gdzie go zastał wizytator, a na jego miejscu wybu dować kaplicę dla szpitala. Z czasem stary szpital i kaplica podupadła a wizytatorowi pokazywano r. 1653 tylko miejsce, gdzie sta ła dawniej. Niektóre pozostałe fundusze obró cił arcyb. Wężyk na fundacyę bursy Doręgowskich w Chojnicach ob. Utrac. kośc. p. kś. Fankidejskiego, str. 330. Wizyta Jezier skiego z r. 1695 donosi, że kościół już przed t. z. reformacyą był filialnym. Około czte ry księże włóki quos haeretici alienarunt, pozyskali napowrót Doręgowscy, dziedzice Sz. Paramentów, tak, pisze wizyta, kościół nie posiada, bo w wojnie szwedzkiej wszystko zabrano; dlatego nie odprawiało się tu żadne nabożeństwo. Dopiero ówczesny prob. dojeż dża tu co czwartą niedzielę str. 50. Za cza sów pols. należał Sz. do pow. człuchowskiego. Według taryfy pobor. z r. 1648, gdzie uchwa lono pobór podwójny a akcyzę potrójną, pła ciłatu p. Wolslegerowa od 4 włók folw. 4 fl. ob. Rocz. T. P. N. w Poznaniu, 1871, str. 190. Sympla wynosiła tu 1717 r. 1 zł. 24 gr. 9 den. ob. Cod. Belnensis w Peplinie, str. 95. Szenfeldzkie włóki, niem. Schoemfelder Hufen, obejmujące 67 ha, należą dziś do kat. probostwa chojnickiego. Kś. Fr. Szenhejda al. Szeneida, Szynheyda 1710 r. Szenejda, z niem. Schoenheide, wś na Kaszubach, pow, kościerski, st. p. Nowe Polaszki, par. kat. Kościerzyna; 6 gburstw i 3 zagr. , 667 ha 127 roli or. , 12 łąk; 1885 r. 9 dm. , 16 dym. , 82 mk. kat. Wizyta Szaniawskiego z r. 1710 donosi, że wś mesznego miała dawać 1 korzec żyta i tyleż owsa str. 4. Kś. Fr. Szeniaławki, wś, pow, rossieński, par, Kielmy. Szenderowska Szenderowska Szendrany Szendin Szendzin Szenejki Szenhejda Szeniaławki