chodzących chorych, z wydawaniem biedniejszym bezpłatnych lekarstw. Oprócz 3 mr. 150 pręt. ogrodu owocowego nad Wieprzem, szpital posiada 1887 r. kapitały w warszawskim kantorze banku państwa rs. 39, 990 kop. 3 na 4 proc. , na hipotekach rs. 11517 i u skarbu ma rs. 1981 kop. 99, razem rs. 53, 489 kop. 2. Według budżetu za 1887 r. dochód wynosił rs. 6233, zaległość rs. 4551, wydatki rs. 5969. Jednocześnie z rozszerzeniem szpitala 1845 r. hr. Zamoyski założył przy nim szkołę w dwóch salach z pokoikiem, obecnie mieszkanie intendenta. Egzystujący tu od r. 1845 dom schronienia dla 6 ubogich starców i kalek, również fundacyi Andrzeja hr. Zamoyskiego, posiada 1888 r. 38 mr. 76 pr. ziemi ornej i łąk i 792 rs. kapitału. Z dzierżawy pola i łąk ma rocznego dochodu rs. 137 a z domu rs. 50. Według sprawozdania za r. 1887 dochód wynosił rs. 250, wydatki rs. 130. Biedni izraelici mają tu sklepik pod Nr. 14, zapisany 1880 r. przez Ic. i Berka Feldmanów, przynoszący rs. 50 rocznego czynszu. Na urządzenie ochrony dla dzieci rada opiekuńcza powiatu posiada fundusz rs. 4819. Głośne swojego czasu szkoły szczebrzeskie były niejako dalszym ciągiem akademii zamojskiej. Gdy bowiem w r. 1809 Zamość zamieniono na twierdzę a gmachy akademickie, później liceum, ostatecznie szkoły wojewódzkiej, zajęto na użytek wojskowy, Stanisław hr. Zamoyski urządził w Sz. szkołę, która przechodząc różne fazy i zmiany nazwy liceum, szkoła wyższa wydziałowa, potem wojewódzka i ostatecznie gimnazyum imienia Zamoyskich, przetrwała do r. 1852. Za gmachy szkół zamojskich, z mocy układu pod d. 11 maja 1819 r. zawartego, ordynacya dostała Gruszkę Zaporską, Podlesie, Zaporze i Gaj oraz Branewkę, wartości rs. 75, 000, które, jako dobra allodyalne hr. Zamoyskiego, wydzielone były na własność gimnazyum imienia Zamoyskich. Układ ten, tyczący się utrzymania szkół, przestał zobowiązywać, ponieważ nowym układem z kuratorem okręgu nauk. warszawskiego z dnia 1 13 maja 1848 r. , objętym ukazem cesarza Mikołaja I z d. 6 18 lipca t. r. , ordynacya Zamoyskich hipotecznie zabezpieczyła wieczystą opłatę po rs. 6000 rocznie na wspomnianą szkołę, ustępując zarazem główny gmach, dwie boczne przeciwległe oficyny i 30 mr. gruntu na rzecz takowej, pozbywając się praw kuratoryi i nadzoru, dotąd ordynatowi służących, z pozostawieniem tylko kuratoryi honorowej dziedzicznej. Szkoła sama została wkrótce zamkniętą. Uiszczane dotąd owe 6000 rs. rocznie pomieszczane są w budżecie państwa jako dochód głównego zarządu zakładów wojenno naukowych pod pozycyą zasiłków ze specyalnych źródeł. Kapitał szkoły, lokowany na ordynacyi a częścią w banku, wynosił rs. 10935. Gmach główny z oficynami i ogrodem stanowią własność rządu i służą za koszary. Należą do zarządu gmachów wojskowych okręgu warszawskiego i mają stałego intendenta. Z profesorów szkoły wyróżnili się Kowalski Franc, wierszopis i prozaika Kudasiewicz Adolf, gramatyk, Kukolnik Bazyli, Rychter Ignacy, bibliograf, Sierociński Teodozy, gramatyk i pedagog, Zienkowski Jan, agronom, Żochowski Józef, naturalista. Szkoły tutejsze dzięki niskiej opłacie 24 zł. rocznie, taniości utrzymania i doborowi nauczycieli były zawsze przepełnione uczniami. Gimnazyum tutejsze ogłaszało drukiem w Warszawie od 1834 do 1844 r, Akta uroczyste zamknięcia roku szkolnego. Jednocześnie istniała 4klas. pensya żeńska prywatna Teofili Reder. Zwinięcie tych zakładów podkopało dawniejszy dobrobyt miasteczka. Sz. jest miejscem urodzenia wielu uczonych, między któremi celniejszym był Bazeusz Wojciech, gram. łaciński XVI w. , Brandt Józef, artysta malarz, Kohen Isachar Ber. , uczony talmudzista XVI w. i Siestrzyński Jan, lekarz filantrop, pedagog i jeden z pierwszych polskich litografów. Szczebrzeski dekanat dyec. chełmskiej dzielił się poprzednio na 13 parafii Biłgoraj, Branew, Kossobudy, Lipsko, Otrocz z filią w Tarnowie, Potoczek z filią w Szewni, Siedliska z filią w Bortatyczach. Sól z filią w Majdanie Księźopolskim, Suchowola z filią w Krasnobrodzie, Szczebrzeszyn, Terespol, Topólcza i Złojec. T. Żuk E. Przeg. Szczebrzusz, w XV w. Sczebrzusch, wś w pobliżu Wisły, pow. stopnicki, gm. i par. Pacanów. Posiada szkołę początkową. W 1827 r. było 26 dm. , 165 mk. , par. Zborówek. . Długosz wymienia tę wieś w opisie par. Zborówek lecz nie podaje żadnych szczegółów L. B. , II, 422. Według reg. pob. pow, wiślickiego z r. 1579 Sz. , w par. Zborówek, własność Jakuba Chlewickiego, miała U osad. , 2 3 łana, 6 zagr. z rolą, 6 kom. , 4 biednych, 2 hultajów Pawiński, Małop. , 231. Br. Ok Szczechowo, wś i kol. nad jez, Orszulawskim, pow. rypiński, gm. Szczutowo, paraf. Gujsk, odl. o 23 w. od Rypina, ma 36 dm. , 317 mk. W 1827 r. 3 dm. , 54 mk, W 1866 r. fol. Sz. i Blizne rozl. mr. 247 gr. or. i ogr. mr. 116, łąk mr. 60, pastw, mr, 40, zarośli mr, 6, nieuż. mr. 25. Wś Sz. os. 23, mr. 796. Szczecin 1. wś, pow, włocławski, gm. i par. . Chodecz; 6 dm. , 32 mk. , 40 mr. gruntu. W 1827 r. 10 dm. , 128 mk. Według reg. pob. pow. przedeckiego z r. 1557 wś Szczecino, w par. Chodecz, miała 4 łany, 3 zagr. Pawiński, Wielk. , II, 22. 2. Sz. , w XVI w. Sczeczyn, wś i fol. , pow. brzeziński, gm. i par.

Szczebrzusz

Szczebrzu