w Brandeburgii, przy granicy pow. międzyrzeokiegOj o 5 klm. na płd. od Brojec Braetz, ma 930 mk. i stacyę dr. żel. poznań. frank furtskiej, między Zbąszyniem Bentschen i Świebodzinem Schwiebus; jest gniazdem Sczanieckich. W r. 1236 występuje Mikołaj, pleban miejscowy, między świadkami nadania Rusinowa i Gostynia, w okolicy Świebodzina, na rzecz klasztoru paradyskiego przez komesa Przybigniewa; w r. 1250 komes Krystyn, syn Bodzanty z Szczańca, z zezwoleniem brata Stępoty, darował temuż klasztorowi puszczę Chołmem zwaną; odnośne nadanie zatwierdził Przemysław I w Gnieźnie d. 23 kwietnia t. r. W r. 1278 komes Wojciech z Sz. dał trzem sługom swoim 2 łany lenne; między świadkami występują Pielgrzym, karczmarz miejscowy, rządca Henryk i syn jego Gerlach. Ten sam prawdopodobnie Wojciech, kaszt. zbąszyński, piszący się także z Lubrzy, nadał r. 1293 słudze swemu Toedorykowi 4 wolne łany na Sz, wobec sołtysa miejscowego Bertrama i innych świadków, a w kilka tygodni potem dwa jeszcze łany na Sz. i 14 na Kręsku. Występujący pod r. 1311 jako świadek Henryk z Sz. mógł być wspomnianym powyżej rządcą, który może nabył część Sz. Kasztelan zbąszyński Wojciech pisał się w r. 1286 Albertus Krconoviz. Z takiem nazwiskiem bez tytułu spotykamy się pod r. 1322; z podobnem Albertus Kyrszonowiz dictus de Stancik pod r. 1312. Kyrszonoviz Krystynowicz, syn Krystyna nadał klasztorowi zemskiemu 5 wolnych łanów na Cieślach pyzdrskich, a Kreonoviz darował dziedzictwo swoje Lubrzę Liebenau z przyległościami cystersom paradyskim; tegoż r. 1222 w Sz. dziedzic lub współdziedzic miejscowy Teodoryk sprzedał im jezioro Likmich pod Lubrzą, na obszarze, gdzie się stykały granice miasta i zamku. W r. 1440 pisze się Baltazar Sczenitz Sczaniecki panem na Staropolu około 2 mil od Szańca; w r. 1544 cesarz Ferdynand zastawił na 5 lat Kacprowi z Sz. za 1000 złt. węgierskich należące do klasztoru paradyskiego posiadłości, które, oderwane niegdyś od Wielkopolski przez książąt szląskich, znajdowały się wówczas pod panowaniem austryackiem Kod. Wielkp. ; T. Warmiński, Paradies. Sz. jest gniazdem rodzinnem Sczanieckich herbu Osorya. Obszerny rodowód ich, spisany przez Stanisława Sczanieckiego, znajduje się w księgozbiorach Michała S. , dziedzica Nawry, w ziemi chełmińskiej por. Złota Księga, I, 259. Kościół kat. , budowy średniowiecznej, p. w. św. Anny, stał pustkami od r. 1758; w r. 1845 oddano go protestantom, w których ręku dotąd się znajduje; role plebańskie i legata pobożne przekazazano proboszczom w Świebodzinie, E, Cal, Szczanka, rzka, w pow. ihumeńskim, dopł. jeziora uformowanego z rozlewu rz. Żarnówki, pod wsią Żarnówką, w gm. Pohost; długa około 2 w. A. Jel. Szczanowo al. Szozonowo, wś i dwa folw. nad rzką Mczawną, pow. nowogródzki, w 2 okr. pol. horodyszczańskim, gm. Rajcy, par. kat. Worończa, o 5 mil na płd. od Nowogród ka. Wś ma 17 osad; jeden z folw. , dość da wna własność Mikulskich, 22 włók, młyn wo dny, piękny dwór, park, sztuczne sadzawki; drugi folw. , nabyty w 1867 r. przez urzędni ka Zacharyna, ma 7 włók, młyn, karczmę. Grunta wyborne, pszenne, łąki dobre, miej scowość wzgórzysta, bezleśna. Niedaleko Sz. słynne jez. Świteź. Lud ubogi, więcej niż gdzieindziej na Litwie przechowujący trądycyę obrzędów pogańskich. A. Jel Szczaplewszczyzna. folw. w dobrach Gile, pow. sieński. Szczara, Szara, Szura, Szczura, rzeka w gub. mińskiej i grodzieńskiej, lewy dopł Niemna, wchodzący w system wodny kanału Ogińskiego. Początek bierze z błotnistego jeziora Kołdyczewo, w pow. nowogródzkim, w gminie Horodyszcze, z którego wypływa pod nazwę Szary al. Szury; początkowo płynie w kierunku południowym moczarami koło wsi Tarczyce, Zahorje; pod fol Soczewki zasiliwszy się od prawego brzegu rzką Kołpienicą młyn, zwraca się nieco na wschód ku mku Kraszyn młyn, pod którym przeciąwszy tor dr. żel. moskiewskobrzeskiej płynie znowu na płd. koło wsi Odachowszczyzna, Darewo młyn, fol. Darewo młyn, o 1 w. dalej przecina tor dr. żel. pińskobaranowickiej. O 3 w. poniżej, wkroczywszy w pow. słucki, Sz. rozlana w jezioro pod wsią Piotuchowicze obraca znaczne młyny i folusze; pod fol. Mołdowicze ma na rozlewie dwa duże młyny, poczem przybrawszy od lew. brzegu rz. Wiedźmę al. Wiedynę, płynie szeroką doliną pomiędzy wzgórzami koło wsi Popowce i Wańki; przed zaśc. Dubiszcze przecina dawną szosę brzeskobobrujską, o 3 w. poniżej, za fol. Minicze, płynie okolicą nizinną, poleską, pod wsią Chutor zasila się z prawej strony bezimienną rzeczką, a o 2 w. poniżej z lewej strony rzką Brodnicą; dalej płynie około wsi Cyganie, Chaciaż i oddzieliwszy prawe ramię za fol. Bereśniewicze, pod fol. Trubnica dociera do punktu zetknięcia się granic pow. słuckiego, nowogródzkiego i pińskiego; odtąd Sz. zatacza półkole na płd. zach. i stanowi granicę pomiędzy pow. nowogródzkim i pińskim i zasila się rz. Lipnicą. Płynie dalej odludną miejscowością pod wś Załuże, pod którą ma pierwszą przystań handlową. Za Załużem rozszerza koryto i ubiegłszy 12 w. zbliża się do granicy pow. Słonimskiego i w tem miej

Szczanka