bunt wybuchł, wzniecony przez kozaka BuhaI ja, który w pień wyciąwszy Lisiankę, na Papużyńce do Humania się zwrócił, , gdzie się do niego przyłączyły gromady z Sz. i Bierzynki. Ale Rudzki, ówczesny komisarz Humańszczyzny, wysłał przeciwko Buhajowi oddział wojska nadwornego i Kozaków pod wodzą Magnuszewskiego, który wpadłszy z nienacka do Papużyniec, zbił i rozpędził hajdamaków. Poległ w tej walce porucznik Wład ob. Opisanie powtórnego buntu, wszczętego przez Buhaja w jesieni 1768 r. , zniesionego we wsi Papużyńcach przez wojska nadworne; rkpsm. Onufry Bierzyński założył tu od swego imienia chrzestnego wieś Onufryówkę. W 1775 r. zasiadłszy krzeszło nowokreowanej kasztelanii żytomierskiej, umarł w 1783 r. Dobra szawuliskie w 1789 r. przynosiły do chodu 24670 zł. i 9 gr. W dalszym czasie zasekwestrowano te dobra i zwrócono je do piero wnukowi Onufrego Adamowi Bierzyńskiemu. Dziś majętność ta przeszła w inne ręce. Gmina szawuliska składa się z 9 okrę gów starostw wiejskich, obejmuje 11 miej scowości mko Sz. i 2 hutory, mających 2149 dm. , 10994 mk. , 20, 135 dzies, ziemi 16, 253 włośc, 3517 dworskiej, 242 cerkiewnej, 123 rządowej. Edward Rulikowski. Szaz Vasar węg. , wś na Spiżu, zwana Hodermark. Sząstak, jezioro w pow. łeckim, ob. Orzechowo. Szćenica, niem. Steinitz, wś i dobra, pow. wojerecki, par. ew. Koenigswartha w Saksonii. W 1840 r. było 220 Serbów, 1860 r. 263, 1880 r. 245. W 1885 r. wś miała 362 ha 169 roli, 53 dm. , 238 mk. ew. ; dobra 476 ha 258 lasu, 2 dm. , 11 mk. 4 kat. . Szczabela, kol. , pow. turecki, gm. Niewiesz, par. Niemysłów, odl. od Turka 29 w. ; ma 18 dm. , 175 mk. Szczabli, pow. cieszanowski, ob. Nowawieś 1. . Szczabranów, potok, w pow. staromiej skim, dopływ Leniny lew. dopł. Dniestru. Szczadrowszczyzną, wś włościan. , pow. oszmiański, w 8 okr. pol, gm. Dziewieniszki o 5 w. , okr. wiejski Szudojnie, 10 dusz rewiz. ; należy do dóbr skarbowych Traby. Szczajowa Wola, ob. Szczawno. Szczaki, wś i folw. , pow. grójecki, gm. Komorniki, par, Tarczyn, odl 16 w. od Grójca. W 1827 r. 12 dm. , 133 mk, W 1885 r. fol. Sz. z attyn. Henryków rozl. mr. 832 gr. or. i ogr. mr. 614, łąk mr. 64, past. mr. 127, nieuż. mr. 27; bud. mur. 10, drewn. 14. Wś Sz. os. 30, mr. 346. Br. Ch Szczakowa, wś, pow. chrzanowski, leży w okolicy piaszczystej i lesistej, nad strumieniem Kozibrodem, lewym dopł. Przemszy, na Słownik Geograficzny T. XI. Zeszyt 181. wznies. 307 mt. npm. Na gruntach wsi znajduje się st. kolei półn. cesarza Ferdynanda, od której odłącza się na płn. odnoga 5 klm. SzczakowaGranica, łącząca tę linię z drogą warsz. wiedeńską, na zach. odnoga do Mysło wic na granicy pruskiej 25 klm. , na płd. linia do kopalni węgla w Jaworznie. Stacya stoi śród obszarów pokrytych żółtym lotnym piaskiem, zupełnie nieurodzajnym. Widnokrąg zamykają wysokopienne sosnowe bory. Wieś, leżąca na płd. zach. od stacyi, ma 141 dm. i szkołę ludową. Z 1098 mk. jest 936 rz. kat. a 162 izr. Izraelici są przeważnie zatrudnieni przy kolei. Par. rz. kat. w Jaworznie. Pos. większa Gwarectwa jaworznickiego ma 2 karczmy i 1341 mr. 5 roli, 16 past. , 825 la su, 14 stawów i moczarów i 479 mr. piasków; pos. mn. wynosi 675 roli, 122 łąk, 257 past. i 29 mr. lasu. Sz. została założona na gruntach wsi Jaworzna, zapewne między 1490 a 1581 r. Spisy pobor, z 1490 r. wymieniają tylko Jaworzno, jako attyn. zamku Bobolice, w r. 1581 zaś Sz. jest attyn. zamku będziń skiego i ma 19 półłanków km. , 8 zagr. bez roli, piekarza, łan sołtysi i dudę. Graniczy na zach. z Długoszynem, na wschód z Ciężko wicami, na płd. z Jaworznem, na płn. z króle stwem polskiem. Mac. Szczalenka, karczma w pobliżu bezim. dopływu Brahinki, pow. rzeczycki, gm. Brahin, przy dr. ze wsi Szkuraty do wsi Komanowo. Szczałb al. Szczałbia al. Mikołajów, folw. , pow. łukowski, gm. i par. Wojcieszków, odl. 16 w. od Łukowa, ma 11 dm. , 85 mk. W 1827 r. 10 dm, , 90 mk. W 1886 r. fol. Szczałb, oddzielony od dóbr Burzecka Wola, rozl. mr. 239 gr. or. i ogr. mr. 115, łąk mr. 22, past. mr. 17, lasu mr. 76, nieuż. mr. 8; bud. drewn. 3; pokłady torfu. Ślady starożytnej rezydencyi i park zdziczały, w las zamieniony. Kaplica drewniana, cudami słynąca; odpusty przez wszystkie piątki w maju gromadzą tysiące pobożnych. W 1569 r. wś Szczalba, w pow. stęźyckim, oraz Burzec, były własnością Jana Radziejowskiego. Płaci on w Szczałbie od 1 łanu, 3 ogr. a Marcin Lyczenski od 2 półłan. i 2 zagr, Pawiń. , Małop. , 338. Br. Ch. Szczałoki, wś, pow. kobryński, w 1 okr, pol. , gm. Rohoźna, o 22 w. od Kobrynia. Szczan, nazwa Oźomli, lew. dopł. Szkła, w dolnym biegu, począwszy od Porudna. Szczani, wś włośc, pow. święciański, w 4 okr. pol. , gm. , okr, wiejski i dobra skarbowe Wojstom o 1 2 w. , o 78 w. od Święcian, ma 10 dra. , 2 mk. praw. i 98 kat. w 1865 r. 46 dusz rewiz. . Szczaniec al. Sczaniec, Stans i Stansi w r. 1236, Stensz i Stern r. 1278, Szanzec i Scanzec r. 1293, Sthenz i Stancik r. 1322, Sczenitz r. 1440, Stentsch obecnie, wś z kościołem prot, 52 Szaz Vasar Szczadrowsz Szczaki Szcz