cielem jest Fritz Brendel. Okrąg dworski składają obecnie dwie leśniczówki 2 dm. , 10 mk. Ludwigslust 24 dm. , 232 mk. , Mariamenhof 36 dm. , 274 mk, Smolary 13 dm. , 170 mk. . Cały okrąg liczy JO os. , 85 dm. , 844 mk. 459 kat, 378 prot. , 7 żyd. i 1101 ha 435 roli, 180 łąk, 466 ha lasu. 3. Sz. , ob. Szamocińska Hamernia i Szamocińskie Holendry. E. Cal. Szamocińska Hamernia, urzęd. Hammermuehle Samotschin, posiadłość, w pow. chodzieskim, o 2 Mm, na płn. zach. od Szamocina poczta i par. prot. , par. kat. w Margoninie, st, dr. żel w Białośliwiu Weissenhoehe o 7 klm, ; miała w 1885 r. 6 dm. , 40 mk 2 kat. , 47 prot. i 142 ha 58 roli, 26 łąk, 2 lasu; obecnie jest rozparcelowana, E. Cal. Szamocińskie Holendry, pow. chodzieski, tuż pod Szamocinem, rozdzielone są na trzy części 1 Sz. H. urzęd. Samotchin 7 dm. , 30 mk. , wcielona jest do okr. wiejs. Antonin Antonienhof; 2 Sz. H. , urzęd. NeuSamot schin, do okr. wiejs. Atanazyn 8 dm. , 40 mk. ; 3 Sz. H. , przezwano Freundsthal, tworzy z fol 2 dm. , 16 mk. odrębną gminę, która ma 24 dm. , 205 mk 19 kat. , 18G prot. i 622 ha 308 roli, 308 łąk, 8 lasu. E. Cal. Szamos, rzeka, lewy dopływ Cissy Tysy. Przybiera z lewej strony Bystrzycę. Szamotuły, urzęd. Samter, w dok. Samotul r. 1231, Schamothule 1284, Szamantuli 1298, Szamothul 1360, Samptur 1348, Czampthur i Zampter 1428, Sambter, miasto pow. w w. ks. poznańskiem, o 34 klm. na płn. zach. od Poznania, przy dr. żol. pozn. szczecińskiej, nad Samicą dopł. Warty, pod 52 37 płn. szer. i 34 15 wsch. dłg. Jest siedzibą władz powiatowych, sądu okr. , 2 urz. stanu cywil, 2 komisarzy obwod. i komendy batalionu landwery krajowej; ma 2 kościoły kat. , 1 prot. , klasztor poreformacki, obrócony na składy wojskowo, synagogę, szkołę agronomiczną i szkołę par. , st. dr. żel. , st. tel. , urz. poczt. drugorzędny, towarzystwa pożyczkowo, przemysłowo, agronomiczne, i gimnastyczne Sokołów, browar, fabrykę kafli, 2 rzeczników, 3 lekarzy, woterynarza, aptekę, 342 dym. , 901 rodzin, 4185 mk. 1962 męż. 2223 kob. , 2204 kat, 1130 prot. , 851 żyd. i 624. ha 476 roli, 63 łąk; czysty dochód z ha roli 14, 49, z ha łąk 27, 42 mrk. Horb miasta wyobraża głowę koronowaną w tarczy, u spodu dwa drogi kamienic oprawione w złoto i perły; na kończynach wstęgi rok 1455. Kościół par. , pierwotnie p. w. św. Stanisława, obecnie św. Trójcy, istniał już przed r. 1298; około r. 1319 występują równocześnie 2 plebani Wodzisław i Herman Kod. Wielkp. , n. 770 i 2039. W r. 1423 Dobrogost i Wincenty Szamotulscy wystawili nowy kościół z cegły; budowla dzisiejsza zdaje się być późniejszą. Do rzędu kolegiat wyniósł go biskup pozn. Andrzej z Bnina około r. 1447; w tym czasie papież Mikołaj V, uproszony przez Dobrogosta i syna jego Piotra, dziedziców Sz. , polecił dziekanowi włocławskiemu i kantorowi pozn. , ażeby zbadali, czy można przekazać kościołowi, mającemu do utrzymania proboszcza i 8 mansyonarzy, 15 grzyw. dochodu ze zbytecznego uposażenia poblizkich kościołów w Chludowie, Obrzycku i Radzimiu; równocześnie udzielił pięcioletni odpust tym, który w uroczystość św. Stanisława zwiedzać będą kościół szamotulski Theiner, Vet. Mon. , XI, 54, 56. Kolegiatę w XVI w. składały 4 prelatury, 7 kanonii, kolegium mansyonarzy i drugie wikaryuszów; prałatami byli proboszcz, dziekan, kustosz i scholastyk Biskup poznański Ignacy Raczyński zmniejszył w r. 1805 kolegiatę o 2 prelatury i 4 kanonie, a w r. 1809 dekretem konsystorskim zniesiono ją całkiem, Prelatury dziekana i kustosza fundował i uposażył Mikołaj Piotr, mieszczanin z Sz. , proboszcz we Wronkach w r. 1531; kantora i 7 kanonii fundował Łukasz Górka, bisk. kujaw. , zapisawszy na ten cel 3000 grz. , do których Grzegorz, mieszczanin z Sz. , dodał 1500 zł. ; scholastyka ustanowili Maciej Łubieński i Wojciech Tholibowski, biskupi pozn. Stanisław Staszyc był w r. 1797 kanclerzem kolegiaty szamotulskiej. Około r. 1475 Andrzej Świdwa, dziedzic Sz. , założył i uposażył kapelanie przy ołtarzu św. Trójcy w kościele św. Stanisława; dla utrzymania jej przekazali dziesięcinę snopową arcyb. gnieźn. z Sławoszewa, a bisk. pozn. z Jastrowia, Samołęża, Wrzeszczyny i Pęczkowa; fundacyę zatwierdził papież Sykstus IV Theiner, II, 204. W r. 1477 bisk. pozn. dał przywilej na wystawienie ołtarza p. w. św. Krzyża, Stanisława i Wojciecha. W r. 1569, po śmierci Marcina Zborowskiego, Łukasz Górka, w porozumieniu ze współdziedzicem Janem Świdwą, oddał kolegiatę luteranom i osadził przy niej predykanta Łukasza Jaraczowskiego, który uchodzić musiał przed prześladowaniem w r. 1573. Po śmierci Górki część Sz. przeszła w ręce Gostyńskich, katolików, którzy chcieli powrócić kościół współwyznawcom; oparł się temu Jan Świdwa i osadził przy kościele ministra braci czeskich. W końcu stanęła między dziedzicami ugoda względem podziału dochodów i odprawiania nabożeństw obojga wyznań naprzemian w tym samym kościele. Ugodę tę zamieścił E. hr. Raczyński we Wspomnieniach Wielkp. I, 173 4. J. Łukaszewicz w dziele O kościołach braci czeskich 351 wymienia trzech ministrów Błażeja Adamicyusza, Macieja Maja i Macieja Dukata. Po śmierci Jana Świdwy, osta

Szamocińska Hamernia

Szamocińska

Szamocińskie

Szamos

Szamotuły