dokum. z r. 1251, na mocy którego dzielili się zabranym krajem margrabiowie brandeburscy i zakon. Nadto zachodzi w dokum. z r. 1313 i 1349 ob. Pow. wałecki, p. Calliera, str. 12. 4. Sz. , dobra, tamże, st. p. Marchijski Frydland, o 6 klm. odl. , par. kat. Tuczno; 621 ha 321 roli or. , 24 ląk, 61 lasu; 1885 r. 4 dm. , 6 dym. , 40 mk. ew. Kś. Fr. Szadrowo, ob. Szkaradowo. Szadryńsk, miasto pow. gub. permskiej, w równinie lew. brzegu rz. Iseti, o 578 w. na płd. wschód od Permu odległe, miał 1870 r. 1068 dm. 36 mur. , 7194 mk. W 1871 r. spłonęła prawie połowa miasta, wkrótce jednak odbudowało się i znacznie rozszerzyło, tak że w 1879 r. było już 5 cerkwi prawosł. mur. , cerkiew jedynowier. drewn. , 2181 dm. 86 mur. , 363 sklepów 133 mur. , szkoła pow. męzka od 1789 r. , dwie szkoły począt. dla chłopców i jedna dla dziewcząt, dom przytułku dla 30 starców, szpital, apteka, bank miejski, st. poczt. Do miasta należy 4848 dz. ziemi i022 lasów, 7 dm. , 169 sklepów; dochód miejski w 1880 r. wynosił 35, 626 rs. Sz. należy do miast handlowoprzemysłowych, i dlatego mieszkańcy zajmują się przeważnie rzemiosłami, pracą fabryczną i handlem. Z rzemiosł najbardziej rozwinięte czapniotwo i kuśnierstwo. Przemysł fabryczny w 1880 r. reprezentowany był przez 35 zakładów, zatrudniających 525 robotników i produkujących za 852, 058 rs. Przedmiot handlu stanowi zboże, łój, masło, bydło rogate, szczecina, skóry niewyprawne i in. Targi odbywają się trzy razy tygodniowo, jarmarki zaś 25 stycznia, 24 czerwca i 1 listopada. Sz. , jako słoboda założony został w 1662 r. przez osadczego Juszkę Sołowia, . Pod koniec XVII w. mieszkańcy obwarowali się dla obrony przed napadami Tatarów. W 1712 r. słobodą otrzymała prawo miejskie i nazwę Małoarchangielsk al. Archangielski Szadryński gródek, która jednak nie utrzymała się. Zniszczone przez pożar w 1733 r. , po odbudowaniu przyłączone zostało w 1737 r. do gub. sybirskiej, od 1744 r. do orenburskiej, od 1781 mto pow. prowincyi ekaterynburskiej namiestnictwa permskiego, zostało w 1796 r. mtem pow. gub. permskiej. Szadryński powiat leży w płd. wsch. części gubernii, na wschodniej stronie gór Uralskich i podług Strjelbickiego obejmuje 327, 52 mil al. 158471 w, kw. , w tej liczbie 13, 36 mil al. 646, 5 w. kw. zajmują wielkie jeziora. Powierzchnia powiatu rz. Isetą podzielona jest na dwie części, z których leżąca po prawym brzegu jest równa, bezleśna, ma glebę czarnoziemną i pokryta jest mnóstwem jezior; w części zaś leżącej po lewym brzegu spotykają się wielkie lasy sosnowe, gleba jest czarnoziemno gliniasta, jezior bardzo mało. Pod lasami znajduje się 22 ogólnej przestrzeni. Powiat należy do dorzecza rz. Toboła, prze pływającej poza jego granicami, za pośre dnictwem Iseti, z dopływów których ważniej sze Tecza, Baruiewka i Mias. Znajduje się w pow. 309 jezior 47 rybnych, ześrodkowanych przeważnie w części płd. zachodniej. Najważniejsze z nich Majan 133, 2 w. kw. , Ujełga 82, 5, Adykul 66, 4 i in. W 1870 r. było w powiecie bez miast 249, 066 mk. 85 kat. , 11, 690 rozkol, 33 prot. , 28 żyd. i 26, 136 mahom. Baszkirów, zamieszkujących oprócz miast Sz. i Dałmatowa 420 osad z 51, 859 dym. W 1880 r. było w powiecie 73 cerkwie prawosł. 62 mur. , 8 cerkwi drewn. jedynow. i 42 meczety l mur. . Mieszkańcy zajmują się przeważnie rolnictwem. Hodowla bydła rozwinięta w 1880 r. 164, 200 sztuk koni, 131, 200 bydła rogat. , 313, 900 owiec i 34, 000 świń. Oprócz tego trudnią się rybołówstwem, głównie na miejscowe potrzeby, oraz przemy słem domowym na wielu wsiach. Przemysł fabryczny prawie nie istnieje, ograniczał się bowiem w 1880 r. na 2 gorzelniach z produk. 269, 000 wiader okowity i papierni z produk. 12, 000 rs. Nadto było w powiecie w t. r. 523 drobnych zakładów przemysłowych, za trudniających 1000 ludzi i produkujących za 770, 828 rs. J. Krz. Szadubaly, zaśc, pow. trocki, w 1 okr. pol. , gm. , okr. wiejski i dobra skarb. Jewie o 4 w, , 8 dusz rewiz. osadn. w. ruskich. Szadujki 1. wś, pow. nowoaleksandrowski, w 1 okr. pol, o 50 w. od Nowoaleksandrowska. 2. Sz. , wś rząd. , pow. wiłkomierski, par. Uszpole. Śzadąjkiszki 1. zaśc, pow. nowoaleksandryjski, w 4 okr. pol. , o 48 w. od Nowoaleksandrowska. 2. Sz. , zaśc, pow. nowoaleksandrowski, w 4 okr. pol. , o 18 w. od Nowoaleksandrowska. Szaduń, Szadon, Saduń, niem. Sehadon, wyb. w pow. chełmińskim. Ob. Rafa, Szadurki, wś pod Nałęczowem, ob. Sadurki, Szadurszczyzna, pow. wołkowyski, w 1 okr. pol. , gm. Podoroś. Szadwałd 1641, niem. Sahadwalde, wś w Pomezanii, na nizinach malborskich, nad lew. brz. Nogatu, pow. malborski, st, p. Malbork, 1 milę odl. , par, kat. Leźwice. Posiada kościół ew. i szkolę ew. , 855 ha 543 roli, 59 łąk, 16 lasu; 1885 r. 45 dm. , 85 dym. , 403 mk, 118 kat. , 277 ew. , 8 sekciarzy. Wś ta posiada przywilej z r. 1352, wystawiony przez. w, mistrza Winricha v. Kniprode; za czasów krzyżackich płaciła 2 1 4 grzyw. , tłokę przez 6 dni. Przywilej lokacyjny wspomina tu o probostwie kat. pierwszy pastor ew. zaś

Szad

Szadwidzie