ciążyły na majątku znaczne długi skarbowa i prywatną Ignacy Oskiarko sprzedał Sz. około 1879 r. A, Homulickiemu. Dobra miały jeszcze obszaru przeszło 100 włók. Obecnie mko Sz. . ma 22 osad; żydzi zajmują się rzemiosłami i drobnym handlem. Mko podnosi się w skutek istnienia tu biura sędziego pokoju 4 okr. i biura 3 rewiru konskrypcyjnego, W 1888 r. zaprowadzono targi niedzielne, a w dniu św. Eliasza proroka, 20 lipca kiermasis doroczny. Istnieje tu szkółka gminna i szpital miejski. Sz. nie miał nigdy przywilejowi kahał żydowski istniał oddawna. Są pewne ślady istniema tu niegdyś zboru kalwińskiego a może i aryańskiego. Łukaszewicz nadmienia zaledwo kilku iłowami o zborze szackim Dzieje, II, 139; kto go założył i kiedy ustał, zaginęły ślady, zapewne w pożarze archiwów szackich. W pozostałych po Oskierkach papierach znalazł piszący wizytę cerkwi szackiej z 1782 r. , w której w punkcie 5, pomiędzy księgami cerkiewnemi, zapisana metryka ewangialicka polska. Zapewne że w 1839 r. musiała wraz z innemi księgami zostać przeniesiona do archiwum eparchii mińskiej. Drugim śladem, poświadczającym istnienie zboru w Sz. , jest ta okoliczność, że kalwini z mocy dawnych zapisów poszukiwali na dziedzicach Sz, Samuelu Bychowcu, stśoie lucyńskim, i żonie jego Krystynie z Denhoffów, sumy 88, 000 złp. Sprawa ta agitowała się pierwotnie w sądach i trybunale litewskim w latach 1682 do 1691 i gdy Bychowoowie nie dopuścili kalwinów do wyegzekwowania wyroku, oparła się o Jana HI Sobieskiego, przez zapozwanie małżonków Bychowców do sądów zadwornych asesorskich przez wice aktuar. zborów asesorskich w w. ks. lit. Samuela Estkę. Gdy na czterokrotne üsawezwanie królewskie zapozwani Bychowcowie nie stawili się, zapadł d. 17 lutego 1693 r. w Grodnie wyrok, skazujący małżonków Bychowców na wieczne wywołanie z kraju i zapłacenie petentom sumy wraz kosztami i nawiązkami 88, 330 złp. Niewiadomo jakie były koleje ba nicyi na Bychowców; prawdopodobnie wyjednali oni zwolnienie. Co się zaś tyczy uzyskania sumy przysądzonej kalwinom na Sz. znajduje się ślad w dokumencie układowym, uczynionym w trybunale nowogródzkim d. 15 grud. 1715 r. pomiędzy spadkobiercami Bychowców a stroną powodową, na mocy którego postanowiono rzecz całą poddać ostatecznemu rozstrzygnięciu przed sądem trybunału głównego w Wilnie w roku następnym 1716. Nie przyszło jednak widocznie do układu, skoro zarząd ewangielicki dystryktu białoruskiego pozwał w 1802 r. ówczesnego dziedzica L. Oskierkę w przedmiocie tej sprawy oraz sumy łegowanej kalwinom na Sz. przez Chreptowiczowę. Józef Gabryel Oskierko z tego powodu pozywał Józefa Bychowca z wołkowyskiego, dowodząc, że Bychowcowie ustępując Sz. przyjęli na siebie wszelkie zobowiązania względem interesantów nie objętych tranzakcyą sprzedażną. Niewiadomo w jaki sposób zakończyła się ta sprawa. O ile się zdajezbór w Sz. mógł powstać z czasów władania nim Mikołaja Radziwiłła Czarnego, żarliwego propagatora reformy w dobrach swoich i nadto mógł być urządzony w cerkwi po jej skasowaniu, skoro później metryka ewangielicka znalazła się w zbiorze cerkiewnym. Ze zbór istniał w Sz. w XVII w. już po wyjściu z rąk Radziwiłłów, naprowadza na domysł władanie częścią Sz. w 1623 r. dysydentów Cedrowskich i w 1654 r. całości przez Chreptowiczów, z których jedna widocznie protestantką, czyni wzmiankowany zapis na Sz. Cerkiew par. p. w. św. Eliasza proroka, według notaty w wizycie generalnej z 1732 r. dopełnionej przez generalnego wizytatora kś. A. Tęczyńskiego, ofłcyała i przełożonego klasztoru bazylianów w Rakowie, erygowana pierwotnie przez kn. Jarosława Hołowczyńskiego więc w XVI w, , z gruntu odrestaurowana w 1732 r. przesz Gerwazego Ludwika Oskierkę, pierwszego właściciela Sz. z tego rodu, za parochowstwa kś. Wierzbołowicza, dziekana błońskiego, instalowanego na parochię Sz. w 1708 r. Z wizyty tej dowiadujemy się, że cerkiew z dawnych nadań posiadała następne fundusze i użytkowania grunta plebanialne w uroczyskach Bramina, Kamieniec, SłonaŁuża, Chrost, Podlesiszcze, Pryworocie, przytem łąk na 31 wozów w uroczyskach; Borek, Czeremcha, Dawki i Dziwosz i na kilkadziesiąt wozów w błotach okolicznych. Nadto cerkiew miała prawo na zacios barci w uroczysku PopowaHrada, wrębu do puszczy, połowu ryby, warzenia piwa, sycenia miodu, pędzenia wódki bez niczyjej przeszkody i pozwolenia. Dominium mełło parochowi rocznie 6 beczek zboża. Do parochii należącej wtedy do dek. błońskiego, należały wsi dóbr szackich, a nadto wsi Konaryzy może Kobylicze i Bondarówka takiej wsi dziś nie ma w tej miejscowości. Trzeba zaznaczyć, iż w 1808 r. Józef Gabryel Oskierko dał prezentę na parocha szackiego, człowiekowi świeckiemu, Bazylemu Szelidze Suszczyńskiemu, którego stary ojciec kś. Jan Suszczyński był tu plebanem. Ówczesny arcybiskup gr. kat. Bułhak, aprobując ten wybór, wyświęcił następnie kandydata. Obecnie cerkiew w Sz. należy do 2 okręgu duchownego błahoczynia al. dekanatu, w pow. ihumeńskim, ma z dawnych zapisów 10 włók ziemi; około 1900 parafian. Filie w Werkałach

Szack