chorążemu wwdztwa trockiego, na pobieranie mostowego na nowo urządzonym moście na rz. Swisłoczy. Obecnie własność Wandalina Pusłowskiego. 2. Ś. mko i dobra nad rz. Świsłoczą, pow. wołkowyski, w 3 okr. pol. , gm. Świsłocz, o 14 w. od Mścibowa, 29 w. od Wólkowyska o 80 w. od Grodna odległe, dość schludne, ma 179 dm. , 1958 mk. , w tem 1420 żydów. Posiada cerkiew, kościół kat. paraf, synagogę, 2 domy modlitwy źydow. skie, se1 rainaryum nauczycielskie, szkołę początkową, zarząd okręgu policyjnego dla 6 gmin powia tu świsłockiej, bojarskiej Kołonna, dobro1 wolskiej, szymkowskiej Jałówka, juszkowśkiej Łuplanka i tarnopolskiej Lewkowe, zarząd gminy, lecznicę, aptekę. Targi odbywają się co tydzień; dawniej odbywał się jarmark miesięczny od 25 sierpnia, na którym w 1839 r. ruch wynosił przeszło 200, 000 rs. , w 1845 r. jeszcze na 135, 000 rs. a w 1857 r. nie wyżej jak 15, 000 rs. , obecnie zupełnie podupadł. Były tu wielkie garbarnie. Parafia praw. , dek. błagoczynia wolkowyskiego, 1844 wiernych. Dawniej istniał oddzielny dekanat błahoczynie świsłocki, obejmujący w 1857 r. 9 parafii i 10, 886 wiernycli. Kościół par. kat. p. w. św. Trójcy, pierwotnie w 1668 r. przez Hieronima Kryszpina, podskarbiego litew. , z drzewa wzniesiony, został odnowiony w 1742 r. kosztem Teresy Kryszpinowej, kasztelanki trockiej, a przez hr. Wincentego Tyszkiewicza, referendarza litewskiego, ostatecznie urządzony i odnowiony w 1782 r. Ma on długości 41 a szerokości 20 łokci, posiada pięć ołtarzy i dwie po bokach kaplice. Księgi metryczne ma od 1706 r. Parafia kat. , dek. wołkowyskiego, 2050 wiernych. Kaplice w Krasnej i Rudni; dawniej i w Krynkach. Na środku rynku wznosi się kolumna pamiątkowa. Obszerny budynek, który mieścił w sobie kilkadziesiąt sklepów na towary przywożone w czasie jarmarku, spłonął przed kilkunastu laty i dotąd nieodbudowany. Znośny pozór mka i wspomnienia przeszłości ściągają tu na stały pobyt pewną liczbę emerytów. Obok mka był rozległy dwór, rezydencya hr. Tyszkiewiczów dziedziców dóbr Ś. Wspaniały ten gmach, park i ogrody, obecnie w znacznej części zniszczone, inną powierzchowność przybrały. Niegdyś włość królewska, w 1542 r. w dzierżawie kn. Zasławskiego, zobowiązana była do reparacyi zamku kijowskiego. W XVIt wieku rozległe dobra świsłockie należały do Kryszpinów, poczem w połowic XVIII w. przeszły w posiadanie rodziny Tyszkiewiczów, z których Wincenty, referendarz w. ks. litew. , stał się twórcą świetności raka, przez wyjednanie zezwolenia na jarmarki doroczne oraz założenie w 1806 r. gimnazyum akademickiego, które zaopatrzył obficie we wszelkie potrzeby naukowe, jako to w piękną bibliotekę, gabinet fizyczny i mineralogiczny. Szkoły przez świetny dobór nauczycieli ściągnęły liczny zastęp wychowańców, z liczby których wielu zjednało sobie później głośne imię tak w piśmiennictwie, jak i na innych polach pracy obywatelskiej, jak Leon Zienkowicz, Józef Paszkowski, Wiktor Heltman, Józef Szczepan Kowalewski, J. Tgn. Kraszewski przez dwa lata i w. in. Po 1831 r. dobra świsłockie przeszły na skarb; gimnazyum w 1851 r. zamieniono na szkołę pięcioklasową, przekształconą następnie na progimnazyum, które zniesione zostało w 1864 r. W dawnych murach gimnazyalnych od 1875 r. mieści się seminaryum nauczycieli wiejskich. Obszerne wspomnienie o gimnazyum świsłockicm podały Kłosy 1879 r. , Nr. 744 747, które podały też widok gmachu szkolnego i kościoła tamże. 3. S, mko i wielkie dobra na praw. brzegu Berezyny dnieprowej, przy ujściu do niej rz. Swisłoczy, na płn. krańcu pow. bobrujskiego, przy gość. poczt, z Mińska przez Ihumeń do Bobrujska o 40 w. i dalej. Mko ma około 90 osad i przeszło 1000 mk. , w znacznej większości żydów, zajmujących się handlem leśnym, zbożowym i solnym. Znajduje fsię tu przystań dość ważna, gdyż nie tylko spławiają tędy towar leśny z górnej Berezyny, lecz i z rz. Swisłoczy, a sól, sadło, śledzie, żelazo i inne towary przychodzące z dołu rzeki rozwożą się w dalekie okolice. Istnieją tu domowe warsztaty wyrobu lekkich łodzi; lud okoliczny trudni się flisactwem, rybołówstwem, pszczolnictwem leśnem i rolnictweni. Cerkiew paraf. p. w. św. Mikołaja ma dawne zapisy Haraburdów; na miejscu starej wzniosła w XVin w. nową świątynię Barbara z Zawiszów Niezabitowska. Do parochii należy 2 wł. ziemi ornej i 30 mr. łąk. Filie we wsiach Kośba p. w. Narodzenia N. M. P. , w Tatarowiczach Opieki N. P. i Kamieniczach św. Jana. Przeszło 1500 parafian. Kość. kat. drewn. z 1786 r. , fundacyi tejże Barbary Zawiszów Niezabitowskiej, ma filię w Obołuju pow. ihumeński, erekcyi jezuitów z l 797 r. Przeszło 3500 parafian, rozrzuconych na wiele mil dokoła. Synagoga żydowska i kilka domów modlitwy, Kahał żydowski z partykularzem opłacał pogłównego w 1717 r. 200 złp. Vol. Leg. , fol. 354 55. Stacye pocztowa i telegraficzna. Zarząd 4 okr. polic, dla 6 gmin Źycin, Bacewicze, Zamosze, Horodek, Świsłocz i Horbacewicze. Gmina świsłocka składa się z 4 okręgów st arostw wiejskich, ma 309 osad włościańskich, 1948 włościan płci męż. , z nadziałem 4945 dzies. Szkółka wiejska i szkółka cerkiewna; szpital wiejski. Bobra mają około 1000 włók, przeważnie w la Świsłocz