ciwszy się na prawo ku wsi Sieniło, przecina poraz trzeci gośc. mińskoihumeński, potem płynąc w kierunku płd. ku wsi Michanowicze zbliża się znowu do pow. mińskiego, stanowiąc granicę na przestrzeni 5 w. aż do fol. Łysowszczyzna, o 5 w. poniżej obraca wielkie młyny pytlowe za wsią Lesznica, a o 1 milę dalej wielki młyn pytlowy pod Zazierzem; w tem miejscu S. , przeciąwszy gośc. wojennokomunikacyjny ihumeński, płynie ku Wsi Korowajewo młyn na rozlewie, dalej zwraca się na płn. ku Dukorze pytle i folusze, poczem zmieniając kierunek na bardziej wschodni, płynie około wsi Żurawki, Turzec; w okolicy Pudzick, pod wsią Słobodą, rozlewa się w jezioro i obraca młyn; pod wsią Turyń młyny i folusze; 5 wiorst poniżej przyjmuje z lewej strony rz. Wołmę pod wsią Międzyrzyrzecze, i zwróciwszy się gwałtownie na płd. pod mko Puchowicze, zasila się tu od praw. brzegu rz. Citewką. O 9 w. za Puchowiczami dopływa do Ś. z lew. strony rz. Bołocza, pod wsią Berlaż Berłaż, przystań z prawej str. rzka Błuża, a o 3 w. dalej rz. Talka naprzeciwko wsi Orzeszkowicze. Od Orzeszkowicz Ś. przybierając znowu kierunek wschodni, płynie ku mku Łapicze i na tej przestrzeni zasila się od lew. brzegu rzkami Kamionką, Młynkiem i Celanką, a pod Łapicami rz. Żarnówką. Od zaśc. Żużlanka Ś. , zasiliwszy się od praw. brzagu rzką Żużlanka, rozszerza znacznie swe koryto i w zakrętach nieustannych dopływa do Zborska Izborska, a pod wsią Wiązy rozlana w jezioro obraca młyny; o 4 w. poniżej przyjmuje z prawej strony rz. Sinicę i odtąd na przestrzeni 15 w. , stanowiąc granicę pomiędzy pow. ihumeńskim i bobruj skim, zasila się od lew. brzegu rzkami Orczą i Zawiszynką; o 3 w. poniżej wsi Chołuj wkracza w pow. bobrujski i ubiegłszy w kierunku wsch. około 7 w. przyjmuje z lewej strony rz. Pociechę i o 3 w. poniżej zatoczywszy koło na płd. , pod mkiem Świsłocz wpada do Berezyny. Długość biegu około 250 w. Spławna na przestrzeni 70 w. od wsi Berleż. Dolina Ś. wąska, bagninta i ściśnięta wzgórzami, stopniowo rozszerza się w miarę zbliżania się do ujścia i dochodzi do szerokości 1 wiorsty. S. nadzwyczaj kręta i bystra, dno ma nierówne, wiole jest głębokich wirów czyli jam, a między Bancerowszczyzną i Krupcami, o 7 w. powyżej Mińska, znajduje się odmęt, zwany Bobrowszczyzną, którego głębokość niezmierna; jestto prawdopodobnie źródło, otwór którego zagłębia się ukośnie pod powierzchnią ziemi. Na łąkach nadbrzeżnych znajduje się wiele krynic al. źródeł, jakoteż trzęsawisk; wszystkie one zarosłe zieleniejącą trawą i w zimie nie zamarzają. W Krupcach nad podobnem źródłem wznosi się cerkiew, a woda źródlana uchodzi u okolicznych włościan za lekarstwo na oczy i chętnie przez nich jest używaną. Łąki nad S. odznaczają się szczególną dobrocią i pra wie wszędzie są dwukośne. Brzegi od źródeł aż do ujścia są. gęsto zasiedlone. Szerokość rzeki rozmaita. W górnym biegu, w pow. miń skim płynie wąskiem, głębokiem, bystrem korytem; W Mińsku szeroka od 8 10 sąż. , pod Puchowiczami i Łapiczami od 12 15 sąż. , a pod mkiem Świsłoczą u ujścia prze szło 20 sąż. Mostów na Ś. jest wiele, miano wicie 3 powyżej Zasławia; poniżej zaś jest ich 20 ważniejszych, mianowicie w Zasławiu, Bancerowszczyznie, Borowej, 4 w Mińsku, w NowymDworze, Koroliszczewiczach, Sienile, Iwanowszczyznie, Piaskach, Lesznicy, Zazierzu, Korowajewie, Dukorze, Turcu, Słobodzie Pudzickiej, Turyniu, Międzyrzeczu, Puchowiczach, Wiązach i Swisłoczy. Promy urzą dzone są w Puchowiczach, Łapiczach i Chołuj u. Mosty w ogóle liche, z wyjątkiem mo stów w Mińsku i w Zazle zu na trakcie wojenno komunikacyjnym. Ś. pomimo licznych zakrętów mogłaby być spławną, poczynając od Mińska, gdyby nie liczne mosty i groble, a wtedy znaczenie rzeki byłoby nader ważżnem dla miejscowości, przez które przepły wa. Z powodu tam spław zaczyna się zalodwo za Puchowiczami, od wsi Berleż, zkąd na drobnych łodziach przewozi się do Swi słoczy dziegieć, smoła, terpentyna, rogóżki lipowe, kamienie i spław; ia się drzewo towa rowe w małych płytach tratwach; dalej zaś w skutek tamy przy młynie przedmioty spła wiane transportują się ku Berezynie na wo zach, na przestrzeni 1 w. Składy drzewa to warowego zwykle w zimie przygotowują się na spław wiosenny w Błuży i Międzyrzeczu. Jakkolwiek w ostatniem dwudziestoleciu prze trzebiono wszędy lasy, puszcze jednak nad świsłoczą łapickie skarbowe, chołujskie i żarnowskie po Zawiszy, hr. L. Krasińskiego, świsłockie Niezabitowskiego i in. , dostar czają dużo drzewa różnego i klepki dębowej na spław do Krzemienczuga. Począwszy od ujścia rzeki Talki jeszcze dotychczas na Swi słoczy są liczne gony bobrowe, a najobfitsze tonie na rybę zwaną wierozub w NowychWłokach i pod Międzyrzeczem, o 6 w. powy żej Puchowicz. J. Krz. A. Jel. Świslocz 1. wś, folw. i dobra nad Świsłoczą, niedaleko od ujścia jej do Niemna, pow. grodzieński, w 1 okr, pol. , gm. Łaszą, o 25 w. od Grodna. Posiada rozwaliny b. klasztoru katol. Wzorowe gospodarstwo. Własność niegdyś Kierdejów, drogą wiana za Heleną Kierdejówną piyeszły na Mateusza Roemera, ststę sumieliskiego. August III d. 16 listopada 1754 r, dał przywilej Stefanowi Roemerowi,

Świsłocz