ważnie protestancką, rozgłos cudownego obrazu rozniósł się po całej Polsce i wywołał gorliwe zainteresowanie się katolików. Pielgrzymowano z odległych stron Rzeczypospolitej do cudownego obrazu, który się pojawił śród ludności przeważnie luterańskiej. Zbierano po całej Polsce składki na wzniesienie kościoła, na co uzyskano pozwolenie u księcia pruskiego, za poparciem króla Zygmunta III. Sam Władysław IV, jako królewicz, odbywa tu pielgrzymkę. Jednocześnie jezuici niemieccy zakładają tu swą misyą i biorą opiekę nad kościółkiem. Z zebranych składek przełożony misy i Marcin Wotte rozpoczął r. 1681 budować okazały kościół na miejscu poprzedniej kaplicy. W tym celu zrównano najprzód część przyległej góry, a następnie, gdy przy kopaniu fundamentu nie można było znaleść stałego gruntu, musiano bić pale, na co poniesiono 1000 dukatów kosztu i ledwie w r. 1688 przystąpiono do położenia węgielnego kamienia, czego dopełnił Michał Radziejowski, bisk. warmiński. Budowę tę prowadzono z niezmiernemi trudami i kosztem za superiorstwa Leonarda Schroetera i Sebastyana Moliera. Już w 1690 r. 8 grudnia postawiono wielki ołtarz, w którym umieszczono relikwie św. Łukasza, Stefana i św. Barbary. Poświęcenia zaś kościoła dopełnił d. 15 sierpnia 1693 r. bisk. Jan Stanisław Zboiński. W dalszym czasie zajmowano się dokończeniem wieź i wewnętrznemi ozdobami do r. 1759. Mejer, na środkowem sklepieniu kościoła odmalował N. M. Pannę w różnych postaciach, t. j. królową aniołów, patryarchów, apostołów, na bocznych sklepieniach obrazy z Pisma świętego i z żywotów sławnych jezuitów. Organy budował w 1721 r. Jozue Mosengel z Królewca. Przy głównym kościele są jeszcze cztery kaplice, a na płaskim między niemi dachu umieszczono 44 figur kamiennych, wyobrażających genealogię Jezusa Chrystusa podług św. Mateusza, dzieło Gerwangera z Tolkemit, którego dłuta są także inne figury na cmentarzu umieszczone. Wspomnione kaplice są fundacyi biskupa Szembeka i kupców Satargusa z Królewca i Dromlera z Mehlsak. Mają tytuły św. Trójcy, Trzech Króli, św. Andrzeja i św. Wojciecha. Jako arcydzieło sztuki kowalskiej widzieć tu można bramę zamykającą cmentarz, z kutego żelaza, którą zrobił Szwarc, kowal z Reszla. Największą przy budowie kościoła położył zasługę kś. Bartłomiej Molier, superior, i wspierający go hojnie sąsiedni proboszcze Schultz z Glockstein i Schroeter z Stanhoppe; ich też portrety, jak i pierwszego fundatora Zadorskiego, do dziś dnia przechowują się w kościele. Do osobliwości tej świątyni należy krucyfiks, umieszczony na ołtarzu Matki Boskiej Bolesnej, dar Zadorskiego. Po kasacie jezuitów król Fryderyk II dozwolił im w swojem państwie zostawać do r. 1780, lecz wówczas ojcowie w ŚwiętejLipce musieli złożyć suknię zakonną i jako księża świeccy objęli zarząd kościoła. Superior Franciszek Ksawery Rymkiewicz, za którego przypadła kasacya, został tu pierwszym proboszczem. Po nim następowali kolejno Jakub Reynigk, Franciszek Marquitan, Joachim von Oppekowski, Kraemer od 1798 1807 r. , a potem proboszczem był Sebastyan Benert do 1814 r. W wojnie 1806 r. ŚwiętaLipka wiele ucierpiała. Rząd pruski chciał zaliczyć ŚwiętąLipkę do kategoryi klasztorów i jako taki suprymować. Przedstawienia, że to miejsce nie było klasztorem, ale tylko domem misyjnym, że okolica potrzebuje misyi i takową swym kosztem utrzyma dla usługi chorych w Starych Prusach, nie odniosły żadnego skutku; dopiero gdy biskup warmiński Józef von Hohenzollern w 1816 r. ustanowił tu parafię, byt kościoła został zapewniony, parafia zaś do dekanatu reszelskiego r. 1817 została przyłączoną. Od roku 1814 1835 był tu proboszczem kś. Józef Samułowicz, a od 1835 1849 dawniejszy dy. rektor seminaryum kś. Witkowski. Jego następcą był kś. Franciszek Krause 1852 r. . W r. i853 był proboszczem kś. Józef Rautenberg. Nabożeństwa odprawiane w ŚwiętejLipce są dobrodziejstwem dla okolicznych Mazurów, gdyż nie mają oni ani szkół, ani kościołów katolickich i duchowni tylko w domach odbywają religijne obrządki. Tysiące więc okolicznych katolików przynajmniej dwa razy do roku bywa w ŚwiętejLipce. Odpusty odbywają się na wszystkie uroczystości N. M. Panny, na św. Piotra i Pawła, św. Józefa, św. Magdalenę, św. Annę, św. Michała i Wszystkich Św. Por. Clagiusa Linda Mariana; Leo Historya Warmii; oraz dzieła Henebergera, Wernera, Mislenty, Arnolda, kś. Hiplera i Kolberga, Na podstawie artykułu Cez. Biernackiego, w Encykl. Orgelbranda. Swiąta Marza, ob. Swiętomarz. Święta Nowa, niem. Neu Schwente, kol. ob. Święta; posiada szkołę ew. 94 dzieci. Święta Rozalia, pow. makowski, gm. Sielc, par. Szelków. Święta Siekierka, niem, Heiligenheil, miasto powiatowe obw. reg. królewieckiej, nad rz. Jarftą, odl. 2 klm. od zat. Fryskiej, w okolicy pagórkowatej, z piaszczystą glebą. W pobliżu znaczne lasy. Miasto ma 902 dm. , 3554 mk. około 200 kat. , 2225 ha, st. drogi żel. , poczt. i tel. Mieszkańcy trudnią się rolnictwem, chowem bydła i koni. Uprawiają przeważnie żyto, jęczmień i owies. Prowadzą te

Święta Marza

Swiąta