nanej jeziorami i bagnami. Ma 423 dm. 2 murow. , 6795 mk. w 1880 r. , w tej liczbie 613 prawosł. , 813 katol, 880 rozkolników, 2 ewang. , 4480 żydów, 7 mahom. ; podług stanów zaś 377 szlachty, 16 duchow, różn. wyznań, 43 obyw. honorowych i kupców, 5775 mieszczan, 75 włościan, 464 stanu wojskowego, 39 in. stanów. W mieście znajduje się cerkiew prawosł. drewniana, p. w. św. Piotra i Pawła, kościół katol. paraf. , 3 domy modlitwy żydowskie, 70 sklepów, szkoła 3klas. miejska w 1885 r. 70 uczn. , szkółka paraf. w t. r. 22 chłopców i 25 dziewcz. , szkoła 2klas. żydowska 58 chłopców, pensya prywatna żeńska, zwykłe urzędy powiatowe, sąd pokoju, inkwirent sądowy, urząd konskrypcyjny, st. poczt. i telegr. Własność mta stanowi 705 dzies. 278 ornej; dochód w 1869 r. wynosił około 3200 rs. Miasto nie ma żadnego znaczenia pod względem handlowym i prze myślowym. W 1868 r. bylo tu 124 rzemieślników 53 majstrów i 1 browar piwny. Mieczkańcy żydzi zajmują się drobnym handlem i skupywaniem produktów rolniczych od okolicznych mieszkańców. Targi tygodniowe odbywają się co niedziela, nieznaczne jarmarki zaś d. 1 6 stycznia i 1 7 września. Paraf. praw. , dekanatu błahoczynia święciańskiego, ma 760 wiernych. Prawosł, dekanat święciański obejmuje 9 parafii Ś. , Śpiahła, Zanarocz, Sosnowo, Zaświrz, Ruskiesioło, Świetlany, Dubotówka i Hanuta, 9 cerkwi paraf. , 7 filialnych, 1 kaplica i 14709 wiernych. Kościół katol, paraf. drewniany, na murowanym fundamencie, p. wez. WWŚŚ. , fundowany pierwotnie przez w. ks. Witolda w 1414 r. , w 1638 r. odnowiony, konsekrowany przez Abrahama Wojnę, biskupa wileńskiego, w 1816 r. przebudowany przez proboszcza ks. Niedźwiedzkiego, wyrestaurowany w 1846 i 7 r. staraniem ówczesnego proboszcza kś. Mikołaja Kozłowskiego. Parafia katol. , dekanatu święciańskiego, ma 12233 wiernych. Kaplice w Raczkowszczyźnia, Cerkliszkach p. w. św. Domicelli, wzniesiona w 1826 r. przez Domicellę z Siekierzyńskich hr. Mostowską, z grobami rodziny hr. Mostowskich i w Stanisławowie, dawniej w Konciarzynie, Lubochowszczyźnie i Antosorach. Fundusz ziemny dla probostwa święciańskiego potwierdził Zygmunt III; altaryą przy kościele fundował Jan Szczyt, marszałek litew. , nadając dobra Szwinta. Dekanat święciański, dyec. wileńskiej, ma 15 parafii Ś. , Hoduciszki, Komaje, Łyntupy, Daugieliszki, Twerecz, Melegiany, Strunojcie, Połusze, Korkorzyszki, Sorokpol, Łyngmiany, Łabonary, Kołtyniany i Kukuciszki, 73041 wiernych. Okrąg wiejski Święciany obejmuje wsi Burby, Hołodajówka, Maciuny, Madziuny, Misiuny, Nowosiółki, Rukszliszki, Rusaliszki, Wałka, Wiejkuny, Wojszkupy, Wróblewszczyzna i Zadworniki, oraz zaśc. Aścikiszki, Bieżuwis, Cegielnia, Czerwonopole, Janieliszki, Jodzieliszki, Pipiryszki, Rawszyki, Szelinis i Wieleskryckie, w ogóle 315 dusz rewiz. b. włośc. skarb. , 7 osadników w. ross. , 39, włośc. bezrolnych i 10 jednodworców. Gmina Ś. , z urzędem gminnym we wsi Milach, składa się z 6 okr. wiejskich Ś. , Konciarzyn, Mile, Pokretona, Symoniszki i WójtowstwoSudata, obejmuje 153 miejsc zamieszkałych, 1066 dym. , 7540 mk. włośc. S. należą do najdawniejszych osad litewskich, jakkolwiek nieznanym jest rok założenia. Podlegały napadom Krzyżaków. W XVI w. były w posiadaniu Gasztoldów i wówczas wielkie puszcze zalegaly okolice Ś. Po przyłączeniu do Rossyi w 1795 r. weszły w skład gub. wileńskiej jako mto główne powiatu zawilejskiego, od 1797 r. należały do gub. litewskiej, w 1801 r. , przemianowanej na wileńską. Do 1837 r. Ś. należały do admirała Czyczagowa, poczem zostały zakupione przez skarb. Swięciański powiat, do 1842 r. zwany zawilej skim, znajdują się w płn. części guberni i podług wymiarów Strjelbickiego zajmuje 99, 74 mil al. 4827, 5 w. kw. Graniczy od płn. z gub. kowieńską, od wschodu z pow. dzisieńskim i wilejskim, od płn. zachodu i zachodu z pow. oszmiańskim i wileńskim. Po wierzchnia powiatu jest falistą, nigdzie jednak nie występują wyraźne wzgórza. Zroszony jest rzekami należącemi do systematu Niemna i Dźwiny Zchd. , które przepływają po za granicami powiatu. Przedstawicielką systematu rz. Niemna jest Wilia z dopływami, uchodzącemi do niej wyłącznie od prawego brzegu, zaś do systematu Dźwiny należy Dzisna. Wilia na całej przestrzeni od ujścia rzki Uszy dopływ lewy aż do ujścia Źejmiany prawy dopływ zrasza płd. zchd część powiatu i prawie na całej tej przestrzeni odgranicza pow. święciański od pow. oszmiańskiego i wileńskiego. W granicach powiatu jest żeglowną, niema wszakże na niej przystani. Ma ona tu 8 wirów o 2 w. poniżej dworu Domoszynu Pry wit, o 3 w. dalej Syzołki, o 3 w. od Żodziszek Rawiat, o 8 w. poniżej tychże Oszmian, naprzeciwko folw. Dubsk, o 2 w. od wsi Rymiszki Zibucha, około wsi Bujaki Czeremcha i przy wsi Bujwidzie Szakista. Z dopływów Wilii ważniejsze Narocz, stanowiąca poniżej wsi Iża granicę z pow. wilejskim spławna Stracza, wypływająca z jez. Szwakszta, długa do 50 w. , spławna na wiosnę; Żejmiana spławna, wypływająca z jeziora t. nazw. , długa do 70 w. , stanowiąca na całej prawie tej przestrzeni granicę z pow. wileńskim. Rz. Dzisna dotyka

Święciany