na zamku wyższym wpuścił Krzyżaków pod I wodzą Bernarda v. Zinnenberg, którzy za mek ten osadzili, ale na wieść o tem szlachta kujawska i bydgoska, oraz mieszczanie z Gdańska i Torunia przybiegli i zamek opasawszy, do poddania się zmusili Długosz, V, 308. W 1461 r. znów udało się Zinnenbergowi na krótki czas zdobyć wyższą część zamku. Piotr Dunin jednak, złączywszy się z tymi co zamek w oblężeniu trzymali, rychło nieprzyjaciół, głodem przyciśnionych, do poddania się przymusił ob. Rogalski Dzieje Krzyżaków, II, 333 334. Od r. 14601520 trzymali Toruńczanie miasto i połowę zamku zastawem za wyłożone pieniądze i wydali je dopiero Zygmuntowi I, za co dostali kilka wiosek w dawniej szem komturstwie bierzgłowskiem, mianowicie Smolno, Łążyn, Bierzgłowo, Żydę i Wypcz. Przez czas zastawu poruczał magistrat toruński zamek świecki starostom, z którymi zawierał kontrakty. Od r. 1467 68 pobierał starosta od nich półrocznie 100 zł. , r. 1468. zaś oprócz tego połowę czynszu zamkowego; za to musiał na własny koszt utrzymywać 10 pachołków, 2 oraczy i strażnika. Takimi starostami byli r. 1467 Ludwik y. Schoenfeld; 1467 Burchard t. Schoenfeld na pół roku; 1468 Ludwik V. Schoenfeld; r. 1468 72 Szymon Czapke; r. 1473 76 Ludwik v. Schoenfeld; r. 1477 Mikołaj Wolkow; 1489 95 Gabryel T. Kossow. Od r. 1496 dzierżą starostwo Konopaccy do 1513 r. Jerzy Konopacki, wojewoda pomorski; 1526 66 Jerzy Konopacki, wojewoda pomorski, kasztelan chełmski, ztąd Chełmiński zwany; 1566 79 Jerzy, Jan i Maciej Konopaccy; ci zostali przez króla z urzędu złożeni, ich następcą został 1579 r. Ostroróg; 1580 90 Jan Dulski, kaszt, chełmiński; 1590 Kostka; 1592 1614 Zofia a Fulstin Herbertówna, wdowa po staroście; 1632 1641 Jan Zawadzki, kaszt. gdański; 1641 1642 jego syn; 1648 podkomorzy parnawski; 1668 Teresa Zawadzka, wdowa; 1667 78 Stan. Jabłonowski, woj. ruski; za jego czasów był administratorem 1668 Kazimierz Tokarski, dzierżawcą r. 1671 76 Stan. Albrecht Dolecki; 1702 był starostą Jan Stan, Jabłonowski; 1718 Fabian Pawłowski, podstarosta; 1723 Kazimierz Makowski, gubernator; 1739 Stefan Świderski, podstarosta; 1746 42 Joanna V. Bethuny hr. Jabłonowska, starościni; 1742 54 Stan. Jabłonowski; 1753 55 Michał Sozański, gubernator; 1754 Dorota, wdowa po Stanisławie Jabłonowskim; 1754 68 Antoni Chryzostom na księstwie ostrogskiem Jabłonowski. Przez pewien czas, mianowicie r. 1593, 1609 i 1646, dzierżyła ststwo królowa polska. Ciekawe szczegóły o ststwie podaje lustracya z r. 1565 Ststwo świeckie, dzierżawa Wgo Pana Jerzego Konopackiego; do którego ststwa należy zamek murowany nad Wisłą, który odnoga wiślna wokrąg otoczyła, wpadając tudzież i schodząc się społecznie z rzeką Bdą t. j. Czarna Wodą; potrzebuje ten zamek wielkiej poprawy. Do przerzeczonego ststwa należy miasto Świecie i wsi 18, w których in summa jest włók 654, to jest osiadłych 436, sołtyskich 51, lemań skich 18, kościeln. 14, pustych 120; młynów mącznych na miarach i na pieniądzach 5, folusz do sukna sukiennikom, item rudy 2, które czynsz oddawają żelazem na każdy tydzień do zamku, karczmarzów na szynku 23, ogrodników okrom ról 61, jezior pospolitych tak wielkich jako małych, z których o jedno prawo wiedzie pan starosta z ziemianinami 15, item folw. 2, jeden na gruncie dobrym i rodziwym od starodawna zbudowany, drugi nowo założony nad Wisłą, acz na dobrym gruncie, ale woda wiślna częstokroć wytapia i wielką szkodę czyni. Item rybitwa, której najem z pożytkiem do zamku przychodzi. Suma prowentów wszystkich tak pieniężnych jak pospolitych na pieniądze liczby polskiej oszacowanych czyni fl. 3621 gr. 1 fen. 3, z których na onera czeladzi zamkowej i w folw. mieszkającej na rok wydawają fl. 219 gr. 10. Oprócz tego płaciło miasto do ststwa od każdej jatki szewieckiej 6 den. 38 fl. 11 gr. 6 fen. , połowę czynszu od rzeźników, razem 12 fl. , połowę targowego targ zaś odbywał się co sobotę 5 fl. , połowę czynszu piekarskiego l 1 2 fl. , połowę czynszu z jatek ratuszowych 6 fl. , ćwierć czynszu z łazienek 1 1 2 fl. , połowę czynszu z wyszynku piwa 1 fl. , z Sulnowa do miasta należącego 21 fl. 15 gr. , 14 rybaków dzierżawiło od starostwa rybitwę w Wiśle od strony miasta za opłatą czynszu, wynoszącego dla każdego po 11 2 fl. , razem 21 fl. Zatem pobierał zamek r. 1565 od miasta. 109 fl. 16 gr. 6 fen. Wydatki zaś zamku wynosiły dla podstarosty obrok dla 2 koni i rocznie 40 fl. , dozorca pobierał 15 fl. , pisarz 30 fl. , kucharz i kuchcik 24 fl. , mistrz kucharski, który także ma nadzór nad jedną częścią zamku, 15 fl. , służący 8 fl. , 2 strażników a 6 fl. 12 fl. , piekarz 12 fl. , piwowar 16 fl, młynarz 50 fl. , razem 222 fl. Oprócz tego wydało ststwo na żołdowników 1659 r. 1415 zł pol. , 1664 r. 1500, r. 1665 zł. 1500. Według taryfy z r. 1648, gdzie uchwalono pobór podwójny a akcyzę potrójną, płacił starosta 800 fl. ob. Roczn. T. P. N. w Pozn. , 1871, str. . l81. Ststwo tutejsze było niegrodowe; w Świeciu odbywały się sejmiki powiatowe, sądy grodzkie i ziemskie. Sędziami ziemskimi byli r. 1547 Wacław Lubodzieski, 1558 Waleryan Czapski, 1668 Aleksander Powalski, 1669 i 1673 Remigiusz

Świecie