mie rozciągające się na północ i na wschód od Warty, z zamkami Nakło, Ujście, Czarnków, Wieleń i Drzeń Kod. Wielk. , n. 168. Tym sposobem opanował Brodaty znaczną część Wielkopolski, utwierdzając się w posiadaniu ziemi świebodzińskiej. W r. 1230 komes Bronisz oddaje swe dziedzictwo Gościkowo, później Paradyżem przezwane, i inne włości cystersom dla założenia klasztoru, a w r. 1234 Henryk Brodaty potwierdza to nadanie; w r. 1236, gdy już stanął klasztor, komes Przybigniew darował mu Rusinowo Rinnersdorf w pobliżu Ś. Tegoż roku Władysław Odonicz przyjął klasztor paradyski pod opiekę, zaś r. 1240 Bolesław Łysy. Za przykładem Przybigniewa poszli inni, jak np. Bodzęta i Janusz. Pierwszy oddał klasztorowi Lubrzę Liebenau, drugi Lubienisko Merzdorf; do tych darów dorzucił t. r. Przemysław I wieś Paklice; r. 1263 Jarost zamienił Grodziszcze Graeditz; r. 1304 Zbilowit sprzedał Staropole Starpel, a wojewodzic poznański darował wieś Łążek Lugau; później przybyły kla sztorowi Glińsko Leimnitz, Nowawioska Neudoerfel i Nobliżyce Oppelwitz. Wszy stkie te wsie, krom Paradyża, leżą w ziemi świebodzińskiej. Opat paradyski miał w tym powiecie pierwszy głos i pierwsze zajmował miejsce o stosunkach klasztoru i opatów do rządów pogranicznych czytaj Urkund. Gesch. d. ehem. Cisterc. Kl. in Paradies von Dr. Theo dor Warmiński, 1886, Meseritz. W ręku szlachty okolicznej pozostały tylko Szczaniec Stentsch, Dąbrówka Klein Dammer, Wilkowo Wilkau, Mostek Moestchen, Rzeczy ca Rietschuetz, Myślęcin Muschten, Niedź wiedź Niedowitz, Wytyń Witten, Bytyń i niektóre inne włości, których nazw pierwo tnych nie można było wyśledzić. Po śmierci Henryków szląskich, Brodatego w r. 1238 i Pobożnego w r. 1241, odzyskiwała Wielko polska swe ziemie na zachodzie. Między r. 1246 i 1319 panowali tu książęta wielkopolscy. W tym okresie dopiero pojawia się w dokum. świebodzin, od którego nazwano tę ziemię. Po r. 1329 odpadły od Polski z S. Lubrza i Cylichowa. Powiat świebodziński wchodził z kilkoletnią przerwą w skład księ stwa głogowskiego aż do r. 1742; w tym cza sie dostał się pod panowanie pruskie; przy dzielony następnie do pow. cylichowskiego, tworzy obecnie część składową pow. cylichowsko świebodzińskiego ZuellichauSchwie bus w prowincyi brandeburskiej. Por. A. Kniepel, Geschichte der Stadt Schwiebus. E. Cal, Świeca, ob. Świeka. Świech właściwie Swięch, os. młyn. , pow. włocławski, gm. Łęg, par. Włocławek, ma 17 mk. , 56 mr. dwors. Wchodziła w skład dóbr LisekBłażejewo. W 1827 r. 4 dm. , 27 mk. Dawna własność bisk. kujawskich. Pietrasz de Swanche występuje w akcie z 1579 Kod. dypl. pol, II, 327. Świechów, w XVI w. Syechow i Swyechow, wś i fol. , pow. kutnowski, gm. i par. Oporów, odl. 16 w. od Kutna, ma 396 mk. W 1886 r. fol. Świechów rozl. mr. 931 gr. or. i ogr. mr. 863, łąk mr. 21, nieuż. mr. 42; bud. mur. 11, z drzewa 7; płodozm. 5pol. ; wiatrak. Wś Ś. os. 35, mr. 41; wś Jastrzębie os. 13, mr. 354. Na początku XVI w. dziesięcina z łan. km. i dwor. należy do pleb. w Oporowie Łaski, L. B. , II, 495. W 1576 r. Mateusz Śleszyński płaci tu od 1 1 2 łan, 2 ogr. , karczmy, 1 rzem. , 3 osad. Wojciech Śleszyński, z części nabytej, od 7 1 2 łan. , karczmy, ogrod. , 4 osad. Pawiń. , Wielk. , II, 106. Br. Ch. Świechy, wś, w gub. grodzieńskiej, ob. Korzeniówka. Świecia, rzeczka, prawy dopływ Wisły, na Żuławach, płynie z południa ku północy, wpada przy Szkarpówce i Nogacie. Świecie, 1198 r. Zwece, 1224 Swece, 1267 Zuece, Sueche, Swetz, Sweze, niem. Schweiz, urzęd. S. an der Weichsel a. d. W. zwane, miasto pow. w regencyi kwidzyńskiej, przy ujściu Czarnej Wody do Wisły, o 1 milę na płn. od Chełmna; pod 53 24 płn. szer. i 36 8 wsch. dłg. od F. Obszar obejmuje 1264 ha 699 roli or. , 293 łąk, 60 lasu; gleba żyzna. W 1885 r. było 405 dm. , 1288 dym. i 6348 mk. 3139 kat. , 2686 ew. , 24 dyssyd. , 497 żyd. , z których na wyb. Gubkę przypada 28 mk. , 3 dra. , na Lippekaempe 5 mk. , 1 dm. , a na kol. Glukowo Miejskie 77 mk. , 5 dm. Posiada, prócz zwykłych władz powiatowych, prowincyonalny zakład dla obłąkanych, dwa kościoły katol. , farę na Starem Mieście i kościół pobernardyński na Nowem Mieście, kościół parafialny ewang. , synagogę, urząd poczt. II klasy, st. kol, żel. Droga żel. od 1888 r. łączy miasto z Terespolem odl. 6, 6 klm. a przez to i z koleją wschodnią. Bite trakty idą do Nowego, Laskowic, Osia, Tucholi i Bydgoszczy. Jarmarków odbywa się 8 do roku, Symultanne progimnazyum od 1876 r. 1887 r. liczyło 7 klas, 124 uczniów i 9 nauczycieli. Opłata szkolna wynosiła dla klasy przygotowawczej 64 mrk, dla klas gimnazyalnych 94 mrk. Dla dziewcząt istnieją dwie wyższe szkoły miejskie i dwie prywatne, nadto miejska szkoła symultanna dla chłopców z 6 klasami i takaż dla dziewcząt. Cukrownia od 1883 r. ; urządzenie kosztowało 490, 000 mrk. , buraków przerobiono w pierwszej kampanii 300, 000 cent. , otrzymano 40, 000 cent. cukru. W ostatniej kampanii 1889 90 r. przerobiono 541, 000 cent. , ale dywidendy akcyonaryuszom jeszcze nie Świeca Świeca Świechów Świechy Świecia Świecie