Pawiński, Małop. , 234 Ś. , Teodora Ligęzy, miał w 1579 r. 19 km. , 4 3 4 łana i 2 zagrody. Wś graniczy na płd. z Kuziem, na wschód z Grądami, na zach. z Podlipiem. 2. Ś. z Kolkową, wś, pow. tarnowski, na praw. brzegu Biały dopł. Dunajca, składa się z dwóch grup chat, z których mniejsza Sw. 22 dm. , 133 mk. leży ku północy, bliżej Tarnowa, większa Kołkowa 30 dm. , 156 mk. ku płd, , bliżej Tuchowa. Obszar obu osad przecina kolej tarnowskoleluchowska między stacyami Tarnów i Pleśna. Osady zajmują urodzajne porzecze. Ku wschod, podnosi się teren z 210 na 403 mt. Wraz z obszarem więk. pos. Adolfa Jordana liczą obie osady 56 dm. i 323 mk. , 303 rz. kat. i 20 izrael. Część wsi należy do par. w Pleśny, część do par. w Porębie. W spisie pobor, z r. 1536 Pawiński, Małop. , 546 wymieniona jest ta osada jako własność Mikołaja i Klemensa Łowczyckich i ich matki. Miała 7 km. i karczmę; czynsze wynosiły 6 1 2 grzywny i pół kamienia łoju. Obecnie więk. pos. ma 272 mr. roli, 6 mr. łąk, 1 mr. ogrodu, 40 mr pastw. , 117 mr. lasu i 20 mr. nieużytków; pos. mn. 67 mr. roli, 8 mr. łąk, 9 mr. past. i 1 mr. lasu. Ś. graniczy na płn. z Radlną, na wsch. z Porębą i Łękawką a Kołkowa na płd. z Woźniczką. Mac, Świebodzin, obecnie Sehwiebus, Swebosin r. 1302, Swebozin 1319, Swibzin, Schwhyborchin 1329, Svebusin 1334, Swebesia 1335, Sweboczyn 1352, Schwibussem 1302, Schivibussen w podrob, dok. z r. 1251, Schebissen 1410, Swebuszu 1474, Swebussin 1476, Swebussa 1481, Swobodzyn 1493, miasto w Brandenburgii, stolica niegdyś ziemi świebodzińskiej, leży o 95 klm. ku zach. od Poznania, 20 klm. na płn. od Cylichowy i o 3 klm. od jez. Wilkowskiego, które rzeką Ołobokiem spływa do Odry, przy drodze żel. pozn. marchijskiej, między Zbąszyniem a Sternhergiem, i przy trakcie z Skwirzyny do Szląska. Miasto jest siedzibą sądu okr. , ma 8296 mk. 1327 katol. , 6880 prot. , 89 żyd. , 2 kościoły paraf. katolicki i protestancki, st. tel. , st. dr. żel. , gazownia, fabryki stearyny, maszyn i sukna, młyny parowe, browary, fabryki spirytusu i cegielnie. Słynne sukna świebodzińskie rozchodzą się do Holandyi, Szwecyi i Ameryki; 40 fabryk wyrabia rocznie za 10, 000, 000 mrk sukna. Czysty dochód z ha roli wynosi tu 18 mrk. Winnice uprawiane na najgorszej ziemi przynoszą rocznie w przecięciu 3000 mrk; w pobliżu znajdują się pokłady węgla brunatnego, przynoszące do 200, 000 mrk rocznie. Dzieje pierwotne Ś. przedstawiają plątaninę domysłów. Średniowieczna pisownia tej osady naprowadza Niemców na ślad Swewów, których uważają mylnie za Szwabów; inni znów upatrują S. w os. Busine, którą według Dytmara zdobył r. 1015 Ołdrzych, ks. czeski, podczas gdy wojujący z Chrobrym cesarz Henryk II przeprawiał się przez Odrę pod Krośnem; mylno jest też mniemanie, jakoby Konrad mazowiecki nadał Ś. i okolicę Krzyżakom. Okolica ta była już wówczas gęsto osadzoną; Kniapel, monograf Ś, pomieszał tę osadę ze Zbąszyniem Zhibansim, Zbibansyn, zachodzącym pod r. 1247; podrobiony dokum. z datą 19 list. 1251 r. , określający granice między dzierżawami polskiemi a zaborami niemieckiemi, wspomina drogę wiodącą z Landsberga do Ś. Kod. Wielkop. , I, n. 297. Księcia Konrada f 1273 mieni Annalista głogowski z XV w. Script. Rer. Siles. , X, 8 panem na Głogowie, Ścieniawie, Górze, Sprotawie, Żeganiu, Kożuchowie, Zielonej Górze, Krośnie, Świebodzinie Swebisbusensis dominus, Cylichowie i innych miastach. Pierwszą pewną o Ś. wiadomość znachodzimy pod r. 1302. Gniewomir, dziedzic Ś. , występuje między świadkami, obecnymi przy nadaniu Lubieniska, posiadłości cystersów paradyskich, prawem lennem w dożywocie Boguszowi de Wesenburch Kod. Wielk, n. 849. W r. 1334 piszą się z Ś. Wojtuś i Peczko, świadkowie czynności odnoszącej się do Wyszanowa, własności tychże zakonników Kod, Wielk. , n. 1140. Peczko z Ś. przyrzekł następnego roku marg. brandeburskiemu Ludwikowi, że mu wiernie służyć będzie, wyjąwszy atoli króla polskiego i ks. głogowskiego, za co margraf przekazał mu 10 kóp groszy na Rzepinie Reppen i nadał mu wieś Wysoką Klauswalde, ob. Riedel, Cod. , II, str. 97. Ten lub inny Pecz z Ś. brał udział w pierwszej konfederacyi wielkopolskiej, która na dniu 2 września 1352 r. zawiązała się w Poznaniu przeciw nieprzyjaciołom króla Kod. Wielk. , n. 1313. Książęta szląscy Henryk i Przemysław dzieląc się obszarami, których nie posiadali, odstąpili w r. 1319 Ś. i zachodnią połać Wielkopolski, od Kopanicy do Międzyrzecza, margr. brand. Waldemarowi w zamian za Żegań i Krośno; śmierć atoli margrafa zniweczyła ich zamiary Kod. Wielk. , n. 1012. Ś. był już wówczas miastem; r. 1320 posiadał je Henryk ks. głogowski, a około r. 1327 Władysław Łokietek. W r. 1329 oznajmia ks. Henryk, że otrzymał S. i inne dzierżawy prawem lennem od Jana, króla czeskiego Kod. Wielk. , n. 1099. S. odpadł od Polski; pod panowaniem książąt szląskich i innych wchodził w skład księstwa głogowskiego, dzielnicy krośnieńskiej Pomn. Dz. pol, III, 539, 570. W r. 1382 dnia 20 sierpnia ks. Henryk na Żeganiu i Krośnie, przebywając w Ś. , poświadczył, że bracia Smolkowie z Kiełpina Koppin ułożyli się co do Wyszanowa z cystersami paradyskimi

Świebodzin

Świebodzin