kat. i 2743 żyd. , cerkiew drewniana, 2 domy modlitwy żydowskie, 42 sklepy, szpital, szkoła powiat. i miejska, st. poczt. Dochód miejski w 1869 r. wynosił 1974 rs. S. należy do najuboższych miast gubernii i pod względem handlowym i przemysłowym nie ma żadnego znaczenia. Przeważna część mieszkańców zajmuje się uprawą konopi, żydzi zaś drobnym handlem i rzemiosłami. W 1870 r. było w mieście 82 rzemieślników 58 majstrów oraz znajdowało się 8 małych fabryk, produkujących zaledwo za 9450 rs. Pierwotnie była to wieś Surażyce, zamieniona w 1781 r. na mto powiatowe namiestnictwa nowogródsiewier skiego pod nazwą Suraż na Ipuci; w 1797 r. jako mto nadetatowe przyłączone do gub. małorossyjskiej, od 1803 r. mto powiat. gub. czernihowskiej. Suraski powiat leży w płn. zachod. części gubernii i zajmuje podług Strjelbickiego 75, 2 mil al. 3638, 3 w. kw. Powierzchnia w ogóle równa, pochylająca się nieco od płn. wsch. ku płn. zach. Nąjwyniosłejsze miejscowości, nieprzewyższające 800 stóp npm. , znajdują się na dziale wodnym pomiędzy Sożą i Ipucią. Gleba przeważnie gliniasta lub piaszczysta, najbardziej urodzajna pomiędzy rz. Ipucią a Biesiedzią. Z ciał kopalnych znajduje się w powiecie jedynie glina garncarska i wapień, w dość lichym zresztą gatunku. Cała powierzchnia powiatu leży w dorzeczu Soży, przepływającej po za granicami powiatu, z dopływów której ważniejsze Biesiedź w części zachod, i Ipuć w pozostałych. Do Biesiedzi uchodzą Olesznia, Pałuż, Dorohowsza, Hormynka, Dubieniec, Alesowka, Opołonka, Kaszkowka i Żeszowka, do Ipuci zaś Irżacz, Bielica, Wiotka, Pokonka, Rjeczyca, Wichołka, Uniecza, Turosna i in. Z jezior ważniejsze KożanowskieTrubanow skie długie do 4, szer. do 2 w. , Drahotimel dł. 1 w. , szer. 300 saż i Jałowka dł. 600, szer. 350 saż. . Największe błoto jest Kożanowskie, z którego wypływa rzka Wichołka, do 35 w. długie a od 1 5 w. szer. Pod lasasami znajduje się 30 ogólnej przestrzeni. W 1867 r. było w powiecie bez mta 105, 040 mk. 141 kat. , 146 prot. , 887 jedynow. , 8681 rozkoln. , 2010 żydów, zamieszkałych w 281 miejscowościach 3 osady, 1 mko, 2 słobody, 4 kolonie, 34 siół, 140 wsi i 97 drobniejszych osad. Pod względem etnograficznym masę ludności stanowią Białorusini 66, 1, dalej Małorusini 19, 37, Wielkorusini 11, 4, Żydzi 2, 97. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo, w wyjątkowo tylko lata zaspakajające miejscowe potrzeby, dalej uprawa i przeróbka konopi, przemysł leśny, wypalanie smoły i dziegciu oraz zajęcia w miejscowych fabrykach. Przemysł fabryczny dosyć rozwinięty, reprezentowany był w 1870 r. przez 88 zakładów, zatrudniających 10, 154 robotników i produkujących za 2, 416, 051 rs. ; w tej liczbie 14 fabryk sukna, z produkcyą na 2, 112, 226 rs. Opis powiatu wydał Esymontowski, Petersburg, 1846. J. Krz. Surażka, potok w pow. święciańskim, pod zaśc. Jodopurwie. Surbiniec, kol. włośc, pow. łódzki, gm. Gospodarz, par. Rzgów, ma 8 dm. , 146 mk. , 56 mr. Surble, wś, pow. telszewski, w 2 okr. pol. , o 32 w. od Telsz. Surchów, wś, fol. i dobra nad rzką b. n. , pow. krasnostawski, gm. Czajki, par. Surchów, odl. 10 w. od Krasnegostawu. Posiada kościół par. murowany, wzniesiony w 1824 r. przez Pawła Cieciszowskiego, dziedzica. Pier wotny kościół i parafią założyli 1676 r. Sta nisław i Maryanna Brzeziccy. We wsi szkoła początkowa. Do folw. należy młyn wodny. W 1871 r. istniała gorzelnia. W 1827 r. 27 dm. , 206 mk. Dobra S. składały się w 1871 r. fol. S. , Augustówka i Dzierżawka, rozl. mr. 2967 fol. S. gr. or. i ogr, mr. 504, łąk mr. 140, past. mr. 15, lasu mr. 1598, zarośli mr. 25, nieuż. mr. 63; bud. mur. 11, drewn. 7; fol. Augustówka gr. or. i ogr. mr. 379, łąk mr. 68, past. mr. 3, nieuż. mr. 19; bud. mur. 2, drewn. 2; płodozm. l0pol. ; fol. Dzierżaw ka gr. or. i ogr. mr. 126, łąk mr. 15, nieuż. mr. 12; bud. drewn. 2; płodozm. 6pol. , las nieurządzony. W skład dóbr poprzednio wcho dziły wś Surchów os. 42, mr. 522; wś Maj dan Surchowski os. 29, mr. 592; wś Łukaszówka os. 13, mr. 169; wś Franciszkowce os 15, mr. 181. S. par. , dek. krasnostawski, 2825 dusz. Br. CL Surchowski Majdan, wś włośc, pow. krasnystawski, gm. Czajki, par. Surchów. W 1827 r. 24 dm. , 129 mk. Ob. Surchów. Surcyr, potok, ob. Pleszywa. Surdegi, wś i dobra nad rzką Woszoką, pow. wiłkomierski, gm. Traszkuny, par. Subocz, o 57 w. od Wiłkomierza, w 1859 r. 4 dm. , 40 mk. Własność Tańskich. Znajduje się tu kaplica kat. drewniana, p. w. św. Michała, niewiadomej erekcyi, oraz monaster prawosł. p. w. św. Ducha. Pierwotna cerkiew wzniesioną zestala w 1510 r. przez dziedzica Bohdana SzyszStaweckiego. Wkrótce potem Aleksander Władyka wzniósł drugą cerkiew na miejscu pojawienia się cudownego obrazu Bogarodzicy, przechowanego dotychczas w monasterze. W pierwszej połowie XVII w. 1636 r. dziedziczka wsi Anna ze Staweckich Horodecka Bilewiczowa podług innych źródeł Mleczkowa wzniosła murowaną cerkiew, odbudowała monaster i uposażyła go nadaniem wsi Wożdale, rybołówstwem w jez. Rubiki i młynem w Oniksztach. Obecna cer Surażka Surażka Surbiniec Surble Surchów Surchowski Majdan Surcyr Surdegi