wody mr. 105, lasu mr. 262, zarośli mr. 133, nieuż. mr. 63; bud. mur. 1, drewn. 13; płodozm. 9pol. , las urządzony. Wś S. os. 25, mr. 248. Według reg. pob. pow. sandomierskiego z r. 1508 S. i Wielka Ciszyca, własność Golkowskiego, płaciły pob. gr. 28 den. 9. W r. 1578 S. , w par. Słupia Nadbrzeżna, własność Ożarowskiego, miała 9 osad. , 4 1 2 łan. , 5 zagr. z rolą, 2 kom. biednych Pawiński, Małop. , 178, 462. 3. S. , 1145 r. Sulugew, 1176 Siliow, 1178 Suleo, 1213 Sylio, os. miejska nad rz. Pilicą z lew. brzegu, pow. piotrkowski, gm. Łęczno, par. Sulejów, odl. 13 w od Piotrkowa w stronie wsch. płd. , posiada kościół par. mur. , szkołę począt. , urząd gm. , 205 dm. , 2268 mk. , 3519 mr. należących do mieszczan 2020 mr. roli. W okolicy S. występuje biała jura, dostarczająca wybornego wapna, którego dobywanie i wypalanie stanowi główną gałęź przemysłu miejscowego. Produkcya wapna, rozchodzącego się po kraju głównie do Warszawy, dochodzi znacznych rozmiarów. W 1827 r. było w miasteczku 154 dm. , 1201 mk. ; 1862 r. 157 dm. 18 mur. , 1747 mk. 552 żyd. . Wójtowstwo dawne sulejowskie weszło w skład wsi Łęczno i zamienione zostało na kolonie włościańskie. Zawiązkiem osady było starożytne targowisko przy przewozie przez Pilicę. W XII w. pobierano tu cło wodne. Nadane klasztorowi cystersów, założonemu na obszarze należącym do S. na praw. brzegu Pilicy, zostawało pod władzą opatów, którzy uzyskali dla tej osady prawo miejskie zapewne w drugiej połowie XIII w. Władysław Łokietek, ks. krakowski, gorliwy protektor klasztoru, potwierdzając jego przywileje w 1308 r. , uwalnia cives civitatis suleyoviensis od opłaty targowego w Piotrkowie i Żarnowie i oddaje ich pod wyłączną juryzdykcyą opata i sołtysa Kod. Mał. , II, 214. Współcześnie z utworzeniem miasta wznieśli tu cystersi kościół drewniany p. w. św. Floryana i utworzyli parafią. W 1640 r. na miejscu drewnianego wystawiono dzisiejszy murowany, poświęcony 1748 r. przez Franc. Kobielskiego, bisk. łuckiego. Od 1778 do 1819 r. funkcye prąboszczów pełnili zakonnicy. Po zniesieniu klasztoru w 1819 r. rozdzielono parafią na dwie ze wsi leżących po praw. brzegu Pilicy utworzono nową parafią i przyłączono do kościoła poklasztornego. Pierwsza nosi nazwę Sulejów i należy do dek. piotrkowskiego, dyec. kujawskiej ma 3015 dusz, druga, zwana S. al. Podklasztor, należy do dek. opoczyńskiego, dyec. sandomierskiej 620 dusz. Zdawna ludność trudniła się wypalaniem wapna, spławianego Pilicą. Miasteczko było biedne i nieludne. W 1552 r. płaci 6 zł. szosu. Szwedzi w 1655, pożar w 1731 r. niszczą całą osadę. Po 1795 r. miasteczko przeszło pod panowanie pruskie, zaś klasztor pod panowanie austryackie. Komora celna austryacka mieściła się przy osadzie klasztornej. Po 1815 r. S. włączony został w skład dóbr rządowych Koło, które łączyły się z dobrami Łęczno ob. Koło 4. . Osada klasztorna mieści się na praw. brzegu Pilicy, zdala od miasteczka, w pow. opoczyńskim, na obszarze wsi zwanej Podklasztor Sulejowski ob. . Dzieje klasztoru. Długosz i Paprocki podają, iż terytoryum klasztoru sulejowskiego wraz z okolicznemi wsiami należało do niejakiego comesa Racława Rościsława z rodziny Skarbków, piszących się z Góry. Umierając bezpotomnie r. 1176 miał zapisać średniowiecznym obyczajem, majątek swój na kościół Chrystusowi, choć z aktu fundacyjnego ks. Kazimierza wynika, iż ów Racław trzymał tylko dożywotnio zapewne, wsi książęce rozłożone w okolicy S. Sam Sulejów był osadą książęcą targowiskiem, położoną przy przeprawie przez Pilicę i miejscem poboru cła. Książę Mieszko nadaje w Gnieźnie 1145 r. klasztorowi w Trzemesznie, Inowłódz nad Pilicą z kościołem św. Idziego z 1080 r. , dwiema wsiami i karczmą, tudzież cła w Przedborzu i Sulejowie Kod. Wielkop. , Nr. 11. Wkrótce po śmierci Racława ks. Kazimierz Sprawiedliwy zajął się fundacyą klasztoru, dla niedawno przybyłych do Polski cystersów. W potwierdzeniu przywilejów klasztoru przez Konrada 1242 r. powiedziano Dux Kazimirus pater noster. .. fratres Cisterciensis ordinis. .. de Romanis partibus evocatos Kod. dypl. pol. , I, 47. W potwierdzeniu Leszka Czarnego z 1279 r. powiedziano, że sprowadzeni byli de Morimundo. W akcie z 1308 r. oświadcza Łokietek fratres Gallicos de Gallie partibus advocatos. Kronika wielkopolska w liczbie fundacyi Piotra Włosta wymienia kościół sulejowski, a Paprocki, wyliczając klasztory cystersów w Polsce podaje, iż sulejowski zwał się pierwotnie skrzynnieńskim, Możnaby ztąd wnosić, iż cystersi spełniali funkcyą kapelanów na dworze Piotra w Skrzynnie i ztamtąd przenieśli się do Sulej owa. Ks. Kazimierz w nadaniu dla klasztoru z r. 1178 powiada; capellanis meis de Suleo. Podobnież spotykamy benedyktynów pierwotnie w charakterze kapelanów zamkowych, czyto w Płocku, czy w Sieciechowie. W S. był zapewne gród czy dworzec książęcy a przy nim istniała kaplica, przy której cystersi ze Skrzynna byli kapelanami dopiero zgon owego Racława umożliwił ks. Kazimierzowi założenie klasztoru. Piotr, arcybisk. gnieźn. , nadając 1176 r. dziesięciny dla nowego klasztoru, oświadcza, iż czyni to widząc w księ

Sulejów