czenia. Osada, zwana pierwotnie Sol Wyczegodzka, następnie zaś Usolsk, powstała w XV w. W 1517 r. przodek rodu Strogonowych założył tu warzelniec soli i wpłynął na porządne zabudowanie miasta, które wiele ucierpiało od pożaru w 1579 r. i napadu Lisowczyków w 1613 r. Od 1796 r. mto pow. gub. wołogodzkiej. Przemysł solny chylił się do upadku od połowy zeszłego wieku, obecnie zupełnie upadł. Solwyczegodzki powiat znajduje się w płn. zach. części gub. i podług pułk. Strelbickiego zajmuje 770, 10 mil al. 37, 262 w. kw. Po wierzchnia powiatu, rozłożona na brzegach Dźwiny północnej i Wyczegdy, przedstawia zupełną równinę. Gleba przeważnie błotnistogliniasta, zimna, na brzegach rzek piaszczy sta. Z ciał kopalnych znajdują się źródła sło ne w Solwyczegodzku oraz w niektórych miejscach ruda żelazna. Powiat należy do do rzecza Dźwiny północnej, przerzynającej płd. zach. jego część na przestrzeni 200 w. Z do pływów Dźwiny ważniejsze Wyczegda, Uftiuga, Erga i Tojma. W płn. wsch. części po wiatu bierze początek rz. Pinega. Jeziora, w ogóle nie zbyt rozległe, skupiają się w doli nach rz. Dźwiny i Wyczegdy. Błota znajdują się na całej przestrzeni, największe z nich w kącie pomiędzy ujściem Wyczegdy do Dźwi ny. Lasy pokrywają prawie całą powierz chnię powiatu 90 ogólnej przestrzeni. Drzewostan w nich stanowi sosna i jodła, z przymieszką brzozy i osiny. W 1867 r. by ło w powiecie bez S. 85, 013 mk. 3210 rozkolników, 40 katol. i 3 protest. , zamieszka łych w 1682 osadach 2 mta S. i Krasnoborsk, 20 siół, 35 pogostów, 1626 wsi, 1 chu tor. W 1869 r. było w powiecie 59 cerkwi 45 murowanych. Mieszkańcy zajmują się głównie przemysłem, wyjąwszy niewielkiej części południowej, gdzie przeważa rolnictwo. Sieją głównie żyto i jęczmień, mniej owsa; w ostatnich czasach rozszerza się uprawa kar tofli. Hodowla bydła dość rozwinięta. Z po między gałęzi przemysłu najbardziej rozwi niętym jest przemysł leśny, mianowicie wy rąb i obróbka drzewa, pędzenie smoły i dzieg ciu, wyrób naczyń drewnianych, budowanie statków oraz spław drzewa. W północnej czę ści powiatu ważną gałęź przemysłu stanowi myślistwo. Przemysł fabryczny nie istnieje; handel koncentruje się w miastach i na dwóch jarmarkach. J. Krz. Soła, os. , pow. maryampolski, gm. Jaworowo, par. Igłówka, odl. od Maryampola 21 w. , ma 3 dm, , 36 mk. W 1827 r. 1 dm. , 14 mk. Soła 1. zaśc, pow. wileński, w 2 okr. pol. , gm. Mejszagoła, okr. wiejski i dobra Wołłowiczów Izabelin, o 7 w. od gminy, 4 dusze rewiz. 2. S. , dwór, pow. kowieński, w 1 okr. pol. , o 18 w. od Kowna. Soła, rzeczka, prawy dopł. Dniepru w górnym biegu, płynie niedaleko osady Chełm i uchodzi powyżej osady Kriukowa, między ujściem rzeczek Niemoszczony i Wopiecia. Sola, rzeka, powstaje poniżej wsi Rajczy, w pow. żywieckim, z połączenia pot. Słonicy, uważanej za główne źródlane ramię Soły. Płynie na płn. wązką doliną aż po Milówkę; od wschodu przypiera dział Suchej Góry 1042 mt. a od zach. Zabawa 864 mt. . Od Milówki aż po Cięcinę dolina się rozszerza; od wsch. łagodnie opada dział Prusowa 1009 mt. i Ostrego wierchu 686 mt. ; daleko stromiej przypierają działy górskie zachodnio ze szczytami Małą Baranią 658 mt. i Glinnem 1021 mi. Od Cięciny aż po Żywiec góry rozstępują się od zach. , a natomiast przysuwają się do S. od wsch. , kończąc się stromym Grojcem 612 mt. nad ujściem Koszarawy do S. Od Rajczy po Żywiec płynie S. wprost na płn. przez obszary Rajczy, Milówki, Ciśca, Cięciny, Wieprza i Żywca, Odtąd podąża w niezmiennym kierunku ku płn. przez obszary Żywca Starego, Zarzecza, Zadziela, Tresny, Czernichowa, Międzybrodzia, Porąbki, Kobiernic, Kęt, Hecznarowic, Nowej wsi, Bielan, Łęk, Skidzina, Rajska, Łaz i Oświęcimia. Pod Oświęcimiem, na obszarze Babic, zwraca się na zachód i w Broszkowicach wpada do Wisły od praw. brzegu. Od Żywca po Tresnę dolina S. rozpostarła się w szeroką równinę, która od Tresny począwszy nagle się zwęża, będąc zamkniętą obustronnie pasmami wzgórzy. Od wschodu przypiera dział Kocierza ze szczytami Jaworzyną 864 mt. , Wielkim Czysownikiem 853 mt. , Kiczerą 831 mt. , wreszcie Palenica 781 mt. ; od zach. Magórka 913 mt. i Hrobaca Łąka 830 mt. , jakoteż Zasolnica 567 mt. nad Porąbką. Do Porąbki dolina S. jest dziką, kamieńcem zasuta. Poniżej Porąbki wypływa na równie i rozlewa się szeroko, wyrządzając wylewami znaczne szkody. Aż do ujścia odsypuje S. wielkie zaspy kamieńca i mułu. Z obu brzegów zabiera mnóstwo krótkich górskich potoków, które staczają wielkie rumowiska skał w jej dolinę. Znaczniejsze są od praw. brzegu Nikulina al. Niekulina, Milówka, Tynionka, Żabnica, Cięcinka, Juszczynka z Bystrą, Koszarawa, Moszczanica, Rękawka, Isepnica, Mala i Wielka Puszcza, Domaczka i Roczynka; od lew. brzegu Sucha Nieledwia, Kamesznica, Glinna, Przybodza al. Przybędza, Radziechówka, Rybny, Leśna, Źarnówka, Kaina z Kalonką, Żylca, Rostoka, Poniwka, Żarnawka, Węgierka, Leśniówka i Pisarzówka. Wody gościnne bywają na S. o św. Janie pierwsze, o św. Jakubie drugie. Spławy chodzą na średniej wodzie. Czas

Soła

Soła