wym cmeniarzu żydowskim znaleziono grobowiec z datą 1590 r. , w tym jednak czasie osada była jeszcze mało znaną, gdyż milczą nawet o niej spółczesne regestra poborowe. Swietność S. zaczyna się dopiero w XVII w. Miała już wtedy twierdzę i baszty, których fundamenta dotąd się przechowały. Miasteczko składało się z bazaru, otoczonego kamiennemi domami, stawianemi na sposób wschodni. Pośród rynku stał ratusz, otoczony składami towarów; z jednej strony wznosiła się cerkiew grecka, z drugiej kościołek ormiański, a wszystko to otaczał wysoki mur, opatrzony basztami i strzelnicami. Dwie bramy strzegły przystępu do miasta; były to baszty obronne, przy których czu wała zawsze straż. Od północy znajdująca się zwała się ruską, od wschodu zaś ormiańską. Wycieczka łącząca miasto z zamkiem nazywała się polską, a stanowił ją most rzucony przez rzeczkę, o wysokich ścianach, ze strzelnicami i pokryciem ziemnem. Na zamku przebywał podstarości czyli gubernator, dowódca milicyi, składającej się z regimentu imienia Potockich, do których S. należała. W obrębie zamku znajdowała się cerkiew p. w, św. Mikołaja, na górze zaś Monasterskiej monaster, liczący tylko 6 czernców. Miasteczko słynęło z handlu; odbywała się tu wymiana towarów wschodnich na miejscowe, a dwa przewozy na Dniestrze ułatwiały przystęp z Multan ludziom i towarom na sławne jarmarki. Jeden przewóz był około Białej góry, drugi za miastem, przy uroczysku Chłopowem. Naprzeciw przystani wznosiły się gospody dla kupców i gminu. Oprócz Ormian, Greków i Wołochów, mieszkali in żydzi, jak świadczą napisy grobowe na pozostałych cmentarzyskach. W 1633 r. przy końcu października Abassibasza, na czele 50000 Torków, obiegł S. , do której schronili się okoliczni mieszkańcy. Po trzydniowem oblężeniu, straciwszy do 1000 ludzi, zdobył miasto, przyczem z 5000 mk. zaledwo kilkuset dostało się do niewoli, z miasteczka zaś i warowni gruzy tylko pozostły. Chlubnie o tej obronie wspomina konstytucya sejmu 1635 r. nowo osiadłe miasteczko Studzienice Stan. Potockiego, wojewody bracławskiego, przez nieprzyjaciela ogniem spustoszone i funditus zniesione, iż przy expugnacyi swej tak potężnemu nieprzyjacielowi fortiter resistit, jakoż wiele nieprzyjaciół pod miastem przez kilka dni dobywając go, zginęło; a teraz znowu gruntowną municyę zaczyna przetoż chcąc obywatelów tamecznych w zamysłach ich przychęcić, onych od wszelkich poborów i podatków do lat 8 zupełnych, wolnymi czynimy. Nadał też i dziedzic swobody, wkrótce więc znowu zaczęli się osiedlać kupcy Ormianie, Grecy i Wołosi, ożywił się handel, jarmarki tutejsze zasłynęły na nowo. Wojny Chmielnickiego nie tknęły tego zakątka, Ale ostatnie to były lata pomyślności miasteczka. Niewola turecka zostawiła znowu pustkę, a napady hajdamaków Skorysza i Szpaka nie pozwoliły się mu już podnieść. Od Potockich około 1760 r. nabył klucz studzienicki Stanisław Sadowski, ststa uszycki, który szczerze starał się o podniesienie miasteczka, ale nadomiar nieszczęścia morowe powietrze w 1770 r. wyniszczyło znowu znaczną część ludności. Pomimo że Sadowski w 1774 r. otrzymał przywilej na zaprowadzenie dwutygodniowych jarmarków w poniedziałek po przewodniej niedzieli i nazajutrz po Pokrowie, trzytygodniowego zaś nazajutrz po św. Janie Chrcizcielu podług kalendarza ruskiego, miasto podnieść się już nie mogło. Od Sadowskich nabył S. Moszyński; Moszyńska wniosła Szembekowi, od którego przed 1870 r. nabył gen. Lueders, a córka jego sprzedała obecnemu właścicielowi Haraczynieckiemu. Dr. M. Studzienice al. Studzienica, niem. Stuednitz, jezioro w Pomeranii, pow. bytowski. Z jeziora tego wypływa rzką Kłonicznica, łącząca się z Dybrzycą dopł. Brdy. Studzienice 1. al. Studzienica, niem. Studzenitz, wś, pow. starogardzki, o 4 mile na płd. zach. od Starogardu, st. p. i kol. Czarna Woda, par. kat. Stara Kiszewa, zawiera 9 gbur. posiadeł i 2 zagr. ; 381 ha 337 roli or. , 17 łąk, 11 lasu, szkoła kat. 1887 r. 38 dzieci. Wś ta leży nad jez. Schallbrueck wzn. 122 mt. npm. . W wizyt. Szaniawskiego z r. 1710 zachodzą S. jako piec smolany, zkąd prob. pobierał 1 kor. żyta ob. str. 125. R. 1780 liczyły S. 23 mk. kat. ; leman tutejszy dawał mesznego 1 kor. żyta i tyleż owsa ob. Wizyt. Rybińskiego, str. 406. 2. S. , niem. Stuednitz, wś nad jez. t. n. , pow. bytowski, par. kat. Ugoszcz, agent, poczt. w miejscu; 1491 ha. W 1885 r. 484 mk. , 369 kat. , 107 ew. , 8 żyd. Do wsi należy wyb. Friedrichsburg 3 dm. , 26 mk. , na którem siedzi Polak Czarnowski. Kościół kat. fil. , p. w. św. Trójcy, jest według traktatu welawskiego 1657 patronatu rządowego; istnieje przy nim bractwo rożańcowe od r. 1746. W wizyt. Madalińskiego z r. 1686 czytamy, że tu była kaplica p. tyt. św. Trójcy, cała drewniana, z wieżą. Nabożeństwo odprawiał w niej jako i w Ugoszczu, dokąd była afiliowana, prob. z Parchowa co czwartą niedzielę; uposażenia nie miała str. 17. R. 1710 zbudowano nową kaplicę; zarządzał nią komendarz z Ugoszcza ob. Wizyt. Szaniawskiego, str. 82. R. 1780 pobierał prob. ztąd 12 kor. żyta i tyleż owsa ob. Wizyt. Rybińskiego, str. 36; było 78 mk. kat. ; pół wsi należało do 6 szlacheckich

Studzienice

Studzienice