mieście znajduje się starożytny zamek, własność hr. Renarda. W okolicy miasta łomy wapienia i zakłady żelazne kuźnice. S. były w 1234 jeszcze wioską. Prawo. miejskie otrzymały podobno w 1290 r. od Bolesława ks. opolskiego. Albrecht VII, syn Bolka I, ks. opolskiego, otrzymał S. z okręgiem jako swą dzielnicę 1303 1365. Onto prawdopodobnie zbudował tu zamek, nadał miastu 1362 r. prawo magdeburskie z apelacyą do Wrocławia, opasał miasto murami. Po jego śmierci księstwo przeszło na niemodlińską Falkenberg linię ks. opolskich, w osobie Bolesława III, po którym nastąpili Bolko i Bernard. Ten ostatni udzielił miastu przywilej na pobór opłaty drogowej. W 1447 r. nabyło miasto wś Czarkowice od Zygm. Krempskiego za 65 grzyw. gr. czeskich. Zdaje się, że dzisiejszy las miejski zajmuje obszar tej posiadłości. R. 1532 miasto wraz z ks. opolskiem dostało się pod zwierzchnictwo króla czeskiego. Dochody jednak z miasta i dzielnicy pobierał czas jakiś Jerzy, margraf brandeburski, któremu oddał ks. Jan opolski w zastaw za 183, 333 zł. czer. Margraf wprowadził tu reformacyę; jeszcze 1673 r. radę miejską składali ewangielicy. Z kolei to zastawne posiadanie przechodzi do Izabelli, wdowy po królu Janie Zapolyi, trzyma ona S. z dzielnicą od 1552 do 1556 r. Od 1574 r. przechodzi posiadanie w rodzinę Redern ow na Warkoczu, w 1637 r. przez linię żeńską do Kolowratów, 1638 drogą wiana w ręce Siegfrieda z Promnic na Pszczynie, później hr. Kolonna. W XVIII w. zniesiono fortyfikacye miejskie; 1808 r, wprowadzono nową ustawę miejską, która oderwała miasto od związku z dzielnicą. Herb miasta przedstawia pół orła i winną latorośl. W 1754 r. było 790 mk, a w 1783 r. 869. Najstarszy kościół p. w. św. Krzyża, stojący na przedmieściu Jemielnickiem, powstał podobno przed założeniem miasta. Kościół paraf. istniał już 1340 r. Proboszcz Jan nabył wtedy od miasta 5 włók roli za 25 grzyw. i przekazał kościołowi. Inny proboszcz Niklas nabył 1408 r. wś Adamowice i Brzezowice za 108 grzyw. i nadał kościołowi. Trzeci kościół p. w. św. Barbary znajduje się na przedmieściu Opolskiem. Par. katol. S. Wielkie 1869 r. obejmowała 6093 katol. , 563 ewang. , 450 izrael. Dekanat wielkostrzelecki, dyecezyi wrocławskiej, miał 1869 r. 32, 832 katol. , 1339 ewang. , 588 izrael. Dzielił się na parafie Dolna, Rosmierz, Kamień W. , Strzelce W. , Jemielnica, Jasiona, Odmęt, Izbicko, Wysoka. Powiat wielkostrzelecki, w regencyi opolskiej Górnego Szląska, obejmuje, z małemi zmianami, obszar dawnej dzielnicy strzeleckiej ks. opolskiego. Dobra stanowiące tę dzielnicę przeszły około 1860 w posiadanie hr. Renarda i akcyjnego towarzystwa Minerwa. Dołączono tylko przy tworzeniu powiatu okręgi Kamień W. , Odmęt, Chorullę, Obrowiec i Rozwodzę, wreszcie Ujazd Ujest. Obszar powiatu graniczy od płn. wsch. z pow. lublinieckim, od płd. wsch. z toszeckogliwickim, od płd. z kozielskim, od płn. zach. z opolskim. Powierzchnia obejmuje 1652 mil kwadr. al. 356, 271 mr. Jestto płasko wzgórze, które szosa krakowskowrocławska dzieli na dwie rożne połowy. Część północnowschodnia przedstawia się jako kraina lesista przeważnie, z glebą ubogą, nienadającą się do uprawy; część południowozachodnia, z wznoszącą się pośród obszaru bazaltową górą św. Anny 1232 st. , jest o wiele lepszą. Najżyzniejszą glebę ma obszar zajmujący płd. stoki góry św. Anny. Klimat łagodniejszy odbija się tu i na roślinność. Zachodnią granicą powiatu płynie Odra, środek przerzyna Jemielnicka Woda, dopływ rz. Małopany, płynącej przez płn. wsch. część powiatu. Płd. kraniec przerzyna Kłodnica. W 1860 r. połowa obszaru 155, 290 mr. zostawała pod uprawą rolną, lasy zajmowały mniejszą połowę 148, 311 mr. , łąk nie wiele 7, 998 mr. , na wody, drogi, nieużytki przypadało 38, 181 mr. , pastwiska 431 mr. , ogrody 2174 mr. W 1885 r. było na obszarze gmin wiejskich 23, 337 ha roli, 2047 ha łąk i 1063 ha lasu; na obszarze dóbr większej posiadłości 19, 955 ha roli, 1920 ha łąk i 32, 145 ha lasu. Do miast należało 1287 ha roli, 70 ha łąk i 79 ha lasu. Ogółem obszar ról. łąk i lasów wynosił 89. 515 ha. Z rolnictwem łączy się hodowla owiec, uprawa owocowych drzew i wina w niektórych okolicach Leźnica, Olszowa. Z bogactw mineralnych obszar powiatu posiada pokłady wapienia i rudy żelaznej. Ztąd rozwinął się tu przemysł żelazny liczne huty, walcownie, wielkie piece. Ludność tego obszaru wynosiła 1783 r. 13, 688 głów 1510. W miastach; 1861 r. było 56, 560 mk. 50, 044 Polaków, 6026 Niemców, 490 Czechów; 53, 588 katol. , 1986 ewang. , 986 żyd. ; 1870 r. 61, 261 mk 3832 na 1 milę kwadr. , w tej liczbie 94 katol. i 89 Polaków. Według ostatniego spisu z 1885 r. było ludności 64, 301 w tem 8177 w miastach Strzelce W. i Leźnica; co do wyznania 61, 909 katol. , 2558 ewang. i 834 żyd. Ostatnie dane urzędowe nie uwzględniają narodowości; prawdopodobnie można przyjąć 90 dla Polaków. 2. S. Małe al. Strzeleczki, niem. Klein Strehlitz, 1531 r. Parva Streletz, Klein Streletz, targowisko nad praw. , brzegiem Soleckiej Wody, pow. prądnicki, par. Strzelce Małe, odl 3 1 2 mili od Prądnika, 1 1 4 na wschód od Strzelic. Posiada kościół par. kat. , szkołę 3klas. , gorzelnię. Gmina wiejska ma

Strzelce