lei rodzin szlacheckich, następnie ordynatów Ostrogskich. Obecny właściciel S. posiada papiery dotyczące tego mka; najdawniejszy dokument odnośny do Stołpowa jest z 1512 r. Lasek ów jest wzdłuż i wszerz jakby zasia ny różnej wielkości i kształtów kopcami. Na samym stoku wzgórza, w kierunku rzeczki, są obszerne murowane lochy, w kształcie dwuramiennego krzyża, z mnóstwem framug w bocznych ścianach; z tych niektóre już ro zbite, na innych dochowały się jeszcze ślady liter słowiańskich, po jednej tylko literze na każdej framudze i to nie w abecadłowym porządku; gdzie niegdzie także cyfry rzym skie. Wejście do podziemi odkryte, obszer ne; powietrze w nich suche i czyste. Część tylko lochów stoi otworem; w dwóch miejscach bowiem przez otwory rozbitych framug widać mur zasypany gruzem, ciągną cy się w kierunku zachodnim. Poprzedni dziedzic S. Jankowski na poszukiwania w tym lasku miał stracić część majątku Gaz. polska, 1874, 225. K. Kr. Stołpowicha al. Stołpowicka Góra, wzgórze na gruntach wsi Pilawa, pow. kaniowski. Stołpowszczyzna, dobra, pow. nowoaleksandrowski, w 3 okr. pol. , o 45 w. od Nowoaleksandrowska. Stołpowysk, wś, pow. prużański, w 4 okr. pol. , gm. białowieskoaleksandrowska, o 63 w. od Prużany. Stołpy 1. wś i przysiołek, pow. prużański, w 3 okr. pol. , gm. murawjewska, o 40 w. od Prużany. 2. S. , przysiołek, tamże, o 42 w. od Prużany. Stołuń 1. al. Stołunek, Staluner See na ma pie sztab. , mylnie Stalusz, jezioro, w pow. międzyrzeckim, na płn. zach. od Pszczewa, pod wsią S. , 1, 02 klm. długie, o 3 klm. szer. , bez odpływu. Łączy się na wschodzie z jez. Czarnem; przesmyk przedziela je od płd. wschod. kończyny jez. Lubikowskiego; na zach. wybrzeżu jeziora S. leży wieś t. n. 2. S. , Stallune na niem. mapach, nazwa górnej Łobżonki, dopł. Noteci, w pow. złotowskim. 3. S. , wzgórze, w pow. międzyrzeckim, o 6 klm. na płn. zach. od Pszczewa, na płn. wy brzeżu jez. Czarnego. E. Cal. Stołuń, urzęd. Stalun, wś, pow. międzyrzecki, o 7 klm. na płn. zach. od Pszczewa par. , poczta, na zach. wybrzeżu jeziora t. n. , st. dr. żel. w Międzyrzeczu Meseritz o 10 kim. ; 69 dm. , 556 mk. 517 kat. , 39 prot. i 2013 ha 1254 roli, 60 łąk, 410 lasu; czysty doch. 4, 31 z ha roli, 5, 48 z ha łąk, 1, 17 mrk. z ha lasu. S. był własnością bisk. poznańskich, którym płacono z 18 łanów osiadł. po 24 gr. czynszu, 1 ćwiertnię owsa, 2 kury i 30 jaj, tudzież z 2 łanów sołtyskich 2 złp. 4 gr. , zamiast zwykłych posług. Przy S. , mówi Inwentarz dochodów biskupich z 1564 r. , są jeziora Głemboczek o 3 klm. na zach. od S. , Stołunek, Białe, Czarne. Nota. Na Głemboczku nie rabiają, bo je opat bledzewski wyławia. To jezioro jest za strugą, na grun cie i w boru biskupim. Opat bledzewski i starosta międzyrzecki natenczas je sobie sposobiają, a to się zaczęło za nieboszczyka kś. Czarnkowskiego. Za kś. Isdbińskiego brano opatowi niewody, łowić mu nigdzie nie do puszczono. Ibidem są włóki na inszych je ziorach. Ibidem de mellificiis dają bartnicy miodu quartas alias ćwierci 4, a kiedy miodu nie ma, pieniędzmi odkłada. Tabernatores 2, quilibet eorum dat gr. 24. Ibidem dantur a cmethonibus avenae czwertni 18 pro pratis in Trzebieszów Kś. J. Jabczyński, Rys hist. m. Dolska, 97. W 1580 r. było w S. 8 1 2 łan. osiadł. , 1 sołtyski, 2 półłanki karczm. , 11 zagr. , 6 komor. , 1 kowal. E. Cal. Stołupianki wś, pow. suwalski, gm. i par. Wiżajny, odl. od Suwałk 25 w. , 8 dm. , 71 mk. W 1827 r. było 9 dm. , 74 mk. Stołupiany, niem. Stallupoehnen, miasto powiatowe obwodu reg. gąbińskiej, pod 54 38 płn. szer. a 40 15 wsch. dłg. , przy linii dr. żel. państwowej wschodniej Ostbahn, odległe 11 klm. od granicy król. polskiego o 13 klm. od Wierzbołowa. Leży na wznies. 69 mt. npm. , w okolicy równej, która 10 klm. na południe od msta wznosi się do 85, a dalej ku granicy obszar powiatu obejmuje część wyżyny bałtyckiej, ze wznies. do 230 mt. Gleba urodzajna. W wyżej położonych częściach znajdują się łomy kamienia a także margiel wapienny, w niżej położonych pokłady torfu. Klimat ostry, częste i nagłe zmiany powietrza, zimno dochodzi do 28 R. W r. 1885 S. miały 251 dm. , 850 dym. , 4181 mk. 2042 męż. , 2139 kob. , dzieci 502 chłop. , 654 dziew. , 23 kat, 4044 ew. , 100 żyd. Do miasta należy 875 ha 721 ha pod uprawą, 31 ha łąk. Mieszkańcy, mówiący w znacznej części po litewsku, trudnią się rolnictwem i chowem koni oraz handlem zboża i bydła, które wysyłają częścią do Królewca, częścią do Berlina i Saksonii. O 11 klm. od S. znajduje się słynna królewska stadnina Trakeny, czem się objaśnia, że rasa koni w ogóle tu dobra i chów koni kwitnie. Raz w rok odbywa się. w S. jarmark na konie remontowe. W S. przebywa landrat, Superintendent ew. ; także znajdują się wszystkie urzędy powiatowe, urząd katastrowy, sąd, prokuratorya, poczta, st. tel. i st. dr. żel. między Wystrucią i Wierzbołowem. Omnibus pocztowy kursuje ztąd do Szyrwitu, Szitkehmen; omnibus prywatny do Pilkał; poczta piesza do Kattenau i Sodargen. Nazwę 8. wywodzą od słów litewskich stalcz stół i uppoehne źró Stołpowicha Stołpowicha Stołpowszczyzna Stołpowysk Stołpy Stołuń Stołupianki Stołupiany