mandorem został syn ks. Mikołaja Sierotki Zygmunt Karol, późniejszy wwdanowogródzki, który bawiąc na naukach w Bolonii, w 17 roku życia, powziął chęć wstąpienia do zakonu kawalerów maltańskich i gdy w 1609 r. otrzymał na to zezwolenie ojcowskie, udał się do Malty i po złożeniu ślubów odbył na morzem Śródziemnem wyprawę przeciwko piratom afrykańskim. Odtąd S. wzrosły i nabrały pewnego rozgłosu, ks. Zygmunt bowiem, wychowany we Włoszech, przywiózł z sobą zamiłowanie do budownictwa i dźwigając miasto, starał się zarazem o jego upiększenie. W 1639 r. wzniósł wielkim kosztem z muru świątynię, a przy niej domek loretański, z piękną figurą Matki Boskiej, rzezaną z drzewa, odpusty wyjednał w Rzymie i wś Berezowce zapisał na fundusz kościołowi. Miejsce to stało się uczęszczanom przez pątników i lud, uważając statuę za cudowną, składał liczne ofiary i vota. Ustanowiona przez biskupów wileńskich parafia stołowicka, miała kaplice w Arabinowszczyźnie, Haciszczu, Domaszewiczach i Żeleźnicy. Istniał nawet dekanat stołowicki, obejmający 11 parafii S. , Krzywoszyn, Darewo, Iskołdź Kroszyn, Swojatycze, Połoneczka, Horodyszcze, NowaMysz, Snów i Zadźwiej z tych podane kursywą skasowano, pozostało zaś dołączono do dok. nowogródzkiego; parafia stołowicka weszła głównie w skład par. Kroszyn. W 1868 r. kościół w S. przerobiono na cerkiew kosztem 9000 rs. Statua N. M. P. pozostała w cerkwi. Opis inauguracyi cerkwi pomieściły Mińskie Eparch. Wiedom. 1886 r. , N. 20, str. 480. Po śmierci ks. Zygmunta Karola 1642 r. byli komandorami do 1671 r. jeden po drugim bracia rodzeni Tomasz i Milcołaj Judycoy, od 1688 1719 Kazimierz Michał Pac, od 1719 40 Michał Dąbrowski, a po nim do 1764 hr. Maurycy de Saxe, poboczny syn Augusta II i Urszuli Bohuszówny, stolnikówny litewskiej. Gdy po śmierci Augusta III przeciwnicy domu saskiego wzięli górę, konfederacya zawiązana natenczas w Brześcia Litew. odjęła komandorstwo hr. de Saxe pod pretekstem nieposiadania indygenatu i oddal je Bartłomiejowi Steckiemu. Po nim został komandorem Mikołaj Józef Radziwiłł, ordynat kiecki, wwdp trocki, a po śmierci jego w 1813 r. wziął komandoryę razem z ordynacyą kiecką synowiec jego ks. Ludwik Radziwiłł, syn Michała, kaszt. wileńskiego, i Heleny Przeździeckiej, urodzony 1773 r. Kotłubaj, Galerya nieświeska, 356. Był on ostatnim komandorem stołowickim, bowiem zakon maltański wkrótce rozwiązany został i dobra przeszły na prawach ziomskich w dom Radziwiłłów linii kleckiej. Po śmiarci ostatniego ordynata kleckiego Leona Radziwiłła w 1886 r. , S. wraz z innemi dobrami ks. Leona, dołączono do ordynacyi nieświeskiej. Obejmują 46 włók. Niegdyś miasteczko słynęło jarmarkami na konie. Kahał w 1717 r. płacił 100 złp. pogłównego Vol. Leg. , VI, fol. 356. Przy ko ściele farnym z funduszu Stanisława Radzi szewskiego istniał dawniej szpital, pobudo wany przez Radziwiłłów około 1657 r. D. 23 września 1771 r. w S. Suwarow zeszedł nie spodzianie w nocy konfederatów barskich pod wodzą hetmana Michała Ogińskiego, i bez boju zabrał w niewolę. Po drugim podziale Rzpltej w 1793 r. S. zamianowano mtem po wiat. ziemi Stwołowickiej, tak jak Nowogró dek w ziemi nowogrodzkiej, a Słonim w słonimskiej. W 1795 r. po podziale osta tnim i utworzeniu gub. słonimskiej, S. wróciły znowu do znaczenia mta parafialnego. Oprócz cerkwi, przerobionej z kościoła, istnieje tu druga p. wez. Wniebowzięcia, fundacyi po dobno któregoś z Radziwiłłów; posiada 3 włóki i 18 mr; przeszło 2000 parafian. Gmi na stołowieka obejmuje 5 okręgów starostw wiejskich, 917 osad włościańskich, ma 3892 włośc. pł. męż. , uwłaszczonych na8376 dzies. gruntów wybornych, urodzajnych. Powierz chnia gminy płaska, małoleśna. A. Jel. Stołowniata, rzeka, lewy dopływ Bobra. Stołowo, wś włośc. , pow. mławski, gm. Dąbrowa, par. Szreńsk, odl. 18 w. od Mławy, ma 12 dm. , 80 mk. , 237 mr. Połowa obszaru stanowi jedną posiadłość włościańską, mającą 121 mr. W 1827 r. 1 dm. , 5 mk. Stołowo, wś, pow. borysowski, w 1 okr. pol. chołopienickim, parochii Borysów, ma cerkiewkę i od 1884 r. szkółkę cerkiewną. Stołowszczyzna, wś, pow. kobryński, w 1 okr. pol. , gm. Zbierogi, o 24 w. od Kobrynia. Stołowy Kamień, szczyt górski, w pow. gródeckim, wzn. 412 mt. ; ob. Majdan 7. t. V, 912. Stołp Matyaszów, uroczysko na gruntach wsi Karasina, w pow. kowelskim. Stołpce, Stołbce, białoruskie Stoubcy, Stoupcy, mko rządowe przy ujściu Odcedy do Niemna o 56 w. od jego źródła, przy linii dr. żel. moskiewskobrzeskiej, pow. miński, w 3 okr. pol. kojdanowskim, gm. Stołpce, o 70 w. od Mińska, o 1 w. od st. dr. żel. moskiewskobrzeskiej Stołpce, ma przeszło 300 osad, do 3000 mk. , przeważnie żydów. W 1867 r. było tu 301 dm. , 2035 mk. , cerkiew, kośc. katol. , 4 domy modlitwy żydowskie, st. poczt. , jarmark 5 sierpnia. Posiada cerkiew z 1825 r. , murowaną, p. w. św. Anny, fundacyi ks. Czartoryskich, uposażoną z dawnych zapisów 4 włók. ziemi, około 3500 parafian; kaplica z 1844 r. p. w. N. M. P. we wsi Opieczki. Stołowniata Stołowniata Stołowo Stołowszczyzna Stołowy Kamień Stołp Matyaszów Stołpce