Stokinie, dwór, pow. rossiońskij gm. Mańkuny, o 15 w. od Rossień. Stoklany, wś, pow. szawelski, gm. Tryszkuny, o 53 w. od Szawel. Stokliszki, mko rząd. nad rzką Wierzchnią, pow. trocki, w 3 okr. pol. , gm. Jezno o 10 w. , okr. wiejski Stokliszki, odległe o 42 w. od Trok a 70 w. od Wilna. W pięknem położeniu, na lekko pochyłej ku południowi płaszczyźnie zbudowane, ma 2089 mk. Podług spisu z 1865 r. było 861 dusz rewiz. włośc. i 4 jednodw. ; w 1866 r. 272 dm. , 1644 mk. 41 prawosł. , 936 kat. , 5 ew. , 7 mahom i 355 żyd. . Posiada kościół par. kat. , kaplicę na cmentarzu, dom modlitwy żydowski drcwn, browar, dwa jarmarki 23 kwietnia; 8 września. Pierwotny kościół, p. w. św Trójcy, wzniósł tu w 1593 r. Zygmunt III i opatrzył go funduszem ziemnym a Jan Alfons Lacki pomnożył uposażenie w 1641 r. Po upadku starej drewnianej świątyni w r. 1776 r. zbudował nowy kościół, w stylu gotyckim z domieszką renesansu, ówczesny starosta stokliski Józef Teodor Doroszkiewicz Bouffał h. Kościesza. Jest on w kształcie krzyża, z dwoma czteropiętrowemi wieżami, opasany murem, z czterema narożnemi kapliczkami. Posiada sześć ołtarzy św. Trójcy, św. Antoniego, św. Michała, Niepokal. Poczęcia N. M. P. , Jezusa Chrystusa Ecce homo i św. Jana Chrzciciela. Parafia kat. , dekanatu mereckiego, ma 6148 wiernych; kaplica w Pestowianach. Okrąg wiejski, oprócz mka S. , obejmuje wś Budę, w 1865 r. w ogóle 403 dusz rewiz. włośc. skarbowych. Dobra skarbowe S. w 1850 r. składały się z mka, 20 wsi, 2 zaśc. i miały 8759 dwor. O 3 w. od mka w stronie płd. zach. znajdują się trzy źródła mineralne, zwane siarczane, słone i żelazne, przy których tenutaryusz S. gen. Murawiew założył łazienki. Wody te sprowadzały około 200 chorych rocznie, po nastąpionej jednak w 1857 r. pogorzeli zabudowań czasowo zaniedbane zostały. S. znane są od początku XV w. Tędy ciągnęła w 1403 r. wielka wyprawa krzyżacka pod dowództwem marszałka zakonu Wernera Tettingen, prowadząc Świdrygajłę do rządów Litwy. W 1569 r. S. należały do dóbr stołowych królewskich i składały część oprawy królowej Barbary Radziwiłłówny. Następnie przemienione na starostwo niegrodowe, obejmujące S. z przyległościami, które w 1766 r. posiadał Józef Bouffał, następnie Minejko, opłacając kwarty 1361 złp. 17 gr. a hyberny 685 złp. Na sejmie z 1773 75 r. Stany Rzpltej nadały te dobra w posiadanie emfiteutyczne Feliksowi Malinowskiemu, po nim dzierżył je Wacław Matuszewicz. Po ostatnim rozbiorize stawszy się własnością skarbu, oddane były na pewien przeciąg czasu gen. Murawiewowi, poczem wróciły pod zarząd dóbr państwa. Jeszcze na początku XVIII w. S. zaczęły być powszechnie znane ze swoich źródeł słonych. Za Augusta II Ludwik Pociej, hetman w. lit. , będąc ststą stokliskim, postanowił założyć tu warzelnie soli, ale że korzyść nie wyrówny wała nakładom, po pierwszych próbach za niechano przedsięwzięcia. Pomiędzy 1780 a 1790 r. Joachim Chreptowicz, podkanclerzy litewski, zwrócił uwagę na zdroje w 8. i w celu ich zbadania wysłał profesorów akade mii wileńskiej Sartorisa i kś. Józefa Mickie wicza, którzy znalazłszy w tutejszej wodzie zaledwie pół procentu soli kuchennej, wnieśli, że wywarzanie jej zwyczajnemi środkami nie może być korzystnem, bo nie odpowie nakła dom. Dodał jednak Sartoris, że woda mogła by być wzmocniona przez zamrażanie, coby znacznie zmniejszyło koszta wywarzania. Do mysł ten zachęcił kś. Jundziła, który w 1791 r. przybył do S. i rezultaty swych badań ogłosił w broszurce O źródłach słonych i soli stokliskiej Wilno 1792. Podług niego sól w S. przez zamrożenie oddzielona i potem warzeniem do użycia przysposobiona, wymagałaby tak umiarkowanych kosztów, że z ko rzyścią mogłaby być wyrabianą. W 1827 r. czynił tu poszukiwania geognostyczne von Ulman. Przypuszczając znajdowanie się po kładów soli, zrobił otwór świdrowy na 10 1 2 sążni, napotkawszy jednak pod warstwą gli ny piaszczystej i gliny czerwonej oraz niebiesko szarej na ułamki skał twardych, mu siał zaniechać dalszego badania. Dopiero w r. 1841 zwrócono uwagę na leczniczą własność źródeł stokliskich. Z polecenia rządu badali je wówczas dr. Zielonka i aptekarz Ancypa a tenutaryusz stokliski gen. Murawiew zbu dował dom drewniany, stajnie, łazienkę i rozerwaary do wody. W 1851 r. rozszerzono znacznie zakład kąpielowy, który coraz wię cej ściągał chorych, głównie na reumatyzm, skrufuły, wyrzuty skórne i in. Dalszy roz wój, przerwany pożarem w 1857 r. , datuje się od czasu oddania zakładu kąpielowego w 24letnią dzierżawę Sacewiczowi i doktorowi Bi lińskiemu z Wilna. O wodach mineralnych stokliskich pisał Kukolnik w Pamiętniku wi leńskiej gub. z r. 1859 r. str. 57 67. Opis S. podał Syrokomla w Wycieczkach po Li twie t. I, 136 153. J. Krz. Stokmiany, ferma, pow. szawelski, gm. Tryszkuny, o 5 w. od Szawel. Stoków 1. kol. , pow. gostyński, gmina Czermno, par. Gombin ewang. , ma 5 dm. , 36 mk. ew. , 95 mr. ; przy domach piękne sady owocowe, przynoszące znaczny dochód. Na łąkach pokład torfu; plantacye wierzbiny. W 1827 r. 6 dm. , 59 mk. , par. Życk. 2. S.

Stokinie

Stokinie

Stoklany

Stokliszki

Stokmiany

Stoków