mk. ; 1811 r. 112 dym. , 597 mk. ; 1837 r. 130 dm. , 1089 mk. ; 1840 r. 1120 mk 947 kat. , 82 prot. , 91 żyd. ; 1871 r. 124 dm. , 1368 mk. 650 męż. , 718 kob. ; 1102 kat. , 148 prot. , 118 żyd. . Między r. 1373 76 pisał się Przedpełko z S. ; r. 1397 1423 Moście, kaszt. po znański, r. 1429 32 Przedpełko syn Mościca, r. 1446 68 Mikołaj Stęszewski z Bnina, chorąży poznański; późniejszymi dziedzicami byli kolejno Bnińscy, Myjomscy, Dębowscy, i Gułtowscy r. 1580, Pawłowscy 1595, Manieccy 1642, Szczanieccy, Broniszowie oko ło r. 1700; z nich Dorota, córka Piotra, pier wszych ślubów Radomicka, wniosła dobra stęszewskie ks. Jabłonowskiemu, kaszt. kra kowskiemu. Ten sprzedał je w r. 1799 ks. Oranii, późniejszemu królowi niderlandzkie mu. Klucz S. składały wówczas Cieśle, Dęb no Małe i Wielkie, Krąplewo, Mirosławki, Stęszew, Tomice, Witowie i Zborowe. Zacho dzące w dyplom, wielkopolskich z r. 1292, , Stosevo Scosevo nie jest Stęszewem, lecz Stęszewkiem w pow. sredzkim, wsią kapitul ną; ztąd pochodził zapewne altarzysta poznań ski Maciej Sedler, występujący w r. 1380, który z Przedpełkami stęszewskimi nic nie miał wspólnego. Według autorów niemiec kich, zajmujących się dziejami w. ks. poznań skiego, miał S. już w r. 1370 być miastem. W r. 1458 dostawił S. 6 żołnierzy pieszych na wyprawę malborską; r. 1704 generał szwedzki Mejerfeld złupił to miasto; r. 1759 w końcu lutego zajęli je Prusacy, lecz cofnęli się niebawem przed wojskiem ruskiem; r. 1761 zniszczyli Prusacy po stoczonej utarcz ce magazyny ruskie; w kilka lat później miał pułkownik Drewicz zburzyć miasto; r. 1808 spaliło się tu 26 dm. ; r. 1848 brał S. czynny udział w ruchach ówczesnych; w d. 2 maja wkroczył do miasta oddział Domachowskiego; wkrótce potem zajęli je Prusacy. Tuż pod miastem, ku południowi, znajduje się nasyp, na którym niegdyś stało zamczysko dziedzi ców. Obozujący w S. Szwedzi szukając skar bów, odkopali tu drzwi żelazne, które złożono w kościele parafialnym. Do nasypu tego, zwanego powszechnie Zamczyskiem lub Pań ską górą, wiąże się podanie, że w danej chwili roztwiera się co lat dziesięć i że łaknąca skarbów niewiasta zapomina o swojem dziec ku, które, po latach, gdy góra Pańska znów staje otworem, znajdują tam bawiące się jabłkiem. Na obszarze S. wykopano dłuto dyorytowe. W r. 1858 znaleziono w gruzach probostwa grób i w nim popielnicę. W ko ściele przechowuje się skamieniałość, podobno ząb mamuta. E. Cal. Stęszewko 1. Stęszewo na mapie Chrzan. , urzęd. Stenschifke, folw. , w pow. międzyrzeckim, o 7 klm. ku zach. od Trzciela poczta, Stę okr. dworski Średni Folwark Pannwitz, st. dr. żel. na Suchym Lutolku Duerrlettel o 3 kim. ; 1 dm. , 11 mk. 2. S. ,urzęd. Stenschewko, Stosevo, Scosevo i Stessevo w r. 1292, Stanschevo r. 1339, Staschewo r. 1523, Stęszewo r. 1793, niekiedy Stenczewo, wś, w pow. średzkim, o 8 klm. na płn. zach. od Pobiedzisk poczta i st. dr. żel, 1 klm. na płn. od jez. Stęszewskiego; par. Wronczyn; 22 dm. , 204 mk. 170 kat. , 34 prot. i 445 ha 357 roli, 2 łąk. W r. 1292 Przemysław II oddał S. i część Młodej Wsi kapitule pozn. wzamian za Krosno z pod Mosiny; r. 1327 papież Jan XXII poleca, ażeby zwrócono zajęte niepra wnie posiadłości kapitulne, między któremi wymienia S. ; w r. 1339 oznajmia biskup po znański Jan, że S. , wś kapitulną, oddano Jaku bowi i Mikołajowi z Szrapek do osadzania na prawie niemieckiem. Między r. 1557 1602 rozgraniczono S. z Kołata i Turostowem Ak ta grodz. kaliskie. W r. 1580 było w S. 4 półłanki osiadłe, 1 pusty, ćwierć karczm. i 3 zagrodn. ; znaczną część obszaru zajmował folw. kapitulny. Wś ta zwała się jeszcze po r. 1793 Stęszewem, a holendry Stęszewskie Stęszewkiem. Zabrana przez rząd pruski, wcieloną była do t. zw. amtu pobiedzińskiego, następnie do domeny owarzędzkiej. Folw. , z obszarem 708 mr. magdeb. r. 1804, nale ży obecnie do Radońskich. 3. S. , ob. Stęszewskie jezioro, holendry i leśnictwo. E. Cal. Stęszewskie Hoiendry, dawniej Stęszewko, pow. średzki, na płd. zach. od Kiszkowa i na płn. zach. od Pobiedzisk, rozłożyły się w pewnym promieniu od Stęszewka, z którem losy swoje dzieliły; w 1871 r. miały 16 dm. , 158 mk. 57 kat. , 101 prot. . Obecnie usunięto ich nazwę z nomenklatury urzędo wej; w miejsce Stęszewskich Holendrów po jawiły się Althauland, Seehauland, Tannenhorst i Trockenhauland. Najnowszy Spis gmin i okręgów wykazuje tylko Tannenhorst i Trockenhaulnd o 2 do 3 klm. ku północy od S. , które tworzą okr. wiejski i mają 14 dm. , 148 mk. 57 kat. , 91 prot. i 396 ha 369 roli, 9 łąk, 7 ha lasu; par. kat. Wronczyn, prot. Pobiedziska i Roje wiec. Seehauland, Jezierze Holendry, na mapie Chrzan. Tuchno, leżą o 2 klm. na zach. płd. od Stęszewka, na płn. wybrzeżu jez. Stęszewskiego. Althauland zda je się być nazwą dowolną. E. Cal. Stęszewskie jezioro, mylnie Stęszewko, pow. średzki, na zach. płn. od Pobiedzisk, 3 1 2 klm. długie, 0, 6 klm. szerokie, zlewa się z jez. Wronczyńskiem; odpływa do Główny, dopł. Warty. Stęszewskie leśnictwo, urzęd. Schimmelwald, dawniej Stęszewko Forstetablissement, pow. średzki, o 9 klm. na płn. zach. od Pobiedzisk Stęszewko Stęszewko Stę Stęszewskie Hoiendry Stęszewskie jezioro Stęszewskie leśnictwo