3696 wypadków, t. j. na 1000 osób 42 rocznie. Ludność żydowska w ośmioletnim okresie czasu od r. 1875 1882 wzrosła o 20, katolicka obrz. łacin, o 1 12, gr. kat. o 1 10. S. posiada trzy szpitale garnizonowy, szpital imienia arcyks. Ferdynanda al. powszechny od r. 1841 i izraelicki od 1845. Aptek w powiecie 4 3 w S. , 1 w Haliczu, lekarzy 13 11 w S. , 2 w Haliczu, chirurgów 8 w S. 6, akuszerek 24 w S. 22, w Haliczu 2, dentysta 1, weterynarz 1. Dawniejszy cmentarz znajdował się na przedm. Tyśmienickiem, stał przy nim kościół św. Józefa dziś hotel Kamińskiego. Nowy cmentarz dla wszystkich wyznań chrześciańskich założono w r. 1782. Ogrodów prywatnych posiada miasto wielką ilość, ale publiczny zaledwie jeden, założony przed kilku laty na wałach, za dawniejszym zamkiem. Woda do picia w S. bardzo zła, zwłaszcza w śródmieściu. Zarząd miasta, S. był pierwotnie wsią Potockich, pod nazwą Zabłotowa. Na mocy przywileju erekcyjnego z d. 7 maja 1662 r. , nadanego przez Jędrzeja Potockiego, kaszt. krakow. i hetmana pol. kor. , otrzymała osada prawo magdeburskie i nazwę Stanisławowa. Jan Kazimierz przywilejem z d. 14 sierp. 1663 ze Lwowa potwierdził prawo nadane przez dziedziców, i zrównał S. z innemi miastami Rzeczypospolitej. Następnie przywilej lokacyjny potwierdził król Michał Wiśniowiecki. Miasto otrzymało prawo wyboru wójtów i ławników. Wybory odbywały się zwykle na Nowy Rok w obecności namiestników zamkowych czyli burgrabiów. Zwykle obierano 12 mężów, a z pośród nich dziedzic mianował 2 burmistrzów albo prezydentów proconsules, poczem na miejsce tychże wybierali mieszczanie jeszcze dwóch. Owych 12 mężów z pośród siebie obierało wójta, czterech ławników i siedmiu rajców. Jeden z ławników bywał zwykle zastępcą wójta. Ogółem wybierano wraz z burmistrzami 14. Przywilej królewski w miarę wzrostu miasta pozwalał wybierać więcej rajców i ławników. Nadto corocznie odbywało się zgromadzenie pospólstwa communitas civium, na którem, przy współudziale rajców, wybierano dwóch rachmistrzów czyli lunarów quaestor, Lohnherr do zarządu przychodami i rozchodami miejskiemi i 12 mężów z pospólstwa ac duodecim ex communitate viris do kontrolowania stanu finansowego i rozporządzania majątkiem miejskim. Niekiedy, pomimo wyraźnego brzmienia przywileju, wybierano tylko 6 mężów z pospólstwa. Na czele urzędu ławniczego officium scabinale, sprawującego sądownictwo karne, stał wójt lub jego zastępca. Urzędowi radzieckiemu przewodniczyli dwaj burmistrze. Do jego kompetencyi należała administracya miejska i sądownictwo w sprawach cywilnych. Sesye radzieckie i ławnicze odbywały się naprzemian w ratuszu. Oba urzędy miejskie, w sprawach spornych lub wątpliwych, miały prawo, na mocy przywileju królewskiego, odwoływania się do króla. Na dorocznych zgromadzeniach pospólstwa uchwalano plebiscyta czyli wilkierze. Ludność rzemieślnicza otrzymywała równe prawa z resztą mieszczaństwa. Dwunastu rzemieślników jednej kategoryi mogło już przystąpić do utworzenia cechu. Corocznie odbywały się wybory na cechmistrzów. Cechy były pod kontrolą urzędu radzieckiego. Od niego zależało wydawanie konsensów nowotworzącym się cechom, potwierdzanie wyborów, odbieranie przysięgi od cechmistrzów, oznaczanie wartości i jakości produkcyi rękodzielniczej. W cechu rzeźniczym braćmi cechowymi, młodszymi i starszymi, mogli być nie tylko, ,chrześcijanie ale luteranie i żydzi. Jednak starszym cechmistrzem mógł być tylko z polskiego narodu, a młodszym także i z ruskiego. Mieszczanie i przedmieszczanie otrzymali prawo na budowanie, ,browarów, słodowni i winnic, z tą tylko różnicą, że przedmieszczanie suburbani obowiązani byli płacić na rzecz dziedziców nieco większe podatki, a sycić miodu wcale nie mogli. Na rzecz dziedziców szły z miasta następujące dochody podatek czynszowy, gruntowy, od gorzałki, piwa i miodu syconego. Późniejszemi czasy nadto opłaty od zboża i słodu, od ula pszczół, od rzeźników za wybudowanie jatek i za prawo wykonywania rzemiosła, targowe, jarmarczne i mostowe. Dochody lunaryi, przeznaczone na reparacyą wałów i murów, na armaty, prochy, amunicyą, opłacanie i odziewanie 6 sług miejskich ministeriales, revisores, składały się; z wagi, śrótarni propinacyi, ropy, brukowego, masztu, pomiernego, piwa przewoźnego, woskobojni, mazi, dziegciu, izby w ratuszu z komorą i opłat sądowokarnych wyżej złotych pięciu. Na utrzymanie urzędów radzieckiego i ławniczego szły dochody; z łaźni, cegielni i pieca wapiennego, blecharni, straganów; w rynku i opłat sądowych poniżej 5 złp. Żydzi otrzymali osobny przywilej d. 17 września 1662 r. , potwierdzony następnie przez Józefa Potockiego pomiędzy r. 1703 a 1736. Mieli już prawo wolnego się w tem miejscu budowania, osiadania, szynkowania, handlowania i wszelkiemi sposobami zarabiania. We wszystkich tranzakcyach sądowych mogli odwoływać się do juryzdykcyi zamkowej, a sławetni wójci obu nacyi polskiej i ormiańskiej nie mieli żadnej władzy nad nimi. Gdy Ormianie coraz liczniej zaczęli osiedlać się, otrzymali również przywilej od Jędrzeja Potockiego, d. 14

Stanisławów