Mikołaja Kuleszy. 16. S. , folw. , pow. ihu meński, w 4 okr. pol. puchowickim, par. ka tol, błońska, przy linii dr. żel. lipaworomeń skiej, o 5 w. od st. Rudzieńsk, w stronę st. MarynaHorka. Była to dość dawna własność Ratyńskich, po Burzyńskich; ostatni dziedzic Stanisław Ratyński, uprzednio człowiek bardzo bogaty, po zmarnowaniu fortuny tu życie w wieku sędziwym około 1874 r. zakończył. Obecnie S. należy do spadkobierców po siostrze jego 1 V. Bykowskiej, 2 v. Bujanowskiej. 17. S. al. Stanisławowo, folw. , pow. miński, w 2 okr. pol. rakowskim, gm. Stare Sioło, przy drodze z Bocowszczyzny do folw. Lachówka, od 1856 r. własność Olekiewiczów, razem z Bocowszczyzną ma 11 włók; grunta szczerkowogliniaste. 18. S. , po łotew. Stonsłowowa, wś, pow. dyneburski, w 2 okr. pok. do spraw włośc, gm. Indryca Wielka, par. Indryca, własność Józefa Makowskiego; w 1863 r. 50 dusz rewiz. 19. S. , dobra, pow. połocki, w 3 okr. pok. do spraw włośc, gm. Mieżewo, w 1863 r. 122 dusz rewiz. 20. S. , ob. Stani sławowo, J. Krz. A. Jel. Stanisławów, miasto powiatowe w Galicyi wschodniej i stolica biskupstwa gr. kat. , leży pod 48 55 szer. półn. , a 42 23 dług. wschod. od F. , o 140 klm. od Lwowa, 126 klm. od Czerniowiec, wśród obszernej równiny, zamkniętej od południa pasmem Karpat lesistych, pomiędzy Bystrzycą Sołotwińska i Nadworniańską, przy dwóch liniach kolei żelaznej lwowskoczerniowiecko jaskiej i państwowej. Miasto zajmuje 950 mr. obszaru, składa się ze śródmieścia i czterech przedmieść Zabłotowskie, Tyśmienickie, Łysieckie i Halickie. Ulic jest 45, placów 10, domów 1257. Obszerny rynek z ratuszem stanowi najokazalszą część miasta. Z rynku rozchodzą się krótkie ulice, zabudowane kamienicami jednopiętrowemi, ku przedmieściom, dawniej oddzielonym od śródmieścia murami, wałami i fosą. Przedmieścia zabudowane dworkami drewnianemi, które z każdym rokiem ustępują miejsca kamienicom. Do najlepiej zabudowanych, oprócz rynku, należą plac Potockiego, plac Franciszka, z posągiem cesarza Franciszka I, plac Franciszka Józefa, nowotworzący się plac Mickiewicza; ulice Karpińskiego, Tyśmienicka, Zabłotowska i Lipowa. Stosunki geologiczne. O stosunkach geologicznych i wogóle fizyograficznych okolicy Stanisławowa pisał najobszerniej prof. Maryan Łomnicki w artykule, umieszczonym w pracy Al. Szarłowskiego pod tytułem Stanisławów i powiat stanisławowski pod względem historycznym i geograficznostatysty cznym Stanisławów, 1887 r. . Do tego przedmiotu odnoszą się także dra Oskara Lenza Reiseberichte aus Ostgalizien, drukowane w Verh. d. geolog. R. A. ; tegoż autora Die geologischen Karten des Stanislauer Kreises in Ostgalizien w Verb. d geolog. R. A. Wien, 1878; A. R. Beilla Ryby Dniestru i Bystrzyc w okolicach Stanisławowa Kraków; prace dra J. Jachny, dra Maryana Łomnickiego, E. Turczyńskiego, drukowane w Rocznikach Kom. Fizyogr. t. VI, VII, IX i XII; Michała Wierzbowskiego Ryby Bystrzycy Nadworniańskiej odbitka z t. XXII Sprawozdań komisyi fizyograficz. Akademii umiejętności, Kraków 1887. Według badań Prof. M. Łomnickiego S. leży przy linii zetknięcia się płaskowyżu podolskiego z podgórzem karpackiem. Linią graniczną stanowi tu rzeka Worona, płynąca od Otynii i Tyśmienicyku wsi Podłuże, gdzie wpada do Bystrzycy Nadworniańskiej. Dalszym ciągiem tej linii granicznej będzie dolny bieg obu połączonych Bystrzyc Nadworniańskiej i Sołotwińskiej, aż do ujścia ich do Dniestru koło miasteczka Jezupola. Po prawej stronie Werony i dolnego biegu Bystrzycy rozciąga się płaskowyż podolski, spadający stromo ku tej ostatniej na przestrzeni od Wołczyńca aż do Jezupola. Na południe od tej linii legła obszerna równina stanisławowska, przerznięta obu Bystrzycami i ich praw. dopływem Woroną. Od zachodu, t. j. od dolin Łomnicy, Łukwy i Łukawicy, zamyka równinę dział rybniański od wsi Rybno, a od południowego wschodu dział wodny pomiędzy dorzeczem Bystrzycy i Prutu. Od płd. zaś równina podnosi się zwolna ku pasmu karpackiemu. W związku z budową pionową dzieli Łomnicki okolice na dwa obszary płaskowyż podolski, przypierający od północy ku równinie stanisławowskiej, ma przedewszystkiem charakter stepów naddniestrzańskich. Stroma jego krawędź nad Woroną i połączoną Bystrzycą odsłoniła w dolnym pokładzie kredę senońską, dosyć ubogą w skamieliny, zwykle niedokładnie zachowane. Pomiędzy skamielinami najczęściej tutaj występują Belemnitella mucronata, Ananchytes ovatus, Ammonites sp. , Ostrea sp. , Bamlites sp. i t. d. Trafiają się również otwornice Foraminifera, zęby i łuski rybie. Ponad kredą, sięgającą na Wołczyńcu do połowy ścianki, wznosi się kilkunastumetrowy pokład gipsu ziarnistego alabastru, przedzielonego gdzieniegdzie od kredy cienką warstwą piaskowatego marglu. Alabaster ten, miejscami całkiem szary lub jak śnieg biały, z żyłami gipsu włóknistego, jest równorzędny gipsom podolskim i należy do utworu miocenicznego drugie piętro śródziemnomorskie. W braku twardszego kamienia używają w S. tego alabastru jako materyału budowlanego. U góry odgranicza się alabaster wapieniem łupkowym, zwięzłym, nad

Stanisławów

Stanisławów