nych powiatów. Pierwotnie sioło, założone przez przesiedlenie tu mieszkańców sioła Nikolskiego, zamienione zostało w 1781 r. na mto powiatowe namiestnictwa kazańskiego, od 1796 r. zaetatowe, od 1802 r. znowu powiatowe. Spaski powiat leży w południowej części gubernii i według pułkownika Strielbickiego zajmuje 116, 11 mil al. 5617, 9 wiorst kwadr. Powierzchnia powiatu, położonego na lewym brzegu rz. Wołgi i Kamy, przedstawia nizką równinę, bogatą w łąki i pastwiska, pod względem geologicznym składającą się głównie z osadów trzeciorzędowych, wyjąwszy brzegów Wołgi i Kamy, pokrytych formacyami nowszemi. W powiecie znajdują często kości zwierząt przedpotopowych. Pod względem gleby w części północnej powiatu przeważa czarnoziem, w południowej gleba piaszczystogliniasia, nad brzegami Wołgi i Kamy ił rzeczny. Zraszają powiat rz. Wołga i Kama. Pierwsza z nich przepływa granicą zachodnią, druga zaś północną. Z innych rzek ważniejsze Bezdna i Utka, dopływy Majny i Mały Czeremszan. Licznie zgrupowane jeziora znajdują się na wybrzeżach Wołgi i Kamy, w środkowej natomiast części powiatu jest ich nie wiele. W błota, z powodu nizkiego położenia i wolnego biegu rzek, obfituje powiat. Lasy zajmują do 33 ogólnej przestrzeni. Drzewostan stanowią głównie brzoza, lipa i osina. W 1867 r. było w powiecie 122180 mk. w tej liczbie 24 kat. , 161 rozkolników, 34322 mahomet. i 254 poganów. Pod względem etnograficznym 30 ludności stanowią Tatarzy, 7 Czuwasze i 47 Mordwini. W powiecie jest 203 osad zamieszkałych 1 słoboda, 33 siół, 23 siołek, 113 wsi i 23 drobnych osad. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo oraz hodowla bydła. Nad brzegami Wołgi i Kamy zajmują się rybołówstwem. Przemysł fabryczny niezbyt rozwinięty. W 1871 r. było w powiecie 13 fabryk, zatrudniających 463 robotników i produkujących za 142970 rs. 2. S. , mto powiat. gub. riazańskiej, nad jez. Spaskiem, które o 2 w. od mta łączy się z rz. Oką, pod 54 24 płn. szer. a 58 3 wsch. dłg. , o 48 w. na płd. wsch. od Riazania odległe. Ma 552 dm. 13 mur. , 3651 mk. 8 kat. , 6 prot. , 13 żyd. , 1 mahom. , 3 cerkwie 1 mur. , 31 sklepów, szkoła par. i szpital, st. poczt. Miasto posiada 3770 dzies. ; dochody miejskie w 1869 r. wynosiły 9371 rs. Mieszkańcy przeważnie zajmują się rolnictwem sieją głównie tatarkę; oprócz tego rybołóstwem i furmaństwem. Rzemiosłami zajmuje się 83 osób, przeważnie szewctwem i krawiectwem. Handel bardzo ograniczony, głównie zbożem i bydłem; przemysł fabryczny nie istnieje. Targi odbywają się we wtorki i piątki; jarmarki 24 czerwca i 7 września. Do 1778 r. S. był nieznacznem siołem ekonomicznem; w t. r. wyniesione na mto powiatowe, w 1796 r. pozostawione za etatem, od 1802 r. znowu mto powiatowe. Spaski powiat leży we wschodniej części gubernii i podług pułk. Strielbickiego zajmuje 79, 60 mil al. 3851, 6 w. kw. Rz. Oka dzieli powierzchnię powiatu na dwie, prawie równo części, z których część leżąca po lew. brzegu rzeki, t. j. północna, obfituje w lasy i błota, południowa natomiast ma charakter stepowy. W ogóle powierzchnia powiatu przedstawia równinę, wyjąwszy nielicznych zapadlin, uformowanych przez wody wiosenno. Gleba błotnista i piaszczysta, rozwinięta zwłaszcza na lewym brzegu Oki. Główna rz. Oka żeglowną jest na całej przestrzeni powiatu i posiada trzy przystanie Szyłowską, StaroRiazańską i Isadzką. Z dopływów Oki ważniejsze Para, Pronia, Pra, Tyrnica, Czernogriazka i Glinica, z których dwa pierwsze są żeglowne. Z liczby jezior odznaczają się głębokością dwa jeziora, noszące nazwy Święte Swiatyje. Błot wiele, mianowicie w północnej jego części, najważniejsze Wielki Kowież do 20 w. długie a do 8 szerokie, dalej łączące się z niem Dubne, Sosnowe, Kniaże i Zaton. Lasy zajmują do 35 ogólnej przestrzeni. Drzewostan stanowi sosna a po części dąb i brzoza. W 1867 r. było w powiecie 123860 mk. w tej liczbie 28 kat. , 40 prot. , 779 rozkoln. , 16 żyd. , 3 mahom. , zamieszkujących w 177 osadach 2 słobody, 2 pogosty, 64 sioła, 17 siołka, 89 wsi, 3 drobne osady. Gleba powiatu nie sprzyja rolnictwu, w północnej zwłaszcza części jest zupełnie nieurodzajną. Sieją głównie żyto, owies i tatarkę. Ważniej szem jak rolnictwo źródłem zarobku dla mieszkańców jest przemysł leśny i wychodzenie na zarobek do południowych powiatów gubernii. Niektórzy zajmują się handlem bydła i mięsa, pszczelnictwem i pracą w fabrykach, których w 1871 r. było w powiecie 38, zatrudniających 964 robotników i produkujących za 529270 rs. , w tej liczbie 2 fabryki sukna 80000 rs. produk. , 1 zwierciadeł 200000 rs. , 8 gorzelni 206750 rs. i in. W 1871 r. było w powiecie 75 cerkwi 27 mur. i 2 domy modlitwy rozkolników. 3. S. , mto pow. gub. tambowskiej, nad rzką Studeńcą, pod 53 55 płn. szer. a 60 51 wsch. dłg. , o 268 w. na płn. wschód od Tambowa odległe, ma 534 dm. 29 mur. , 5323 mk. w samem mieście, w tej liczbie 1028 rozkolników. Oprócz tego w przylegających do miasta słobodach Łamowka, Samodurowka, Berdadynowka, Sołdackie i Malinowskie jest do 3500 mk. W mieście znajduje się 4 cerkwie 3 mur. , domy modlitwy rozkolnicze, 89 sklepów, szkółka paraf. Własność mta

Spask