św. Stanisława. Bo prob. należały 4 włóki, włościan było 24, z których każdy miał 3 wł. i od każdej dawał mesznego po 1 kor. żyta i tyleż owsa. Do par. należała tylko Rumia. Prob. był Romulus Valbius Hollander. Pro wizorami kośc. byli Walenty Alpheikt, Ja kub Temerman i Michał Kruszer str. 12 13 Na innem miejscu taż wizytacya opiewa, że, , in ingressu pagi Capella est S. Crucis str. 164. Wizyt. Madalińskiego z r. 1686 donosi, że tu był kościoł murowany tyt. św. Krzyża z 2 ołtarzami. Prob. był Jan Blangaim, któ ry naprzemian odprawiał nabożeństwo tu i w Redzie. Dusz było 150, bo tylko Rumia należała do parafii str. 52. Wizyt. Szaniaw skiego 1710 r. podaje Kościół p. w. św. Mikołaja i Krzyża św. miał prezbyteryum murowane, reszta zaś w pruski mur. Do prob. należały 4 włóki, 2 ogrody. Każdy włościa nin był zobowiązany zwieść księdzu 1 furę drzewa, albo dać 1 gęś. Na wielkanoc miał każdy kmieć dawać 15 jaj, mesznego pobierał prob. 52 kor. żyta i tyleż owsa; os. Juncrof zaś płaciła 6 fl. ; dusz było około 146, ew. zaś około 20. Prob. był Jan Antoni Cratz. Orga nista był zarazem nauczycielem. Włościanie musieli uprawiać jego ogród i płacić po 3 gr. i po pół korca żyta od włóki ob. str. 38 40. Z tutejszych prob. są znani r. 1568 Walenty Leopolita, dawniej prob. w Lubiewie; 1682 Jan Jansen, autor Trifolium seu Tractatus Moralis de ss. Sacramento in fol. 1688 Olivae; 1730 Ernst Weinreich, dawniej prob. w Koczale; 1747 Jan Baptysta Kamehl ob. Borck, Echo sepulchralis, II, str. 504. 2. R. , dobra ryc, tamże; 286 ha 60 łąk, 194 roli or. , hodowla bydła i owiec. W 1869 r. 91 mk. , 67 kai. , 24 ew. , 6 dm. ; 1885 r. 6 dm. , 14 dym. , 94 mk. , 46 kat. , 46 ew. Dawniej była to domena. Kś. Fr. Rumian, dok. 1303 Roman, 1338 Romna, jezioro na granicy pow. lubawskiego i niborskiego, do których też po połowie należy. Ciągnie się z płn. zach. ku płd. wschodowi. Z północy uchodzi do niego rz. Rumienica, z południa Wkra Wicker. Jezioro to stanowiło granicę między ziemią lubawską a saską Sassen; ob. Urk. B. d. Bist. Culm von Woelky, str. 106; Cod. dipl. Prussiae von Voigt, II, p. 53 i Kętrz. , O narodow. pols. , str. 20. Rumian, dok. Rommen, wś kośc. nad jeziorem t. n. , pow. lubawski, st. p. Montowo, okr. urz. stanu cywil. Rybno. Wś ma 1360 ha 146 łąk i 832 roli or. , której ha przynosi 3, 52 mrk czyst. dochodu. W skład wsi wchodzi młyn Lesiak 1885 r. 1 dm. i 13 mk. . W 1868 r. liczyła wś sama 117 bud. , 411 mk. , 381 kat. , 25 ew. ; 1885 r. wraz z młynem 55 dm. , 86 dym. , 485 mk. , 453 kat. , 24 ew. Szkoła lklas. kat. miała w 1887 r. 72 dzieci. Teraźniejszy kościół p. w. św. Barbary zbudowa ny r. 1713 a konsekrowany r. 1724 przez bi skupa Feliksa Kretkowskiego. Patronat na leży koleją miesięcy do biskupa i rządu. R. należał dawniej do bisk. chełmińskich. Przy kościele istnieje szpital dla 4 ubogich i brac two trzeźwości od 1855 r. . W skład parafii wchodzą R. , Naguszewo, Rumienica, Rybno, Kopaniarze, Jeglia, Dębień, Gronowo, Wery, Gutowo, Lesiak, Zarybinek, Ruda, Grabacz, Kostkowo i Groszki. R. 1867 liczyła parafia 2358 dusz, zaś 1887 r. 3450 dusz. W wizyt. Strzesza z r. 1667 czytamy, że kościół był pierwotnie kaplicą, którą później powiększono. Proboszcz posiadał 4 włóki; był nim wtedy od r. 1664 Mateusz Kańgowski; z jogo poprze dników wymienia wizytacya Alberta Miecznikowskiego h. Pobóg. Mesznego pobierał proboszcz od włóki po 1 korcu żyta i tyleż owsa; było zaś włók 60, z których posiadali dwaj sołtysi 6, karczmarz 2, Kruszewski nobilis 3, młynarz 2, leman 1, młynarz z Lesiaka 3, wreszcie z 6 włościan posiadał każdy 2 włóki. Reliqua desertata. We wsi była i szkoła z rolą. Organista posiadał włókę da rowaną przez bisk. Zadzika. Parafian było 360, innowierców 2 ob. str. 242. Wizyt. Potockiego z r. 1706 podaje; kościół był już stary, drewniany. Włók posiadał proboszcz 6 w 3 polach. Pierwsze na wschód, Szczytne zwane, zawierało także łąkę na gaju i jezior ko Okonek; w pobliżu był las Krzywa zwany. Drugie pole ciągnęło się w stronę wsi Dę bieńca. Tu jedna częśó zwała się Przecz, by ło tu i bagienko. Trzecie pole wreszcie leżało na północ. Mesznego pobierał po pół korca od włóki, razem 15 kor, żyta i 15 1 2 kor. ow sa. Miał także prawo łowienia ryb w jez. Linówcu małemi narzędziami. Żywy inwen tarz proboszcza składało 4 wołów 2 stare, 4 krów 2 dojnych, 1 jałowica roczna, 4 koni robotnych, to jest 2 podjezdków, jeden sta ry, z nich 4 klacze, źrebiec łoński; 6 owiec ro dnych, 5 owieczek jarliczek, 9 jagniąt latosich, 4 świni starych, 6 gęsi starych, 2 ko koszki, 1 indyk, 2 kałkunów, 6 kaczek; żyta korcy 12, jęczm, korcy 3, grochu 2, sie mienia lnianego 1, słodu korcy 6. Żyta ozi mego wysiano korcy 45, jęcz, 5 1 2 owsa 20, siemienia lnianego 1, grochu 1 1 2. Szkoła by ła nowo w szachulec zbudowana, mieszkał w niej organista uczący dzieci od św. Micha ła aż do niedzieli palmowej. Dzieci było oko ło 30. Komunikantów do 500, oprócz tego przychodzili tu katolicy z Prus Książęcych. Ewang. było tylko 2. Proboszcz Baltazar Turowski, wykształcony w seminaryum cheł mińskiem, instytuowany r. 1700 ob. str. 454 463. Kś. Fr. Rumiańcowo al Borzdyń, zaśc, włośc. ,

Rumian

Rumian

Rumiańcowo