wery zamieszkawszy w S. , utrzymywał zbrojną załogę, złożoną z nadwornych kozaków, zwanych zieleńcami; ale i miasto miało swoich żołnierzy, których lud nazywał szłapakami. Żołnierz miejski brał 6 złp. miesięcznie. Chorążym nad szłapakami był Maderec, węgier. Ks. Ksawery, generałma jor wojsk ruskich, zostawał w złych stosunkach z sąsiadami, szczególnie trapił sąsiedzką wojną ks. Jabłonowskich z Żabotyna. Przy ataku na Żabotyn mało nie postradał życia, osobiście narażając się w boju. Pod Kossarą znowu, odparty przez tamecznego komisarza Zielińskiego, musiał się cofnąć. Ze sumaryuszów prawnych i plik dokumentów, dotąd w archiwum miejskiem przechowywanych, widać, że zarówno ks. Stanisław jak i ks. Ksawery wiedli ciągłe procesy o sumy pożyczkowe, o zastawy i słobody, z tymi, którym nadawali prawo osadzenia, o granice, o wręby w dobrach, które przedawali z masy, np. długi i zawiły proces z Krzuckim, generałem adjut. Stanisława Augusta, nabywcą Bakaklei, Serdiukówkiy Polanowki, Bereżniak i innych, o rozmaite gwałtowności, a wreszcie i o zbiegłych poddanych. Tych naturalnie była wielka ilość w dobrach nowoosiedlonych. Pozywali też o swoich poddanych Hołowińscy, Steccy, Rulikowscy, Młodeccy i inni. Zakładanie osad za ks. Ksawerego, w miejscowościach stojących zupełnie pustkami, przybrało wielkie rozmiary. Wyliczymy te osady według lat w 1770 r. słoboda na uroczysku Nadtoczyjów osadził Paweł Zamiechowski; 1774 Skotarowa Bałka Bukar, Stanisławczyk Lewkowski, Merejki Witkowski, Jamnica futor Janiszewski; 1775 Hołykowa i Antonówka Wisłouch; 1776 Kowalówka Drzewiecki, Demenki Polanowski, Wierszyńce Kiełczewski, Wesoły Kąt Pomorski, Rohoźny futor Chojnowski, Kostecka Dolina Olszewski, Listopadowa Krosznicki, Iwanhorod al. Karolin Kobielski, Dońce Sztejn, Medianów Wilhelm, major wojsk pruskich, Trojanów Krzyczewski; 1777 uroczysko nad Tasminem i Ositniczką pod Aleksandrówką Wołyniecki; Kisielówka Żeleński; 1778 Ksawerowka Swiejkowski, Bondurowa na ur. Czernin, między Krasnosielą a Bałandyna Żukowski; 1779 ur. Rudnież Zakrzewski, Jaśmiczek Charkowski, Jar Bezwodny Jaroszewicz, na wierzchowinie Suchego Taszlika Chojnowski, ur. około grobli Nosaczowa Andrzej Ogonowski, Demkowce Sztejnowie, Koziołków bród Nowicki, ur. w kluczu szpolańskim Romanowski; 1780 Kamienowata Mossakowski, Zielona Dąbrowa Witys, Krasny Bród Źołyński, Sokołówka Sokołowski, Palczykowo Ziółkowski, Janopol Neczaj, kwatermistrz, Kajetanówką Macewicze. Oprócz tego było sporo wiosek w zastawach i dzierżawach. I tak w 1774 r. Łazanówkę i Nosaczowę trzyma w zastawie Wilner; w 1775 Popówka jest w zastawie u Zawadyńskiego; 1775 Bałandyna w trzechletniej zastawie u Macieja Leśniewskiego, miecznika sieradzkiego; 1777 Kucharówka u Żabiszewskiego, 1777 Kalihurka Mokra u Peretiatkowicza i Dębskiego za sumę 70, 000 złp. ; 1788 Józefówka u Wąsowicza; 1778 Plakówka, Nadzianowa u Wietrzyńskiego; 1778 Tymoszówka u Żołyńskich. W dzierżawach zaś były wsi następne 1775 Suchy Taszlik w posesyi u Zamiechowskiego; 1775 Wierzbówek, Telepina i Olszana w posesyi Żołyńskich; 1781 Hulaj gród w posesyi Ułaszyna. Ks. Ksawery, oddany dla swego ludu, ubogich włościan dźwigał, zmniejszał powinności, uposażał w futory, pola, sady, sianożęcie Arch. J. Z. R. , cz. I, t. 2, str. 229 330. Po zniszczeniu kaplicy katolickiej w 1768 r. przez hajdamaków, było we S. tylko prywatne oratoryum w domu Nowickiego, sędziego magd. , i dopiero w 1777 r. kosztem ks. Lubomirskiego stanęła nowa kaplica p. w, św. Franciszka Ksawerego, gdzie i dziś stoi kościół. W 1783 r. ks. Frań. Ksawery założył klasztor kapucynów. Według aktu erekcyi miało być zakonników przynajmniej osób cztery, a później do osób 12 w tym klasztorze by liczba ta mogła utrzymywać curam animarum i wszelkie sakramenta administro wac, Słowo Boże opowiadać, co lat trzy misyę publiczną cz nić. Na utrzymanie zaś kapucynów naznaczał wspólny wrąb w lasach dla opału i łowienie ryb w Serebriańskim stawie. Niebawem kapucyni tu się wprowadzili i pierwszymi przełożonymi klasztoru byli kś. Narcyz i kś Leonard. W 1788 r. został przełożonym kś. Leonard i zastępował miejsce proboszcza; kaznodzieją był kś. Firmat. Księża ci mieścili się w drewnianej oficynie obok kościoła. Szkółka istniała w domu prywatnym, w której uczono pisać, czytać i początków arytmetyki. W 1768 r. w parafii były kaplice w Orłowcu i Zielonej Dąbrowie. S. liczyła w 1786 r. 400 katolików odbywających Wielkanocną spowiedź, a 253 błahoczestywych. Unity nie było ani jednego. Kś. kapucyni z kwesty się tylko utrzymywali i z dnia na dzień wyglądali wzniesienia klasztornych murów. Tymczasem ks. Frań. Ksawery Lubomirski w 1787 r. sprzedał całą Smilańszczyznę za 2 miliony rubli ks. Grzegorzowi Potemkinowi, a kapucyni w rok później, straciwszy nadzieję na osiedlenie, zrzekają się praw swoich i opuszczają S. , a konsystorz generalny kijowski urzędowym instrumentem d. 7 września t. r. wyznacza kś. Józefa Rolioza Kłosowskiego, podkusto

Smiła