wyrobów chemie znych 40000 rs. , 2 warzcK nie łoju 14200 rs. , 2 fabryki zapałek 44000 rs. , 5 zakładów kuśnierskich 70800 rs. , 3 rymarskie 60150 rs. i in. Przemysł rękodzielniczy zatrudniający 437 osób ogranicza się przeważnie wyprawą skór owczych, zajęczych i in. , szyciem kożuchów, rękawiczek i in. Również i handel jest dość ożywiony. Targi odbywają się co niedziela i czwartki, jarmarki zaś 4 razy do roku. Miasto założone zostało około 1546 r. przez przesiedlenie się mieszkańców mta Szestakowa odl. o 25 w. i nazwane pierwotnie Słobodą. W 1562 r. nazwane jest już osadą a w początku XVII w. miastem. W 1628 r. było zarządzane przez wojewodów; w 1708 r. przyłączono do gub. sybirskiej, w 1727 r. do kazańskiej, zostało w 1780 r. mtem powiatowem namiestnictwa a następnie gub. wiackiej. W latach 1681 i 1742 zniszczone zostało przez wielkie pożary a w 1607 i 1657 r. grasowało tu morowe powietrze. Słobodzki powiat leży w północnej części gubernii i podług pułk. Strelbickiego zajmuje 497 95 mil al. 24094 w. kw. Powierzchnia powiatu jest w ogóle wzgórzystą, przerzniętą dolinami rzek. Pasma wzgórz przerzynają powiat w rozmaitych kierunkach, głównie zaś ciągną się lewym brzegiem Kamy i prawym brzegiem Wiatki. Cała prawie powierzchnia powiatu należy do dorzecza rz. Kamy, za wyjątkiem nieznacznej części północnej, w której bierze początek rz. Sysoła, należąca do systematu Dźwiny północnej. Kama przepływa powiat na przesti zeni 205 w. i jest spławną. Z dopływów jej najważniejsza Wiatka, płynąca na przestrzeni 366 w. i od mta powiatowego żeglowna. Do Wiatki wchodzą Czepca 158 w. w powiecie, Chołunica 119 w, Czarna Chołunica 72 w. i Kobra 103 w. ; wBz stkie spławne a Chołunica żeglowna. Jeziora spotykają się w wielkiej liczbie po obu brzegach rz. Kamy i Wiatki, lecz w ogóle są nieznaczne. Błota nieprzerwanym prawie łańcuchem ciągną się u podnóża wzgórz towarzyszących prawemu brzegowi rz. Wiatki aż do granicy gub. wołogodzkiej, jak równie na prawym brzegu rz. Kamy i na obu wybrzeżach Czarnej Chołuniny. W części błota te porosłe są lasem sosnowym. Gleba powiatu rozmaita, w ogóle jednak nieurodzajna. Pod względem geognostycznym znajdują się tu bogate pokłady rud żelaznych, eksploatowanych zarówno na potrzeby miejscowych fabryk oraz na wywóz; dalej kamienia wapiennego, wypalanego w części na wapno, w części zaś używanego w hutach żelaznych; piaskowca i piasku fornierskiego. Sądząc z obnażeń skał można przypuszczać znajdowanie się pokładów rudy miedzianej. Nadto w powiecie znajduje się 5 źródeł słonych, przera bianych na początku XVIII w. lecz później zaniechanych. W lasy obfituje powiat, zwłasz cza północna jego część, pokryta prawie cała lasami, zlewającemi się z lasami gub. woło godzkiej. Podług danych z 1858 r. lasy zaj mowały 85 ogólnej przestrzeni. W tymże roku z 2168448 dzies, należących do dóbr państwa było pokryte lasem 1822046 dzies. , czyli 847o 1S67 r. było w powiecie bez mta 171378 mk. , w tej liczbie 27 szlachty i 163767 b. włośc, skarbowych. Pod względem wyznania było, oprócz prawosł. , 86 rozkolni ków i 3641 machomet. W tymże roku było w powiecie 74 cerkwi 52 murow. , 2 mona stery męzki i żeński, 5 meczetów i 2314 miejsc zamieszkałych, w tej liczbie 510 ma jących od 1 10 mk. , 1750 od 10 do 100 mk. , 51 od 100 do 500, 1 od 500 do 1000 i jedno mające przeszło 1000 mk. Pomimo niewdzię cznej gleby rolnictwo stanowi główne zajęcie mieszkańców, zbiory jednak zaledwo wystar czają na miejscowe potrzeby. Ważną gałęź gospodarstwa stanowi uprawa lnu i wyrób płótna. Lnu zbierano rocznie do 34000 pu dów, płótna zaś wyrabiano od lYs do 2V2 mil. arszynów. Chów bydła słabo rozwinięt, z dowodu częstych epizootyi. Również nieznaczne jest pszczelnictwo i rybołówstwo, niezaspakające nawet potrzeb miejscowych. Większe znaczenie natomiast ma polowanie na zwierzęta niedźwiedzie, wilki, lisy, kuny, rosomaki, rysie, gronostaje, wydry, łosie, je lenie i zające i ptactwo jarząbki, białe ku ropatwy, cietrzewie i dzikie gęsi, oraz prze mysł leśny wycinanie drzewa, wyrób stat ków, wypalania drzewa, dziegciu i smoły itp. . Dość rozprzestrzenionem pomiędzy mie szkańcami jest kowalstwo i furmaństwo. Przemysł fabryczny dość ożywiony. W powiecie znajdują się 4 huty żelazne Chołunicka, Bogorodzka, KlimkowskoBorowska i Czernochołunicka. Wszystkie te huty należa ły do Ponomarewa i w 1868 r. przetopiły 1036168 pud. rudy i wyprodukowały 360235 pud. surowca, 50151 pud. odlewów surowco wych 197791 pud. żelaza, 1111 pud. wyrobów żelaznych i 213 pud. stali. Nadto w t. r. znaj dowały się w powiecie lecz niebyły czynne huty Kirsińska i Niżnietroicka, należące do BenardakicŁ. W tymże roku znajdowało się oprócz tego w powiecie 64 fabryk, z których najważniejsze 2 gorzelnie 240411 rs. prod. , 35 garbarni 383330 rs. , 2 papiernie 114749 rs. i in. W ogóle przemysł fabryczny wraz z górniczym wynosił do 1648000 rs. W po wiecie odbywa się 9 nieznacznych jarmarków, z których najbardziej ożywione we wsi Ko sińskie i Zaogradnej Słobódce mają do 7000 rs. obrotu. J. Krz.

Słobodzkoj