Skw nińscy, Prusimscy, Przetoccy, Strzeżmińscy, Unrugowie, Węsierscy, Wierzbińscy, Ziemięccy i Żychlińscy. Posiadłości ich przeszły w ręce Niemców; między większymi właścicielami nie ma dziś w powiecie ani jednego Polaka. Ludnośó jest wprawdzie jeszcze w większej połowie katolicka; pozbawiona atoli starszej braci, pod wpływem szkół i pogodzonego z rządem duchowieństwa traci stopniowo swe cechy narodowe. Znaczną część osadników Niemców zwabił tu klasztor niemiecki; innych sprowadzała szlachta. Ci osadnicy przechowują tu i owdzie dawne właściwości swoje. Główną gałęź gospodarstwa wiejskiego w dobrach rządowych stanowi leśnictwo; z prywatnych lasów największym jest nowodworski, obejmujący 1950 ha. Chowem i tuczem bydła odznaczają się dwory Goraj, Dłusko, Lubikowo, NowaWieś Maszkowo, NowyDwór, Strychy i Wierzbno, a owczarstwem Dłusko, StaryDworek i Strychy. Gorzelnie, przeważnie parowe, mają Chełmsko, Dłusko, Goraj, Górzyca, Lubikowo, Nowawieś, Przytocznia, StaryDworek, Strychy i Wierzbno, a cegielnie; Dłusko, Goraj, Górzyca, Lubikowo i NowyDwór. Młyny są następne nowowiejski, borowy i bledzewski nad Ponikwą, oborski, słodowy i Starodworski nad Obrą, tymski nad Międzychódką, kalski młyn pod Kalskiem, przedni i dłuski Buschmuehle nad odpływem jez. Przytockiego, Stępa i Pietrzak nad strugą bezim. dopł. Warty, na wschodnich kresach powiatu, Wierzbiński młyn pod Strychami i krobielewski pod Wiej cami. Najdawniejsze na pograniczu pow. skwirzyńskiego osady są Międzyrzecz r. 997 przy ujściu Paklicy do Obry i Santok r. 1096 7. Później, w r. 1230, pojawia się Gościkowo czyli Paradyz z klasztorem cystersów, nad Paklicą, i Murzynów r. 1231 na prawym brzegu Warty, poniżej Skwirzyny, posiadłość bisk. wrocławskich, którym Władysław Laskonogi pozwala zaprowadzać tam prawo niemieckie. Osady te, leżące po za granicami pow. skwirzyńskiego, oddziaływały niezawodnie na współczesne sobie i stopniowe osiedlanie jego. Między r. 1232 i 1235 sprowadził Władysław Odonicz cystersów, którym wyznaczył miejsce puste nad dolną Obrą i nadał 500 łanów ziemi w DąbrowieSokolej nad Ponikwą. Podrobiony dokument z d. 19 listop. 1251 r. Kod. Wielkop. , n. 297, ustanawiający granice między Polską a zaborami niemieckiemi, wymienia Jeziorze, Skwirzynę, Trzebiszew i NowąWieś Maszkowo. W r. 1260 pojawia się Zemsko, r. 1284 Ociesze, r. 1288 StaryDworek, r. 1312 Bledzew, Osiecko, Popowo i Rojewo, r. 1313 Czajka Kiweiz, r. 1333 Rokitno, r. 1385 Kalsko, r. 1388 Dłusko i Kobielewo 48

Skwirzyna

Skw