Skw rzecki, oddał kościół protestantom, w których ręku pozostał aż do 6 listopada 1604 r. Jan Zamoyski i bisk. poznański Wawrzyniec Goślicki oddali go znów katolikom. Kościół pogorzał raz w r. 1624, drugi raz w 1712 r. ; odbudowany następnie z cegły, istnieje dotąd. W kościele jest nagrobek Marcina Neumanna, proboszcza 1738 r. . Księgi kościelne zaczynają się od r. 1717. Par. , liczącą 2362 dusz, składają Czajka, Jeziorze, Macadel, Nowy Dwór, Oborski młyn, Skwirzyna, Smolarnia, Świniary, tudzież Aleksandrowo, Johanniswunsch i Murzynowo, leżące w Brandeburgii i stanowiące królewszczyznę, należącą do ststwa międzyrzeckiego. Drugi kościół, p. w. św. Ducha, ze szpitalem, stał na przedmieściu między r. 1569 i 1618. Szkoła katol. istniała po r. 1604. Kościół protest. , z cennym obrazem w ołtarzu i piękną wieżą, stał już przed r. 1795. Par. protest. liczyła w 1860 r. w 10 osadach 4070 dusz, obok 3726 katol. Przywilej lokacyjny miasta S. z r. 1208, na który powołują się jeszcze niektórzy, ma być falsyfikatem osławionego Janikowskiego 1680. Zachodzące w dyplomacie Kazimierza Opolskiego z dnia 1 sierpnia 1228 Swerinciensis Suerincinensis w Cod. Diplom. Silesiae, VII, n. 337 ecclesie nie odnosi się do S. , jak przypuszcza wydawca Kod. Dypl. Pol. III, 15, lecz do Zwierzyńca krakowskiego. Pod nazwą niemiecką i z dzisiejszą jej pisownią spotykamy S. w zmyślonym dok. z dnia 19 list. r. 1251, rozgraniczającym Nową Marchią brandenburską od państwa polskiego. Margraf brandenburski Woldemar nadał przywilejem z dnia 27 grudnia 1312 r. wś Popowo klaszt. cysterskiemu w Zemsku. Skwirzyna wówczas już była miastem. W r. 1313 opat marienwaldzki z pod Choczna Arnswalde, w obec ststy skwirzyńskiego i różnych proboszczów, uśmierza zatargi graniczne, jakie wszczęły się między klasztorem zemskim a miastem S. , którą odnośny dokument zowie Nową, w przeciwstawieniu do Zwierzyna meklemburskiego. W 1315 r. margraf Jan powtórzył nadanie Popowa z r. 1312, a w r. 1316 mylnie 1306 sprzedał Arnoldowi de Uchtenhagen Międzyrzecz z przyległościami, do których liczono już wówczas S. Niebawem wrócił ten zachodni skrawek wojew. poznańskiego do Korony polskiej. W r. 1390 król Władysław ustanowił myto i drogę handlową dla kupców zagranicznych, wiodącą z Santoka na Skwirzynę do Poznania Kod. Wielkop. , n. 1901 i dokładniej w Kod. Dypl. m. Krakowa, str. 102 i 103, gdzie Skwirzynę pisano Swyryn; podobna droga szła także z Drzenia czyli Drezdenka do Skwirzyny. Miasto posiada przywilej króla Władysława z r. 1406, w którym

Skwirzyna

Skw